گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم- محسن رنانی، اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان، در سالهای اخیر به دلیل اظهارات جنجالیاش در حوزههای غیرتخصصی، از جمله جامعهشناسی، زیستشناسی و زبانشناسی، مورد توجه و انتقاد قرار گرفته است.
یکی از جدیدترین ادعاهای او در نشستی با عنوان رونمایی از کتاب «روایت مسعود»، به تفاوتهای فیزیولوژیک کورتکس مغزی بین اروپاییها و آسیاییها و تأثیر آن بر توسعه اشاره دارد. رنانی مدعی است که کورتکس مغزی اروپاییها ضخیمتر از آسیاییهاست و این امر به دلیل تفاوتهایی در فرهنگ ازدواج، مانند پایان چند همسری و کاهش ازدواج فامیلی در اروپا، به توسعه سریعتر این قاره منجر شده است.
(کورتکس مغزی (Cerebral Cortex) یا قشر مغز، لایهی نازک و چینخوردهای از مادهی خاکستری است که سطح نیمکرههای مغز انسان را میپوشاند. این بخش از مغز نقش اصلی را در پردازش اطلاعات حسی، تفکر، زبان، تصمیمگیری، حافظه، آگاهی و حرکت ایفا میکند.)
محسن رنانی که امروز چنین اظهاراتی را بدون هیچ استدلالی مطرح کرده، بد نیست صرفاً اخبار پاریس را تنها در چند ساعت قبل مرور کند. در پی قهرمانی تیم «پاریس سن ژرمن» در لیگ قهرمان، هواداران این تیم با وجود قهرمانی تیمشان در خیابان های پاریس به جان هم افتاده و در نتیجه 2 نفر نیز جان باختند.
البته این مورد در میان انبوهی از اقدامات اروپاییها که هر عقل، منطق و وجدانی را آزار میدهد چیزی نیست. رقم زدن دو جنگ جهانی، حمایت از نسل کشی غزه، حمایت از سیاستهای جنایتکارانه آمریکا در غرب آسیا در چنددهه گذشته و تحریمهای دارویی علیه ایران تنها بخشی کوچکی از سابقه ضد بشری «کورتکس مغزی است» که رنانی مدعی بزرگی آن در اروپا میشود.
توهینها بدون آمار و کنتور
رنانی در سخنرانی خود مدعی شده است که کورتکس مغزی اروپاییها ضخیمتر و بادامه مغزی آنها بزرگتر از آسیاییهاست، و این تفاوت فیزیولوژیک به دلیل پایان چند همسری در اروپا از سال 1000 میلادی و کاهش ازدواج فامیلی به 0.3 درصد در مقایسه با 25 درصد در ایران و 50 درصد در افغانستان است.
او این عوامل را به تغییرات ژنتیکی و فیزیولوژیک نسبت میدهد که به زعم او، عقلانیت و توسعه را تحت تأثیر قرار دادهاند.
رنانی در این اظهارات که ملغمهای از توهینهای نژادی بدون ارائه کمترین آمار و منبع تحقیقی است، نه پاسخی به این ابهام دارد که بزرگی کورتکس مغزی را چگونه نتیجه گرفته است و نه هیچ منبع علمی یا مطالعه آماری برای ادعای خود ارائه کرده است.
ادعای تفاوت در اندازه یا ضخامت کورتکس مغزی بین گروههای نژادی یا جغرافیایی، بهویژه با استناد به عوامل فرهنگی مانند چند همسری یا ازدواج فامیلی، نیازمند شواهد محکمی از علوم اعصاب و ژنتیک است.
رنانی همچنین به این نکته توجه ندارد که سبک زندگی امروز اروپا تا چه حد از چند همسری فراتر رفته و اگر دلیل این کوچکی مغزی که رنانی به ایرانیان و آسیاسیها نسبت میدهد همین چند همسری باشد پس طبعاً وضعیت برای کشورهایی که هیچگونه مرز اخلاقی برای تعاملات عاطفی و جنسی خود قائل نیستند باید وخیمتر باشد.
توجیه توسعه جنایتکارانه و مغالطات نژادی
ادعای رنانی مبنی بر تفاوت فیزیولوژیک کورتکس مغزی بین اروپاییها و آسیاییها بهنوعی به انگارههای نژادپرستانه نزدیک است که در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم رایج بود.
این دیدگاهها که اغلب بدون پشتوانه علمی بودند، برای توجیه برتری فرهنگی یا تمدنی برخی گروهها استفاده میشدند.
چنین ادعاهایی بیشتر ریشه در حس «خودحقیرپنداری» در برابر فرهنگ غربی دارد و چنین تحلیلهایی به معنی نادیده گرفتن عوامل تاریخی، اقتصادی و سیاسی است در حالی که توسعه اروپا در قرون اخیر به عواملی مانند استعمار و تصاحب منابع طبیعی بیشتر مرتبط است.
تاراج منابع آسیا و آفریقا توسط قدرتهای استعماری اروپا نقش مهمی در شکاف توسعهای بین این قارهها ایفا کرده است. برای مثال، استعمار هند توسط بریتانیا و بهرهبرداری از منابع این کشور، به انباشت سرمایه در اروپا کمک کرد، در حالی که هند را در فقر و عقبماندگی نگه داشت.
همچنین، جنگهای جهانی اول و دوم، که رنانی بهعنوان نمونهای از رفتار غیرعقلانی اروپاییها نادیده گرفته، نتیجه رقابتهای امپریالیستی و سیاسی بود، نه تفاوتهای مغزی.
زبان بسته شمایید
رنانی در اظهارات تحقیر آمیز دیگری علیه ایران پیش از این مدعی شده بود که زبان فارسی به دلیل تداوم و فهمپذیری آن پس از هزار سال (مانند شاهنامه فردوسی) «بسته» است و این بسته بودن مانع توسعه ایران شده است. او زبان انگلیسی را به دلیل تغییرپذیری و دشواری فهم متون قدیمی مانند آثار شکسپیر، «باز» توصیف کرده و آن را عاملی برای توسعه میداند.
این درحالی است که زبان فارسی یکی از غنیترین زبانهای جهان از نظر ادبی و تاریخی است. تداوم فهمپذیری شاهنامه، که رنانی آن را نشانه بسته بودن زبان میداند، در واقع نشانه قوام و استحکام دستور زبان و واژگان فارسی است.
حضور شاعران و نویسندگان برجستهای مانند فردوسی، حافظ و سعدی به حفظ و تقویت این زبان کمک کرده است. این ویژگی نهتنها نقطه ضعف نیست، بلکه نشاندهنده توانایی زبان فارسی در انطباق با تغییرات فرهنگی و اجتماعی است.
با این حل رنانی که در استفاده از اظهارات غیر متقن پرکار بوده و زبان بستهای در ارائه آمار و شواهد دارد این موارد را در مورد زبان فارسی نادیده گرفته و با ژستی اندیشمندانه توهینهای نژادپرستانهای را تداوم میدهد که پیش از این جوزف بورل مسئول سیاست خارجی سابق اروپا با گفتن «اروپا باغ است و بقیه جهان جنگل» مطرح کرده بود.
انتهای پیام/