به گزارش خبرگزاری تسنیم از ساری، فوک خزری (Pusa caspica)، تنها گونه پستاندار دریایی بومی دریای خزر، در دهههای اخیر با کاهش شدید جمعیت مواجه شده است. گزارشها حاکی از افزایش نگرانکننده تلفات این گونه نادر طی چند سال گذشته است؛ موضوعی که نه تنها نشانگر وضعیت بحرانی فوکهاست، بلکه هشداری برای وخامت کلی اکوسیستم دریای خزر محسوب میشود.
براساس آمارها، جمعیت فوکهای خزری که در اوایل قرن بیستم بین یک تا یکونیم میلیون قلاده برآورد میشد، اکنون به کمتر از 70 هزار قلاده کاهش یافته است. برخی منابع حتی این عدد را زیر 50 هزار قلاده تخمین میزنند. این کاهش چشمگیر، عمدتاً به دلیل مرگومیرهای مشکوک، کاهش منابع غذایی، آلودگی، و تغییرات اقلیمی رخ داده است.
دریای خزر در معرض ورود بیرویه فاضلاب، فلزات سنگین، آلودگی نفتی و مواد شیمیایی از کشورهای ساحلی قرار دارد. این آلودگیها نهتنها زیستگاه طبیعی فوکها را تخریب میکنند، بلکه با تجمع در بدن آنها باعث ضعف سیستم ایمنی و بیماریهای ویروسی و باکتریایی میشوند.
یکی از عوامل مهم تلفات فوکها در سالهای اخیر، شیوع بیماریهایی همچون ویروس دیستمپر (CDV) است. این بیماری که در سایر گونههای فوک هم دیده میشود، باعث تلفات گسترده فوکهای خزری شده و طی چند سال گذشته در سواحل ایران، قزاقستان و روسیه گزارش شده است.
صید بیرویه ماهیان تغذیهای مانند کیلکا (ماهی مورد تغذیه اصلی فوکها) باعث کمبود منابع غذایی این گونه شده است. ضعف جسمانی ناشی از کمغذایی، فوکها را در برابر بیماریها آسیبپذیرتر میکند.
تورهای غیرمجاز صیادان، یکی از عوامل مرگ مستقیم فوکها هستند. بسیاری از فوکها در تورهای صید ماهی گیر افتاده و خفه میشوند. نبود نظارت کافی و استفاده گسترده از ابزارهای غیرمجاز، این روند را تشدید کرده است.
کاهش سطح آب دریای خزر، افزایش دما، و تغییرات در الگوهای یخزدگی مناطق شمالی، سبب از بین رفتن زیستگاههای زادآوری فوکها شده و چرخه تولیدمثل آنها را مختل کرده است.
در سالهای اخیر، بارها تصاویری از لاشه فوکهای مرده در سواحل مازندران، گلستان و گیلان منتشر شده است. فقط در برخی ماهها، بیش از دهها لاشه در ساحل بندرترکمن یا میانکاله مشاهده شدهاند. با این حال، نبود یک سامانه دقیق ثبت و گزارش مرگومیر، مانع از ارائه آمار دقیق شده است.
فوک خزری در فهرست گونههای در خطر انقراض اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) قرار دارد. با این حال، هنوز در برخی کشورهای ساحلی اقدام جدی و یکپارچهای برای حفاظت از این گونه انجام نشده است. در ایران نیز طرحهایی نظیر «پایش سلامت فوکها»، اقدامات مقطعی محسوب میشوند و فاقد پایداری لازم هستند.
روح الله اسماعیلی اظهار داشت: در ادامه پایشهای مستمر نوار ساحلی استان، امروز لاشه یک قلاده فوک خزری در ساحل شهرستان بابلسر مشاهده و مستندسازی شد؛ لاشه این فوک در وضعیت پیشرفته فساد قرار داشت و به همین دلیل، امکان کالبدگشایی و تعیین دقیق علت مرگ آن فراهم نبود.
وی با اشاره به تداوم اجرای برنامه اقدام ملی حفاظت از فوک خزری اظهار داشت: پایش سواحل استان با مشارکت مرکز امداد و نجات فوک خزری و همکاری ادارهکل دامپزشکی مازندران ادامه دارد و در صورت فراهم بودن شرایط، نمونهبرداریهای تخصصی با هماهنگی نهادهای ذیربط انجام خواهد شد.
اسماعیلی در پایان از جوامع محلی، صیادان و گردشگران خواست در صورت مشاهده فوک خزری یا لاشههای احتمالی، مراتب را از طریق سامانه 1540 یا ادارات محیط زیست شهرستانها اطلاع دهند و با احتساب مورد کشفشده امروز، شمار لاشههای شناساییشده فوک خزری در سواحل مازندران از ابتدای سال جاری تاکنون به 36 قلاده رسیده است.
انتهای پیام/