به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، محمد خسرویراد، نویسنده پیشکسوت ادبیات دفاع مقدس، با انتشار رمان «نقل گیتی» که نخستین جلد از یک سهگانه است، توانسته روایتی جدید از سالهای جنگ تحمیلی ارائه دهد؛ داستانی نو با ساختاری نو.
این رمان، داستان یک زوج ایرانی عراقی به نام "گیتی" از مشهد و "سهیل" از عراق را روایت میکند. نویسنده با در نظر گرفتن این واقعه تاریخی که برخی از عراقیها به دلایل مذهبی، حاضر به مقابله با ایران نبودند، تلاش کرده در کتاب جدیدش با زبان داستانی، روایتی از این ماجرای تاریخی ارائه دهد.
داستان از جایی آغاز میشود که سرباز جوان عراقی به نام سهیل از اردوگاه صدام میگریزد و در جمع ایرانیها در جنگ علیه بعثیها شرکت میکند و پس از آنکه ساکن مشهد میشود با دختری ایرانی به نام گیتی ازدواج میکند. سهیل پس از اعدام صدام، از همسرش میخواهد به عراق بروند؛ ولی گیتی مخالف است و... . شیوه روایت کتاب از طریق رد و بدل شدن نامه بین این دو شخصیت شکل گرفته است. این اثر که برای گروه سنی بزرگسال نوشته شده است، سی و هفتمین کتاب نویسنده محسوب میشود.
محمد خسرویراد، نویسنده "نقل گیتی" متولد 1349 در مشهد است و تاکنون حدود 42 اثر در زمینههای مختلف ادبی از جمله داستان کوتاه، کودک ونوجوان و تاریخ شفاهی در تیراژ بیش از 200 هزار نسخه منتشر کرده است. برگزیده جشنواره کتاب سال خراسان (دو دوره) و کتاب سال کشور از جمله افتخارات اوست. او علاوه بر نویسندگی، داوری مسابقات ادبی و برگزاری کارگاههای داستاننویسی را نیز برعهده داشته است.
تولد «نقل گیتی» از دل تجربههای زیسته
خسرویراد در گفتوگویی با اشاره به اینکه این رمان سیوهفتمین اثر اوست، گفت: تمام نویسندگان از تجربههای زیستهشان در خلق اثر بهره میگیرند. من نیز در طول سالها همنشینی با مجاهدین عراقیِ مقیم ایران، داستانهای ناگفتهای شنیدم که بذر اولیه «نقل گیتی» شد. شخصیت «سهیل» (سرباز عراقیِ پیوسته به سپاه بدر) و «گیتی» (دختری از طبقه مرفه مشهد) تلفیقی از واقعیت و تخیل هستند. حتی برای طراحی گیتی، از همسران شهیدانی مثل همت و باکری الهام گرفتم.
جنگ از سنگر مقابل: نگاهی انسانی به «دشمن»
یکی از نوآوریهای این رمان، روایت جنگ از نگاه یک سرباز عراقی است، خسرویراد در اینباره نیز توضیحاتی داد و افزود: جنگ تنها تقابل خیر و شر مطلق نیست. در «نقل گیتی» نشان دادم سربازان عراقی نیز انسانهایی با ترسها و دغدغههای اخلاقی بودند. مثلاً صحنهای داریم که یک سرباز عراقی از کشتن پیرمرد و پیرزن ایرانی سر باز میزند. میخواستم مرزهای ذهنی مخاطب درباره «دشمن» را جابجا کنم.
نامهنگاری؛ قالبی برای کشمکش عشق و وطنپرستی
ساختار روایی رمان بر پایه نامههای بین گیتی و سهیل پس از 18 سال زندگی مشترک است. وقتی سهیل پس از سقوط صدام، اصرار به بازگشت به عراق دارد و گیتی حاضر به ترک ایران نمیشود، نامههایشان تبدیل به میدان نبرد عشق و تعهد به وطن میشود. به گفته خسروی راد؛ این نامهها فقط گفتوگوی دو عاشق نیست؛ بلکه بازخوانی هویتهای فرهنگی است. عمداً از توصیف فرمالیته نامهها پرهیز شده تا روایت، غنای دراماتیک خود را حفظ کند.
او ادامه میدهد: دفاع مقدس پر از قصههای جذاب است، علاوه بر بیان خاطرات و تاریخ شفاهی، که از فرماندهان و رزمندگان نقل و به صورت کتاب منتشر شده، میتوان با بهرهگیری از تخیل نیز ماجراهای جذاب خلق کرد و در مورد آن نوشت. موضوع جنگ از اول بشریت تا الان چیزی نیست که تمام شود؛ بلکه به انواع مختلف میتوان به این موضوع پرداخت و جای خیر و شر را عوض کرد.
به گفته خسرویراد؛ جنگ یکی از ژانرهای جدی آثار هنری است. در مورد جنگ آثار زیادی نوشته شده ولی به نظر من جای رمانی که بتواند از سلحشوری و مقاومت مردم بگوید، هنوز خالی است. من سعی کردم در میانه تعداد کتابهای زیادی که با موضوع تاریخ شفاهی جنگ نوشته شده، رمان بنویسم؛ رمانی که محصول تخیل ذهن خودم و برگرفته از ارزشها و مطابق با واقعیت و آنچه از جنگ از نزدیک لمس کردم، باشد.
نقدها و برنامههای آینده
خسرویراد به نقد اصلی کتاب که همان یکسانبودن زبان نامههای دو شخصیت است، اشاره و اضافه کرد: این نقد را میپذیرم. اما دفاع من این است که هر دو شخصیت تحت تأثیر زیستجهان مشترک 18سالهشان، زبانی مشابه یافتهاند! در عین حال، این اثر فقط آغاز راه است. «نقل گیتی» جلد اول یک سهگانه است و در مجلدات بعدی به شخصیتهای فرعی مثل «امآدم» و «احمد» خواهم پرداخت که هرکدام نماد مهاجرت، بازگشت و آشتیطلبی هستند.
ادبیات دفاع مقدس؛ از مستندنگاری تا رمانهای انسانمحور
او با تأکید بر ضرورت تحول در ژانر جنگ میگوید: متأسفانه بسیاری از آثار این حوزه در مستندنگاری یا روایتهای کلیشهای متوقف شدهاند. من معتقدم جنگ سوژه رمانهای جهانی است؛ چون تقابل انسان با بحران را روایت میکند. در «نقل گیتی» کوشیدم به جای شعار، «انسان» را در مرکز بگذارم؛ انسانی که گاه مثل سهیل برای پیشرفت شغلی به وطن بازمیگردد، یا مثل گیتی عشق را فدای تعلقات سرزمینی میکند.
خسرویراد در پایان تأکید کرد: ادبیات جنگ زمانی ماندگار میشود که از اسارتِ «تکروایتها» رها شود. «نقل گیتی» تلاشی است برای نشان دادن که حتی در جنگ نیز خاکستریهای فراوانی وجود دارد.
کتاب "نقل گیتی" به تازگی در 180 صفحه، قطع رقعی با قیمت 190 هزار تومان توسط انتشارات بهنشر منتشر شده است.
انتهای پیام/