حجتالاسلام والمسلمین جواد محدثی، محقق و نویسنده حوزوی، در گفتوگو با گروه حوزه و روحانیت خبرگزاری تسنیم به بررسی لوازم و شرایط طلبگی پرداخت و گفت: یک طلبه باید به شجرهنامه کاری خودش توجه داشته باشد که عقبهاش به کجا بر میگردد. کسانی که ورزشکار و قهرمان هستند شجره نامهشان به تختی و پوریای ولی میرسد؛ در پیگیری شجره نامه کاری طلبهها به انبیا میرسیم. رسالت پیامبران این بوده که انسانها را آگاه و با ایمان کنند و جامعه سازی کنند و این کار در عصر بعد از انبیا به عالمان دین در سطوح مختلف میرسد.
او ادامه داد: حدیثی از رسول خدا(ص) خطاب به امیرالمؤمنین(ع) است که اگر به وسیله تو خداوند یک نفر را هدایت کند بهتر است از آنجه خورشید به آن تابیده است. هدایت انبیا انسانسازی است. اگر انسان در عالم طلبگی و خط و مشی حوزهها بتواند زمینهساز یک فرد و امتی باشد، این مهمترین دستاورد و ارزشی است که از محصول کار او به دست میاید.
استاد محدثی با اشاره به استعدادها و فرصتهای زیادی که برای ما فراهم است خاطرنشان کرد: بعضی از این فرصت استفاده نمیکنند، یا اصلا بلد نیستند و یا این توان را در خودشان سراغ ندارند. یکی از علما تعبیری داشت که علمای دین وقتی بیتالمال در اختیارشان بود برای اینکه کاری انجام بدهند مسجدی می ساختند، درمانگاهی میساختند و امثال این کارها؛ جزو آرزوها و حسرتهای ما پیش از انقلاب این بود که حایی جلسهای باشد و با چند نفر جوان حرفی بزنیم؛ اگر چهار جوان پیدا میکردیم که با آنها صحبت کنیم، فکر میکردیم کار مهمی انجام دادیم!
وی افزود: اما امام چه کار کردند؟! نه مسجد و نه درمانگاه ساختند؛ آمدند جمهوری اسلامی ساختند. از باب اینکه چو صد آمد نود هم پیش ما است، همه بسترها فراهم است؛ وزارتخانهها، ارتش، مطبوعات و… همه در اختیار نظامی قرار میگیرد که بر مبنای ولایت فقیه به وجود آمده است. این کجا و حسرت پیش از انقلاب کجا! این زمینهها وجود دارد.
محدثی در تبیین زمینههایی که برای طلاب وجود دارد، گفت: حضور ما در مراکز علمی موثر است و اگر حضور داریم چگونه از این فرصت استفاده میکنیم. در نهادهای مختلف، در مدارس و ارگانهای گوناکون یک گوشهای اختصاص دارد که یک طلبه و فاضل حضور داشته باشد و نظارت کند. ولی اینکه تا چه اندازه میتوانیم استفاده کنیم خودش جای تأمل است. ناشکری هم نباید کرد که نمیگذارند یا نمیتوانیم. اگر نمیتوانیم این از ضعف ما است وگرنه بستر فراهم است.
وی افزود: ما باید خط مشی را که امام امت ترسیم کردند درست بشناسیم و در جاهای کلیدی و حساس حضور داشته باشیم. ما جایگاه انبیایی خودمان را باید بشناسیم و بر اساس آن جایگاه، خودمان را تربیت کنیم و بسازیم.
محدثی با اشاره به اینکه ما در مقایسه فرهنگ اهل بیتی با مظاهر دیگر، با ادیان دیگر، یک امتیازاتی داریم که آنها ندارند، خاطرنشان کرد: کجای دنیا و کدام مسلک را سراغ دارید که به اندازه مکتب تشیع و اهل بیت سوژه و زمینه تاثیرگذاری فرهنگی داشته باشد.
وی در این باره به ماه رمضان، محرم وصفر، ایام اعتکاف، اعیاد نیمه شعبان ، مسئله حج، زیارتگاهها، موضوع انتظار و اربعین و… اشاره و خاطرنشان کرد که تکتک اینها زمینهای برای فرهنگ سازی است.
او افزود: فرض کنید زیارت امام رضا علیهالسلام که فرصتی است، وقتی مردم وارد حرم امام رضا میشوند عمدتا به گنبد و معماری و جلوههای ساختمانی توجه دارند، خود حضرت رضا تا چه اندازه برای زائر حضرت شناخته شده است؟ روی اینها میتوانیم به تناسب زمانی که صرف می شود خوراک تهیه کنیم و میتوانیم تحول بنیادین ایجاد کنیم و متاسفانه این فرصتها است و استفاده بهینه نمیکنیم یا بلد نیستیم.
محقق حوزوی ادامه داد: رسالت ما تبلیغ است. این رسالت را چگونه باید عمل کنیم و میخواهیم به چه شکلی ریز کنیم؟ ما اگر بخواهیم به عنوان یک طلبه موفق در جامعه دینی خودمان نقش ایفا کنیم سه پیش شرط لازم است که باید داشته باشیم؛ مثل میدان جنگ که رزمندهای میتواند نقش آفرین باشد که قبلا آمادگیهای جسمی و تمرین کرده باشد، آموزش دیده باشد و تواناییهای عملیاتی داشته باشد. در عالم طلبگی اولین قدم مسئله علم و فضل و معلومات است. بهترین فرصت یک طلبه که شادابی عمر و شکوفایی استعدادهایش در جوانی و نوجوانی، در حوزهها صرف میشود؛ بنابراین بیشترین دقت را برای کسب علم داشته باشد و تواناییهای علمی خودش را در زمینههای مختلف مثل علوم قرآنی ومسائل تربیتی و آنچه در مدار علوم حوزوی قرار دارد، سهل انگاری نکند.
استاد محدثی گام دوم را تهذیب و خودسازی برای خود طلبه دانست و گفت: علم تنهایی به درد نمیخورد. خیلی از دانشمندان را داشتیم که به دلیل عدم خودسازی در خاکی رفتند و وجودشان به جای اینکه مفید باشد، به بنیانهای فکری جامعه ضرر زده است. بنابراین طلبه در کنار جدیت در درس، در تقوا و اخلاقیات هم باید جدی کار کند که اگر این زمینه را نداشته باشد، هم آسیب میبیند و هم آسیب میزند.
استاد حوزه با اشاره به کسب مهارتها و توانمندیها خاطرنشان کرد: اگر روحانی داشته باشیم که از نظر تقوا و معلومات بالا باشد؛ ولی توانمندی انتقال اینها را به مخاطب نداشته باشد، باز وجود کمفایدهای می تواند داشته باشد. پس یک طلبه باید این ویژگیها داشته باشد.
وی افزود: مثلا یک طلبه حوزوی باید نویسنده باشد. درست است که میگویند دوره کتاب و نوشتن سپری شده و عرصه ، عرصه فضای مجازی است؛ ولی آیا در وبلاگها و سایتها جز این است که مطالبی بارگذاری میشود که جاذبه داشته باشد؟! پس هنوز هم علی رغم فضای مجازی اینچنین و کمرنگ شدن مطبوعات و کتاب، باز هم قلم جایگاه خودش را دارد.
محدثی ادامه داد: مسئله دیگر بیان است. وسیلهای که ما را با مخاطبین مرتبط میکند و تبادل فکر و اطلاعات، تأثیرگذاری و تأثیرپذیری انجام میگیرد دیالوگ و گفتگو است. حالا این بیان گاهی در مقام سخنرانی است، گاهی در مقام تدریس و گاهی مجادله و مناظره است.
نویسنده حوزوی مسئله رسانهای بودن و آشنا بودن با اینکه فضای رسانه چیست و اینکه زبان رسانه کدام است را مهم خواند و سپس به مسئله مدیریت و اجرا اشاره کرد و گفت: مثلا کسی میخواهد مجموعهای را مثل مدرسه یا هیئت مدیریت کند؛ خود توانمندی مدیریت، موضوعی است که انسان را کارآمد میکند.
وی رابطه روحانیون و طلاب با نسل امروز را ضعیف دانست و گفت: فضای حاکم بر جوانها با فضای ما طلبهها متفاوت است. زبان آنها یک زبانی است و زبان آنها زبان دیگر. پس دانستن زبان تخاطب با نسل امروز با اقشار مختلف مهم است؛ فقط فکر کودک و نوجوان هم نیستیم؛ حتی افراد سالخوردهای که در مجلس هستند یا خانمهای خانهدار که هستند، آیا با آنها هم میتوانیم حرف بزنیم یا فقط میتوانیم در فضای دانشگاه و روشنفکری عرصهای داشته باشیم؟ اینکه با اقشار مختلف به زبان خودشان ارتباط برقرار کنیم مهارتی است که باید به آن توجه داشته باشیم. نوگرایی در محتوا، قالب و ابزار چیزی است که اگر به آن نپردازیم، نمیتوانیم عنصر تأثیرگذاری باشیم.
وی درباره اولین و مهترین وظیفه طلاب گفت: بر اساس آیات قرآن و روایات که «علیکم انفسکم» پیش از آنکه به فکر ساختن دیگران باشیم باید اول خودمان را بسازیم این اولین توصیه است. ما طلبهها بلندگویی داریم که رو به مردم است؛ گاهی این بلندگو را رو به خودمان بگیریم و خودمان تجسم رهنمودهایی باشیم که به دیگران میدهیم.
استاد محدثی با اشاره به اینکه فضای پیاده روی اربعین فضای تبلیغ و منبر نیست، گفت: افراد عشقشان این است که بروند و برگردند و از خود این حادثه و پیاده روی بهره ببرند؛ ولی اگر بتوانیم از نظر برخورد تأثیرگذار باشیم، میتواند خیلی گام مثبتی باشد.
وی افزود: عموما افرادی هم که شرکت میکنند و بر میگردند، نمونهای که ذکر میکنند از رفتار کسانی است که یا خادم و یا زائر هستند و در طلبه یا زائر تأثیر گذاشته است. باید این افراد را به یک نکته توجه بدهیم و آن اصل هدف است؛ یعنی این پیاده روی ظاهری دارد و یک باطنی. ظاهرش هم این است که همه میبینیم؛ ولی هدف اصلی ادامه همان مسیر جابر و عطیه است که انسان به قصد زیارت میرود. درست است که شکوه و عظمت و مانور سیاسی است؛ ولی هدف اصلی زیارت امام حسین علیهالسلام است. این را سعی کنیم به زائرین منتقل کنیم که هدف اصلی یادشان نرود.
محدثی در پایان به بعد آخرالزمانی پیاده روی اربعین اشاره کرد که مدلی از جامعه آرمانی در عصر ظهور است و مسئله کنار گذاشتن منافع مادی در راستای یک منفعت برتر معنوی نقش پررنگی دارد.
گزارشگر: بابک شکورزاده
انتهای پیام/