به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، کتاب کودک و نوجوان در ایران پس از حدود نیم قرن فعالیت تخصصی، حالا به اولین امید ایران در عرصه جهانی نشر تبدیل شده است؛ به طوری که برخی از کارشناسان از آن با عنوان «سکوی پرش» ادبیات ایران در مجامع بینالمللی توصیف کردهاند.
هرچند این بازار توانسته نظر مخاطبان داخلی و خارجی خود را جلب کند، اما در سالهای اخیر زیر سایه مشکلات اقتصادی با تجربیات متفاوتی در حال حرکت است. تأثیر شرایط اقتصادی بر بازار نشر کودک و نوجوان را میتوان در ابعاد مختلفی مورد بررسی قرار داد که از جمله آن تأثیرگذاری بر سلیقه و گرایش ناشر در انتخاب نوع کتاب است.
تب بالای کتابهای ترجمه شده در بازار نشر کودک
بررسی 105 روز نخست سال جاری نشان میدهد کتابهای ترجمه در بازار نشر کودک و نوجوان با کمترین فاصله ممکن با کتابهای تألیفی در حرکتاند؛ به طوری که از چهار هزار و 445 کتاب منتشر شده در حوزه کودک و نوجوان در این بازه زمانی دو هزار و 718 عنوان تألیف و هزار و 727 عنوان ترجمه بودهاند؛ این در حالی است که در سایر گروههای نشر کتابهای تألیفی با فاصله قابل ملاحظهای از کتابهای ترجمه شده قرار دارند. به عنوان نمونه، در بخش ادبیات در همین بازه زمانی(105 روز نخست سال جاری) تعداد سه هزار و 123 اثر در قالب کتابهای تألیفی و هزار و 397 اثر در قالب آثار ترجمه عرضه شدهاند؛ و یا در حوزه علوم اجتماعی سه هزار و 325 عنوان در قالب تألیف و تنها 627 عنوان در قالب ترجمه عرضه شدهاند.
گرانترین کتابهای بازار نشر ایران
بررسی قیمت کتاب کودک در همین بازه نیز نشان میدهد که حوزه کتاب کودک و نوجوان پس از گروه علوم اجتماعی، بر صدر گرانترین فهرست نشر قرار دارد. بررسی آماری نشان میدهد که میانگین قیمت کتاب کودک و نوجوان 1129925 ریال است، بر این اساس پس از کتابهای دینی، پایینترین قیمت را به خود اختصاص دادهاند اما از آنجا که کتابهای کودک و نوجوان با کمترین صفحه منتشر میشوند، میانگین قیمت هر صفحه به مبلغ 14012 ریال نشان میدهد که این گروه پس از علوم اجتماعی، گرانترین قیمت را به خود اختصاص داده است.
در بخش شمارگان نیز به نظر میرسد که ما با کاهش تدریجی شمارگان مواجه هستیم که این معنایی جز کاهش سهم کودکان از کتاب ندارد. به عنوان نمونه در سال گذشته(1403) شمارگان کل کتابهای کودک و نوجوان 27,867,753 عنوان ثبت شده است که اگر تعداد دانشآموزان را حدود 16 میلیون در نظر بگیریم، سهم سالانه هرکدام از بازار نشر ایران، کمی بیش از یک کتاب است.
هرچند میزان کاهش شمارگان کتاب در طول پنج سال گذشته حدود 30 درصد است، اما فعالان بازار نشر بر این باورند که بازار نشر کودک و نوجوان این ظرفیت را دارد که گسترش یابد و در تیراژهای بالاتری به چاپ برسند؛ چنان که در دهه 60 و برخی از سالهای دهه 70 در تیراژهای بالای پنج هزار نسخه برای هر عنوان کتاب منتشر میشد.
سهم سالانه هر کودک از کتاب: تنها یک عنوان
به گفته فعالان فرهنگی، تأثیر شرایط اقتصادی بر خانوادهها سبب شده تا محصولات فرهنگی مانند کتاب کمکم از سبد خانوادهها حذف شوند. در چنین شرایطی دسترسی کودکان به کتاب ممکن است بیش از هر زمان دیگری کاهش یابد. کارشناسان بر این نکته تأکید میکنند که هرچند سهم سالانه هر کودک در سال کمی بیش از یک کتاب است که در بازار عرضه میشود، میتوان با توزیع گسترده کتاب در سطح کشور از جمله تجهیز کتابخانههای مدارس و کتابخانههای عمومی، در نظر گرفتن یارانه ویژه دانشآموزان برای خرید کتاب، در نظر گرفتن ساعت مطالعه در مدارس و فاصله گرفتن از کتابهای درسی، ترویج کتابخوانی در رسانهها و ... میتوان سهم مطالعه کودکان را افزایش داد.
با این حال به نظر میرسد شرایط کتاب کودک و نوجوان در قیاس با کل وضعیت نشر، شرایط پایدارتری دارد؛ شرایطی که هرچند با نقطه اوج و مطلوب فاصله دارد، اما میتواند با تزریق مسکنهای مقطعی و برنامهریزی بلندمدت به روزهای طلایی خود بازگردد.
انتهای پیام/