به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، کتاب «عالیجناب شیخ فضلالله نوری» جزو معدود آثار ادبی است که تلاش دارد به زندگی این مرجع دینی در دوره حساس مشروطه و اواخر دوران حاکمیت قاجار بپردازد؛ دورهای که ایران دستخوش تحولات گسترده است و استعمارگران نقشهای جدید برای این مرز و بوم کشیدهاند.
مهدی رمضانی پس از تأکید رهبر معظم انقلاب بر خلق اثر درباره مشروطه، تصمیم میگیرد با محور قرار دادن شخصیت شیخ فضلالله نوری به عنوان یکی از رجل سیاسی تاثیرگذار در این برهه تاریخی، به مسائل پیرامون دوره مشروطه و تلاش دولتهای بیگانه برای انحراف خواستههای به حق مردم ایران بپردازد.
رمضانی، نویسنده این اثر، در گفتوگو با تسنیم، با اشاره به چرایی انتخاب شخصیت شیخ فضلالله نوری از میان رجل سیاسی دوره مشروطه در کتاب حاضر گفت: شخصیت شیخ فضلالله نوری از جهات مختلفی جالب است، اما در عمده کتابها زندگی ایشان محدود در دوره مشروطه بوده و فقط به این برهه توجه شده است. به عنوان نمونه، نقشی که ایشان در قضیه تحریم تنباکو داشتند، نادیده گرفتیم؛ مسئله این است که جامعه در قضیه تحریم تنباکو بر سر عالم اعلم زمانه به اجماع میرسد، مقاومت میکند و بدون ریختن قطرهای خون، انگلستان آن زمان را که از نظر قدرت مالی و نظامی سرآمد بود، عقب میراند و باعث انحلال قرارداد رژی میشود.
به گفته او؛ قراردادی که در سال 1890 میلادی بین دولت ایران و شرکت فرانسوی رژی منعقد شد و انحصار خرید، فروش و تولید توتون و تنباکو در ایران را برای مدت 50 سال به شرکت رژی اعطا میکرد. این قرارداد به دلیل داشتن تبعات سیاسی و اقتصادی برای مردم ایران، مورد انتقاد شدید قرار گرفت و بعد هم منحل شد.
این نویسنده با بیان اینکه در این دوره از تاریخ، مردم با قرار گرفتن پشت عالم اعلم زمانه اقتصاد کشور را با مقاومت نجات میدهند، به تجربه متفاوت در دوره مشروطه اشاره کرد و افزود: برهه مهم دیگر زندگی شیخ فضلالله نوری مربوط به آرای ایشان در دوره مشروطه است، با این تفاوت که حرف ایشان از طرف برخی از علما فهم نشد و عدهای دیگر فریب میخورند و آن اتحادی که قبلاً رخ داد، اینبار اتفاق نیفتاد و عدهای پشت عالم اعلم زمانه را خالی کردند که در نهایت به اعدام شیخ فضلالله ختم شد.
رمضانی در ادامه به برخی حوادث پس از اعدام شیخ فضلالله نوری اشاره و اضافه کرد: پس از اعدام ایشان است که حوادث مهمی در کشور رخ میدهد، مانند تقسیم ایران بین انگلستان و روسیه، روی کار آمدن رضاخان، اشغال ایران و کشته شدن 9 میلیون ایرانی بر اثر قحطی و وبا.
او با تأکید بر اینکه کتاب حاضر تلاش دارد به دو راهی بپردازد که همواره در تاریخ ایران وجود داشته و الان نیز وجود دارد، یادآور شد: اینکه بحث مقاومت جواب میدهد یا نه، بحث امروز نیست. وقایع تاریخی در کشور ما نشان میدهد که این دو راهی بارها تکرار شده و هرگاه مردم و نخبگان جامعه، گزینه مقاومت را انتخاب کردند، به نتیجه رسیداهاند.
به گفته رمضانی؛ کتاب «عالیجناب شیخ فضلالله نوری» تلاش دارد در قالب یک اثر داستانی، به بازخوانی یکی از این دو راهیهای تاریخی در 100 سال اخیر بپردازد. در داستان هیچ دخل و تصرفی صورت نگرفته و کتاب تلاش دارد با بیان واقعیتهای تاریخی، مخاطب نوجوان خود را با این مسائل آشنا کند.
نویسنده کتاب «عالیجناب شیخ فضلالله نوری» در پاسخ به این پرسش که چطور به مسئله استعمار در وقایع مشروطه پرداختید، گفت: سیلی که قضیه تحریم تنباکو به انگلیس زده بود، هنوز روی صورت روباه پیر خودنمایی میکرد و این حرکت مردمی، به دل بریتانیا مانده بود. آنها فهمیدند که با درگیری مستقیم به جایی نمیرسند؛ بنابراین تغییر رویه دادند و شروع به نفوذ در میان خواص و روشنفکران کردند؛ بهطوری که فقط در این برهه، بیش از 100 حلقه فراماسونری در میان خواص تشکیل دادند. آنها در این موقعیت متوجه شدند که با استعمار به شکل سابق به جایی نمیرسند، باید استثمار را پیش بگیرند و با نفوذ، با مردم خودشان به جنگ یک کشور بروند.
رمضانی با بیان اینکه در کتاب حاضر تلاش شده یکی از الگوهای موفق پس از مقاومت در کنار یک تجربه تلخ به مخاطب معرفی شود، یادآور شد: مقاومت، بحث امروز ما نیست. این یک الگوی تمدنی برای ایران است که هرگاه آن را در بزنگاههای تاریخی انتخاب کردیم، به نتیجه رسیدهایم.
این نویسنده در پاسخ به این پرسش که در دوره مشروطه وقایع مختلفی رخ میدهد و پیچیدگیهای تاریخی زیادی دارد، چطور این وقایع را برای مخاطب نوجوان مطرح کردید، گفت: روی سادهسازی مطالب خیلی کار کردیم؛ البته سادهسازی به معنای طرح سطحی مطالب نبود. بازخوردهایی که از مخاطب دریافت کردم، نشان میداد که کتاب توانسته به هدف خود برسد. خیلی از مخاطبان میگفتند که تا الان این وقایع را نمیدانستند و یا از این منظر با مشروطه نگاه نکرده بودند.
او بیشتر توضیح داد و افزود: در این کتاب متوجه میشویم که اصلاً لفظ «مشروطه» برای اولینبار از سفارت انگلیس بیرون میآید. بحث مردم در آن زمان، عدالتخواهی بود. در واقع انگلیس و روسیه تلاش کردند که این حرکت مردمی را به انحراف بکشانند. ذهنیت ما به واسطه کتابهای درسی و دیگر منابع، ذهنیت مثبتی راجع به مشروطه است، اما همه وقایع در اکثر این منابع گفته نشده.
به گفته وی؛ مثلاً اقدامات دولتهای خارجی برای به انحراف کشیدن این حرکت و خواسته مردمی و اجرای سیاستهای خودشان را میتوان در اسناد تاریخی دید. در این اسناد بهخوبی عنوان میکنند که یک مانع بر سر راه اجرای سیاستهای خود دارند و آن «عالیجناب» است که منظور همان شیخ فضلالله نوری است.
کتاب «عالیجناب شیخ فضلالله نوری» از سوی واحد نوجوان نشر معارف(برنا) بهتازگی در 152 صفحه به قیمت 125 هزار تومان منتشر شده و در دسترس علاقهمندان قرار گرفته است.
انتهای پیام/