خبرگزاری تسنیم ـ محمد حائری شیرازی؛ یکی از چالشهای جدی جامعه اسلامی در طول تاریخ، انحراف بخشی از خواص و حتی نزدیکان اهل بیت(ع) بوده است؛ انحرافی که گاه مسیر امت را دچار تفرقه و گمراهی میکرد. امام رضا(ع) در دوران امامت خویش، با چنین پدیدهای به شکل جدی روبهرو شد و در برابر آن موضعی روشن اتخاذ کرد؛ موضعی که نه تنها به اصلاح جامعه زمانه کمک کرد، بلکه الگویی ماندگار برای همه دورانها به جا گذاشت.
نمونه بارز این مسئله، رفتار امام رضا(ع) با برادرش «زید» بود. زید تحت تأثیر جاهطلبی و وسوسههای اطرافیان، امامت امام رضا(ع) را نپذیرفت و مردم را به سوی خود دعوت میکرد. در این شرایط، امام هشتم(ع) با صراحت به او فرمود: «گفتار نادانان کوفه تو را نفریبد که میگویند آتش جهنم بر فرزندان فاطمه(س) حرام است. بدان که هیچکس جز با اطاعت خدا به بهشت راه نمییابد.» این موضعگیری نشان داد که حتی نسبت خانوادگی با اهل بیت، بدون التزام به خط ولایت و اطاعت الهی، هیچ ارزشی ندارد.
سیره سیاسی امام رضا(ع) در این ماجرا، حامل چند پیام مهم است. نخست آنکه امام هرگز مصلحتگرایی ظاهری را به قیمت چشمپوشی از انحراف برنمیتابید. اگرچه زید برادر نسبی امام بود، اما امام هشتم با روشنگری علنی، معیار حق و باطل را از «نسبت خانوادگی» به «اطاعت و التزام دینی» منتقل کرد. دوم آنکه امام با این برخورد، مانع از شکلگیری یک جریان انحرافی در جامعه شیعی شد؛ جریانی که میتوانست امت را دچار چنددستگی و ضعف در برابر خلافت عباسی سازد.
این رفتار سیاسی ـ اجتماعی امام رضا(ع) درسی مهم برای امروز ما نیز دارد. در زمانهای که گاه فرزندان و وابستگان برخی چهرههای مذهبی یا سیاسی دچار انحراف فکری و عملی میشوند، جامعه باید بیاموزد که حقانیت نه در «نَسَب» بلکه در «عمل به حقیقت» معنا دارد. هیچ عنوان، جایگاه یا رابطه خونی نمیتواند جایگزین معیار اطاعت از خدا و حقطلبی شود.
امام رضا(ع) با این رویکرد، فرهنگ «مسئولیتپذیری فردی» را در برابر «وابستگیهای خانوادگی و طبقاتی» تثبیت کرد. این همان الگویی است که امت اسلامی برای حفظ سلامت فکری و سیاسی خود همواره به آن نیازمند است؛ الگویی که بر اساس آن، جامعه باید در برابر هر گونه انحراف—حتی از نزدیکترین افراد به رهبران دینی و سیاسی—ساکت ننشیند و معیار را تنها در «حقمداری» جستوجو کند.
انتهای پیام/