در نظام حقوقی ایران، اصل بر این است که حق طلاق با مرد است (مطابق ماده 1133 قانون مدنی). به موجب این ماده: «مرد میتواند هر وقت بخواهد با رعایت شرایط مقرر در این قانون، زن خود را طلاق دهد.» با این حال، قانونگذار در مواردی خاص به زن نیز این اختیار را داده است که بتواند از دادگاه تقاضای طلاق کند، حتی بدون رضایت شوهر. در این موارد، چنانچه دادگاه دلایل زن را موجه بداند، میتواند حکم طلاق را صادر نماید.
1. وجود عسر و حرج (سختی غیرقابل تحمل)
یکی از مهمترین مواردی که زن میتواند از دادگاه تقاضای طلاق کند، اثبات عسر و حرج است. ماده 1130 قانون مدنی بیان میدارد:«در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد، وی میتواند به حاکم شرع مراجعه و درخواست طلاق کند...»
موارد عسر و حرج میتواند شامل موارد زیر باشد:
ترک زندگی خانوادگی توسط شوهر حداقل به مدت 6 ماه متوالی یا 9 ماه متناوب در یک سال بدون عذر موجه
اعتیاد شوهر به مواد مخدر یا مشروبات الکلی که به اساس زندگی خانوادگی لطمه بزند
سوءرفتار یا ضرب و شتم مستمر توسط شوهر
محکومیت قطعی شوهر به حبس بیش از 5 سال
ناباروری مرد پس از گذشت چند سال زندگی مشترک (در مواردی میتواند مصداق عسر و حرج باشد)
زن موظف است برای اثبات عسر و حرج، دلایل و مستندات خود را به دادگاه ارائه دهد. در صورت اثبات، دادگاه زوج را الزام به طلاق میکند و در صورت امتناع شوهر، طلاق را به نمایندگی از او جاری مینماید.
2. شروط ضمن عقد نکاح
مطابق ماده 1119 قانون مدنی، طرفین عقد نکاح میتوانند شروط خاصی را ضمن عقد ازدواج یا به صورت رسمی در سند نکاحیه درج کنند. بسیاری از زنان هنگام عقد نکاح، شروط دوازدهگانهای را امضا میکنند که در صورت تحقق هر یک، زن میتواند به استناد آنها از دادگاه تقاضای طلاق نماید. برخی از این شروط عبارتند از:
ازدواج مجدد مرد بدون رضایت زن
عدم پرداخت نفقه توسط مرد
ترک زندگی خانوادگی
سوءرفتار شدید و اهانتآمیز شوهر
در این موارد، نیازی به اثبات عسر و حرج به صورت جداگانه نیست و تحقق شرط کفایت میکند.
3. غیبت شوهر بیش از 4 سال
مطابق ماده 1029 قانون مدنی، اگر شوهر چهار سال تمام غایب باشد و زنده یا مرده بودن او معلوم نباشد، زن میتواند از دادگاه تقاضای طلاق کند. این مورد در عمل بیشتر برای شوهرانی که در جنگ، سفر یا مهاجرت طولانیمدت ناپدید شدهاند، به کار میرود.
نتیجهگیری
اگرچه قانون بهطور پیشفرض اختیار طلاق را به مرد داده، ولی زن نیز در شرایط مشخص و با استناد به دلایل قانونی، میتواند از دادگاه تقاضای طلاق کند. تشخیص صحت و کفایت دلایل با قاضی دادگاه خانواده است و در صورت احراز، حتی بدون رضایت شوهر، حکم طلاق صادر خواهد شد. رعایت تشریفات قانونی، جمعآوری مدارک و مشورت با وکیل در این مسیر ضروری است.
یادداشت از الهه ملا نعمت ، کارشناس حقوق
انتهای پیام/