به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم، یکی از موضوعات داخلی در سرزمین های اشغالی، مسئله تبعیض سیستماتیک بین جامعه عرب تباران با جامعه صهیونیستی است. اعراب 21 درصد از جمعیت حدود 10 میلیونی ساکن در اراضی اشغالی را تشکیل می دهند.
عقبماندگی شهرهای عربنشین نسبت به دیگر مناطق به اندازهای بود که سال 2021 طرح پنجسالهای برای توسعه بخش عربی به تصویب کابینه نتانیاهو رسید، اما تا امروز بخش بزرگی از بودجههای مندرج در این طرح به بهانههای مختلف اختصاص نیافتند.
در این راستا بخش مهمی از تبعیضها مربوط به سیستم آموزش مربوط است. گزارش جدیدی از مرکز Taub که در اوایل آوریل 2025 منتشر شد، تصویر نگران کنندهای از وضعیت آموزش در بخش عربی را به وضوح نشان میدهد. در اسرائیل 6 نوع سیستم آموزشی وجود دارد: دولتی-سکولار، دولتی-مذهبی، یشیوا (وابسته به یهودیان حریدی)، دولتی-عربی (در این گروه دروزیها نیز قرار دارند)، خصوصی و استثنایی.
در این میان بودجه آموزش بخش دولتی-عربی در اسرائیل کمتر از هر جریان آموزشی دیگری است، در حالی که آموزش دولتی- مذهبی یهودیان بالاترین بودجه را حتی در مقایسه با آموزش دولتی سکولارها دریافت میکند. شکاف بین بالاترین و کمترین بودجه 8 درصد است که تبعیض نهادینه شدهای را نشان میدهد که برای سالهای متمادی ادامه داشته است.
در حالی که تعداد دانشآموزان در سیستم آموزشی عربی بین سالهای 2014-2023 تقریباً بدون تغییر باقی ماند، تعداد دانشآموزان در سیستمهای آموزشی دولتی و مذهبی یهودی 23 درصد افزایش یافت. نگران کنندهتر این است که وقتی تراکم گروههای مختلف آموزشی را بررسی میکنید، متوجه میشوید که سیستم آموزش عربی در واقع شلوغترین نیست.
بر اساس دادههای منتشر شده توسط وزارت آموزش و پرورش اسرائیل، تنها 20 درصد از دانش آموزان عرب تبار در کلاسهایی با بیش از 28 دانش آموز تحصیل میکنند، در حالی که در 31 درصد مدارس مذهبی-دولتی و 50 درصد از مدارس سکولار-دولتی، تعداد دانشآموزان بیشتر از 28 نفر است.
یعنی ازدحام زیاد دلیل کم بودن بودجه مراکز آموزشی بخش عربی نیست. دلیل این مسئله این است که بودجهبندی بر اساس وابستگیهای بخشی انجام میشود نه بر اساس نیاز؛ و این همان تبعیض سیستماتیک علیه اعراب در مقایسه با صهیونیستها است.
توجه به این نکته ضروری است که گزارش بازرسی کابینه اسرائیل از سال 2023 این نتیجه را تأیید میکند. بر اساس یافتههای گزارش بازرس کابینه، متوسط بودجه هر دانشآموز در بخش آموزش دولتی-مذهبی یهودیان تقریباً 31 درصد بیشتر از متوسط بودجه برای هر دانشآموز عرب تبار است.
از سویی میزان واجد شرایط تحصیل بودن در جامعه عرب 65 درصد است. این عدد در مورد صهیونیستها به 81.5 درصد میرسد. این آمار شکاف عمیقی را نشان میدهد که از همان مراحل اولیه تحصیل شروع میشود و تا دانشگاه و بازار کار عمیقتر هم میگردد.
بنابراین سیستم آموزشی عربی در اراضی اشغالی از نابرابری عمیق بودجه، کمبود زیرساختها و سیاست دائمی به حاشیه رانده شدن اعراب رنج میبرد. حتی زمانی که بودجهها در مصوبات دولتی به مناطق عربی تخصیص مییابد، این مبالغ به مدارس بخش عربی دیر پرداخت میشود و گاهی اوقات به دلیل بوروکراسی بیپایان، روند آن متوقف میگردد.
همچنین بسیاری از برنامههای ملی اعلامی از سوی وزارت آموزشوپرورش از نظر فرهنگی یا زبانی با محیط یک دانشآموز عرب تبار سازگار نیست. یک کودک عرب که در روستایی در الجلیل بزرگ میشود، ابزارها و امکانات آموزشی مشابه یک کودک صهیونیست ساکن در یک شهرک مرکزی دریافت نمیکند. این شکاف که از کلاس اول شروع میشود، تا دبیرستان، دانشگاه و بازار کار ادامه مییابد و چرخههای نابرابری را از نسلی به نسل دیگر تداوم میبخشد.[1]
تأثیر تبعیض در حوزه آموزش، بر بازار کار بخش عربی مستقیم و البته منفی است. در گزارشی که اخیراً با عنوان «دورنمای اسرائیل تا سال 2048» منتشر شده، مشخص شد با ادامه سیاستهای تبعیضآمیز کنونی، نرخ بیکاری و شکافهای اجتماعی در جامعه عرب تبار ساکن در سرزمین های اشغالی تا سال 2048 عمیقتر خواهد شد.[2]
علیرغم این مستندات، وزارت دارایی کابینه نتانیاهو، تصمیم گرفت در بودجه سال 2025 ضمن افزایش حمایت مالی از دانشآموزان مدارس یشیوا،500 میلیون دلار از بودجه اجرای «برنامه پنج ساله جامعه عرب» را به بهانه راهکاری برای تأمین مخارج نظامی کم کند. براین اساس بودجه وزارت آموزش و پرورش بخش عرب با کاهش حدود 110 هزار دلاری روبرو خواهد شد، این کاهش در بخش حمل و نقل هم حدود 300 هزار دلار است. علاوه براین بخش ساخت مسکن، خدمات رفاهی و بحث ارائه سواد دیجیتال هم با بودجه کمتری حمایت خواهند شد.[3]
کاستن از این ردیف بودجهها اثر منفی بر روند آموزش و وضعیت اقتصادی اعراب میگذارد؛ زیرا یکی از مشکلات مهم بخش عربی، کمبود سیستم حملو نقل مناسب برای دسترسی به مراکز شغلی در شهرهای صهیونیستنشین است. بدین ترتیب فرصتهای اشتغال و ادغام در اقتصاد برای جوانان عرب کمتر خواهد شد و این مسئله میتواند به کاهش انگیزه تحصیلی و آموزشی آنها منجر شود.
در همین رابطه یک نظرسنجی درباره نگاه اعراب به تبعیضها مشخص کرد، 85 درصد از شهروندان عرب معتقدند شکافی در فرصتهای برابر وجود دارد.[4] آنها این مسئله را در آمار بیکاری بین اعراب و صهیونیستها، میزان تصدی پستهای با درآمد بالا و حقوق دریافتیشان مشاهده میکنند. یک مرد عرب تقریباً نصف یک مرد صهیونیست در ماه درآمد دارد. این تبعیض در خصوص زنان شاغل عرب به مراتب بدتر است. در این رابطه گزارش کمیته کار و رفاه کنست نشان میدهد بیش از 122 هزار کودک از جامعه عرب یعنی حدود 47 درصد کودکان عرب، به عنوان «کودکان در معرض خطر» تعریف میشوند[5]، که این اعداد نیز در تأییدی بر وضعیت معیشتی نامناسب خانوادههای عربی است.
به عبارت دیگر، دلیل اینکه تقریباً از هر دو کودک عرب تبار، یک کودک نیاز به کمک دارد، را باید در ساختارهای اقتصادی و البته امکانات آموزشی جستجو کرد. بالا بودن میزان جرم در بخش عربی هم متأثر از عدم وجود زیرساختهای آموزشی و شغلی مناسب و کافی برای این گروه جمعیتی است که باعث میشود جوانان عرب به امید دریافت پول به گروهها و سازمانهای فعال در حوزه جرایم سازمانیافته بپیوندند.
[1]. https://www.ice.co.il/career/news/article/1059995
[2]. https://www.news1.co.il/Archive/001-D-500719-00.html
[3]. https://www.davar1.co.il/589948/
[4]. https://www.israelhayom.co.il/news/local/article/16995407
.[5] https://www.haaretz.co.il/debate/hebrew/1.10701182