به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، کشورمان ایران در یکی از وخیمترین شرایط آبی چند دهه اخیر قرار گرفته است. افت محسوس بارندگی، افزایش میانگین دمای کشور و کاهش منابع آب تجدیدپذیر، تأمین پایدار آب شرب را در بسیاری از مناطق کشور مختل کرده است. به گزارش منابع رسمی، حجم منابع آب تجدیدپذیر ایران از حدود 132 میلیارد مترمکعب در دهه 1370 به کمتر از 90 میلیارد مترمکعب در سالهای اخیر کاهش یافته است؛ افتی بیش از 30درصدی که همزمان با رشد مصرف و افزایش بیش از 1.6درجهای دمای کشور طی پنج دهه گذشته رخ داده است.
در زمان حاضر، آمارهای رسمی از وضعیت نگرانکننده سدهای کشور حکایت دارند. تا تاریخ 21 تیرماه، تنها 46 درصد ظرفیت مخازن سدها پر شده بودند و 18 سد مهم کشور کمتر از 20 درصد ذخیره دارند، همچنین، ورودی آب به سدها از ابتدای مهر تا تیرماه، با کاهش 43درصدی نسبت به سال قبل، به 22.4 میلیارد مترمکعب رسیده است و حجم آب موجود در مخازن نیز با افت 26درصدی، 23.67 میلیارد مترمکعب اعلام شده است.
بارندگیها نیز کاهش کمسابقهای را تجربه کردهاند، مجموع بارشهای کشور تا 21 تیرماه تنها 146 میلیمتر بوده که نسبت به میانگین بلندمدت (233.5 میلیمتر) و میزان سال گذشته (244.5 میلیمتر)، بهترتیب 39 و 40 درصد کاهش داشته است.
تهران، بهعنوان پایتخت، در وضعیتی شکننده قرار دارد و جزو 52 شهری است که در لیست مناطق دارای تنش آبی شدید قرار گرفتهاند. کاهش ورودی به سدهای پنجگانه و مصرف بالای آب در تابستان، این شهر را در آستانه بحران قرار داده است.
با این حال، علی شهباز، کارشناس محیط زیست، در گفتوگو با تسنیم دیدگاههای افراطی در مورد رسیدن به وضعیت «صفر مطلق منابع آب» در این تابستان را رد میکند و میگوید: ما فعلاً به آن نقطه نرسیدهایم، منابع مختلفی برای تأمین آب تهران وجود دارد، هرچند سهم منابع سطحی به حدود 30 درصد کاهش یافته است، اما جای آن را منابع زیرزمینی گرفتهاند، با این حال، برداشت این منابع در بلندمدت پایدار نیست.
وی همچنین به ضعف مدیریت و فرسودگی زیرساختها اشاره دارد و میافزاید: بیش از 22 درصد آب تهران بهدلیل نشتی در شبکه هدر میرود، اگر حتی نیمی از آن مربوط به فرسودگی باشد، سالانه حدود 120 میلیون مترمکعب آب (معادل ظرفیت سد کرج) از بین میرود؛ این همان صرفهجویی 20درصدی است که انتظار میرود از مردم حاصل شود.
شهباز با تأکید بر لزوم مشارکت عمومی در مدیریت مصرف گفت: «در حالی که بحران آب در تهران بهشدت افزایش یافته است، شاهد اطلاعرسانی مؤثر و هشدارهای بصری در سطح شهر نیستیم. همانطور که در مناسبتهای فرهنگی از نمادهای شهری استفاده میشود، بحران آب نیز باید در شهر ملموس و قابل دیدن باشد.
وی همچنین با توجه به جمعیت در حال رشد تهران و پیشبینی جمعیت 19میلیونی پایتخت تا سال 1425، هشدار داد: اگر همین روند ادامه یابد و به توان واقعی تولید آب توجه نشود، تهران با کمبود مزمن مواجه خواهد شد. راهحل صرفاً افزایش عرضه نیست؛ بلکه باید تقاضا را هم مدیریت کرد.
در همین راستا، دولت پروژههایی برای مقابله با بحران آغاز کرده است. تاکنون 192 پروژه مدیریت تنش آبی در مناطق شهری و روستایی کلید خورده که بخشی از آنها به بهرهبرداری رسیدهاند، اما کارشناسان معتقدند این طرحها بدون مشارکت مردم و تغییر رفتار مصرفی، تأثیر بلندمدتی نخواهند داشت.
مطالعات نشان میدهد که صرفهجویی 15 تا 20 درصدی در مصرف آب خانوارها میتواند کشور را از وضعیت بحرانی خارج کند. آموزش عمومی، فرهنگسازی، شفافسازی وضعیت منابع و جلب اعتماد عمومی، ارکان مهم عبور از بحران هستند.
در همین حال، توجه به مفهوم «آب مجازی» نیز ضروری است. این شاخص نشان میدهد برای تولید هر محصول چقدر آب در فرآیندهای مختلف (از کاشت و تولید تا حملونقل) مصرف میشود. در این زمینه، قهوه و کاکائو در صدر مصرف آب قرار دارند. برای تولید هر کیلو کاکائو، 27 هزار لیتر و برای هر کیلو قهوه، 21 هزار لیتر آب لازم است، حتی هر فنجان قهوه معادل 140 لیتر آب مصرف میکند، در حالی که این عدد برای چای تنها 15 لیتر است.
میان مواد پروتئینی، گوشت گاو با مصرف بیش از 15 هزار لیتر آب برای هر کیلو، بیشترین میزان مصرف آب را دارد. گوشت مرغ، گوسفند، برنج، تخممرغ، شیر و بسیاری از میوهها و سبزیجات نیز حجم بالایی از آب را در فرآیند تولید مصرف میکنند.
با توجه به این آمارها، اصلاح الگوی مصرف، توجه به نوع تغذیه و تغییر سبک زندگی، میتواند بهعنوان راهکاری مکمل در مسیر مقابله با کمآبی مورد توجه قرار گیرد.
در نهایت، کارشناسان تأکید دارند که بحران آب صرفاً با طرحهای فنی و عمرانی قابل حل نیست و نیازمند بازنگری در حکمرانی منابع، تخصیص عادلانه، جلوگیری از هدررفت، و مدیریت تقاضا است. بدون مشارکت جدی مردم و اراده جمعی، عبور از این بحران دشوار خواهد بود.
انتهای پیام/+