به گزارش خبرنگار فضا و نجوم خبرگزاری تسنیم، ستارهشناسان برای نخستینبار موفق به شناسایی «بذرهای اولیه» سیارات سنگی در دل گازهای اطراف یک ستاره نوزاد خورشیدمانند شدهاند؛ کشفی که چشماندازی بیسابقه از لحظه تولد جهانهای جدید و درک دقیقتری از آغاز منظومه شمسی ما ارائه میدهد.
دانشمندان روز چهارشنبه اعلام کردند که این کشف، نمایی کمسابقه از «زمان صفر» را ارائه میدهد؛ لحظهای که سیارات تازهنفس، نخستین گامهای شکلگیری خود را برمیدارند.
ملیسا مککلور؛ اخترشناس رصدخانه لیدن در هلند و سرپرست تیم تحقیقاتی بینالمللی این پروژه، در اینباره گفت: ما برای نخستینبار، موفق شدیم نگاهی مستقیم به منطقه داغ اطراف ستارگان جوان بیندازیم؛ جایی که سیارات سنگی مانند زمین متولد میشوند. اکنون با اطمینان میتوان گفت که نخستین مراحل تشکیل سیارات، همین حالا در حال وقوع است.
فرد سیسلا، پژوهشگر دانشگاه شیکاگو که در این مطالعه مشارکت نداشته، این کشف را «نگاهی بیهمتا به سازوکار درونی یک منظومه سیارهای در حال شکلگیری» توصیف کرد. این دقیقاً همان چیزی است که سالها انتظارش را میکشیدیم. مدتهاست که ستارهشناسان درباره نحوه شکلگیری منظومههای سیارهای مطالعه میکنند. اکنون با کشفی اینچنین، فرصت طلایی برای درک بهتر فراهم شده است.
دو تصویر مفهومی منتشرشده از این پروژه، برداشتهایی هنری از مولکولهای مونوکسید سیلیکون را نشان میدهد که در حال تبدیل شدن به ذرات سیلیکات جامد هستند؛ موادی که میتوانند نخستین آجرهای بنای سیارات سنگی باشند.
این کشف حاصل همکاری تلسکوپ فضایی جیمز وب متعلق به ناسا و رصدخانه جنوبی اروپا در شیلی است. آنها توانستند ساختارهای اولیه تشکیل سیاره را در اطراف ستارهای نوپا به نام HOPS-315 شناسایی کنند؛ ستارهای جوان از نوع کوتوله زرد که شباهتهایی با خورشید دارد، اما تنها بین 100 تا 200 هزار سال سن دارد و در فاصلهای حدود 1370 سال نوری از زمین واقع شده است.
در یک فرصت نادر کیهانی، تیم تحقیقاتی موفق شدند از طریق شکافی در بخش بیرونی دیسک گازی پیرامون این ستاره نوزاد، به اعماق آن نفوذ کرده و به کمک زاویه مناسب قرارگیری ستاره نسبت به زمین، ذرات جامدی را مشاهده کند که در حال تراکم و فشرده شدن بودند؛ نخستین نشانههای شکلگیری سیارات.
آنها علاوه بر گاز مونوکسید سیلیکون، موفق به شناسایی مواد معدنی سیلیکات بلوری شدند؛ موادی که به باور دانشمندان، نخستین جامدات تشکیلشده در منظومه شمسی ما طی بیش از 4.5 میلیارد سال پیش بودهاند. این فرآیند دقیقاً در منطقهای رخ میدهد که قابل مقایسه با کمربند سیارکی میان مریخ و مشتری است؛ جایی که بلوکهای سازنده باقیمانده از دوران اولیه شکلگیری سیارات به چشم میخورند.
مککلور در ایمیلی به خبرنگاران گفت: تراکم این مواد معدنی داغ، پیش از این هرگز در اطراف ستارگان جوان دیگر رصد نشده بود. ما نمیدانستیم این ویژگی، عام و جهانشمول است یا فقط به منظومه شمسی ما محدود میشود. مطالعه جدید ما نشان میدهد که احتمالاً این پدیده، یکی از مراحل رایج در فرآیند ابتدایی تشکیل سیارههاست.
وی افزود: در حالی که پژوهشهای پیشین بیشتر به دیسکهای جوان یا بالغ با قابلیت سیارهزایی پرداختهاند، تاکنون مدرک مستقیمی مبنی بر آغاز واقعی فرآیند سیارهسازی در دست نبود.
این مطالعه که در مجله علمی Nature منتشر شده، گامی مهم در مسیر رمزگشایی از سرگذشت جهانهایی است که شاید روزی حیات در آنها شکل بگیرد؛ درست همانند آنچه در سیاره زمین اتفاق افتاده است.
انتهای پیام/