به گزارش خبرگزاری تسنیم از اهواز، کودتای 28 مرداد1332 یکی از سیاهترین صفحات تاریخ معاصر ایران است که با دخالت مستقیم آمریکا و همکاری شبکههای داخلی به ثمر رسید. این کودتا تنها یک تغییر حکومت نبود، بلکه ضربهای سهمگین به نهضت ملی شدن نفت و حاکمیت مردمی ایران محسوب میشد. با این حال، بررسی عملکرد دکتر مصدق نشان میدهد که برخی تصمیمات نادرست او نیز در تسهیل این شکست نقش داشت.
1) نخستین اشتباه مصدق، اعتماد بیپایه به آمریکا بود.
مصدق با این تصور نادرست که آمریکا حامی استقلال ایران است و برای مبارزه با استعمارپیر باید به سمت آمریکا رفت، از توطئههای پشت پرده این کشور غافل ماند. در حالی که اسناد منتشرشده سیا ثابت میکند آمریکا از همان ابتدا در کنار انگلیس برای سرنگونی او برنامهریزی میکرد.
تاریخ آمریکا نشان میدهد این کشور همیشه یک کشور غیرقابل اعتماد بوده و با شکل دوستی و مذاکره وارد میشود ولی از پشت خنجر میزند.
دومین ضعف، روحیه فردگرایانه و عدم تحمل مشورت بود
مصدق که در خانوادهای اشرافی پرورش یافته بود، با وجود صداقت و روحیه آزادیخواهی، روحیه کار جمعی و پیوند با تودههای مردم را چندان درک نمیکرد و با انحلال مجلس بر خلاف شعار مشروطه، نوعی روحیه تمامیت خواهی را دنبال میکرد.
سومین خطا، فاصله گرفتن از نیروهای مذهبی و مردمی بود. او به جای تقویت اتحاد با چهرههایی مانند آیتالله کاشانی، با انحلال مجلس و اختیارات گسترده، پایههای مردمی حکومت خود را تضعیف کرد و در جواب دلسوزی های ایت الله کاشانی وی را طرد کرد.
چهارم، ناتوانی در مدیریت اقتصادی دوران تحریم بود
ملی شدن نفت هرچند افتخارآفرین بود، اما بدون برنامهریزی برای عبور از تحریمهای انگلیس، اقتصاد ایران را دچار بحران ساخت.
پنجم، سستی در روزهای حساس کودتا بود
مصدق در 28 مرداد میتوانست با سخنرانیهای آتشین در رادیو و سازماندهی تودهها، از مشروعیت مردمی خود دفاع کند، اما غافلگیری و انفعال، میدان را به کودتاچیان داد. در نهایت، آمریکا با هزینهکرد میلیونها دلار و استفاده از اراذلی مانند شعبان بیمخ، دولت ملی را ساقط کرد.
شاه فراری با حمایت سیا بازگشت و به جای مصدق، دستگاه سرکوب ساواک را تأسیس کرد.
اما این پایان ماجرا نبود
کودتای 28 مرداد به ملت ایران آموخت که اتکا به قدرتهای خارجی، هرچند با شعارهای ملیگرایانه، محکوم به شکست است. این تجربه تاریخی راه را برای انقلاب 57 هموار کرد، زمانی که امام خمینی(ره) با تکیه بر "استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی" و شعار "نه شرقی نه غربی"، پیروزی نهایی را رقم زد. امروز نیز دشمنی آمریکا با ایران ادامه دارد، اما عبرتهای 28 مرداد به ما میآموزد که تنها با وحدت ملی و اتکا به ظرفیتهای داخلی میتوان در برابر توطئههای استکبار ایستادگی کرد.
یادداشت از: اکبر بهاری
انتهای پیام/341