حجت الاسلام دکتر احمد رهدار، عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع)، در گفتوگو با خبرنگار حوزه و روحانیت خبرگزاری تسنیم، پیرامون تأثیر دشمنشناسی در هوشیاری جامعه ایرانی از منظر دین و دانش گفت: میزان و کم و کیف دشمنشناسی، به قوت و عمق دین و دانش ما باز میگردد؛ هر چقدر معرفت دینیمان عمیقتر و درستتر و دانش ما اصیلتر و انسانیتر باشد، در کیفیت دشمنشناسی ما مؤثرتر خواهد بود.
وی افزود: اساسا دین و دانش به مثابه دو منبع معرفتی، تنها ورودیهای ما برای شناخت دشمن هستند و اگر بدون این دو منبع با دشمن مواجهه پیدا کنیم، احتمال قوی به کجراهه خواهیم رفت؛ بنابراین هرگونه اظهارنظر کارشناسی درباره دشمن حداقل باید پشتیبانی نظری یکی از این دو پایگاه معرفتی را داشته باشد چنانکه به لحاظ تجربی نیز شاهد هستیم مواجهههای فاقد این دو پایگاه، اغلب راه ثواب طی نکردهاند.
رهدار برجام را نمونه بارز این ادعا دانست و ادامه داد: کسانی که معتقد به برجام بودند و برای امضای آن پافشاری میکردند، نه باور دینی چندان درستی داشتند و نه به لحاظ دانش سیاسی اسلامی، بهرهای مناسب چراکه اغلب بازیگران این میدان که خروجیاش خسارت محض بود، تربیتیافتگان دانشگاههای غرب بودند که سکولار هستند؛ این افراد از دین فردی بهره میگیرند و جامعیت دین و محوریت آن را در نظم سیاسی اجتماعی قبول ندارند. در مجموع تجربه برجام به خوبی نشان داد کسانی که از پایگاه دینی و دانشی عمیق و درستی برخوردار نیستند، نمیتوانند در دشمنشناسی موفق عمل کرده یا برای دیگران خودآگاهی ایجاد کنند.
رویکردهای متحجرانه یا سکولار، هر چند دینی تلقی میشود اما دستاورد انقلاب اسلامی نیست
رئیس مؤسسه فتوح اندیشه در پاسخ این پرسش که چه بعدی از ابعاد دین و دانش میتواند پایه دستاوردهای انقلاب قرار گیرد، تصریح کرد: هر چند به لحاظ آموزشی، هم دین و هم دانش را به شاخههایی تفکیک میکنیم ولی واقعیت این است که دین و دانش، یک منظومه و شبکه هستند و در واقعیت عینی اینقدر تجزیهپذیر نیستند؛ به عبارت دیگر می توان به منبع معرفتی دین و دانش به مثابه دو منبع تشکیکی نگاه کرد(نه منبع مکانیکی با اجزاء).
وی افزود: بر این اساس قاعده کلی این است که هر چه سطح دانش و معرفت دینی ما متناسب با موضوع(مثل دشمنشناسی) بالاتر رود، به همان میزان میتواند دستاورد جدیتری برای انقلاب داشته باشد؛ به عنوان مثال اگر تمسک به دین، قوی باشد؛ ولی مانند رویکردهای متحجرانه یا سکولار بر مبنایی غلط صورت گیرد، هر چند تمسک دینی تلقی میشود؛ اما دستاوردی برای انقلاب اسلامی نخواهد داشت.
رهدار خاطرنشان کرد: دینی برای انقلاب، دستاورد به شمار میرود که انتصابش به خداوند و وحی، کامل و قابل دفاع و پاسدار اخلاق، کرامت و شرافت انسانی و ارزشهای مشترک عالم انسانی باشد بنابراین ادیان تحریفی یا قرائتهای تحریفی از اسلام نمیتوانند دستاورد انقلاب محسوب شوند. درباره دانش هم باید گفت دانشهای التقاطی و کاملا وارداتی و غیربومی نمیتوانند دستاورد انقلاب اسلامی تلقی شوند؛ دانشی میتواند دستاورد انقلاب باشد که برآمده از مبانی انقلاب و معطوف به اهداف آن و در عین حال هماهنگ با دیگر نیازمندیهای انقلاب و اجزای آن باشد.
بدون دین و دانش هیچ تمدنی شکل نمیگیرد
وی در توضیح وجوه دین و دانش در ساخت تمدن نوین ایرانی اسلامی گفت: هیچ تمدنی چه قدیمی و چه مدرن، چه دینی و چه غیردینی در دنیا وجود ندارد که مبتنی بر دانش نباشد؛ تمدنها همیشه بر دوش عالمان و دانشمندان سوار بودهاند نه سفیهان و بیسوادان؛ البته ممکن است از پایگاه یک نظام ارزشی، دانش دانشمندان تمدنی دیگر را مورد تخطئه قرار دهیم (مثلا از پایگاه ارزشی اسلامی، دانش دانشمندان اروپایی را تخطئه کنیم) اما واقعیت این است که او یک دانشمند است و درون یک پارادایم علمی دارد عمل میکند.
عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) با اشاره به بیانات آیت الله جوادی آملی در کنگره ادیان در آمریکا در سال 78 پیرامون نسبت دین و تمدن، به نقل از ایشان یادآور شد: اساسا تمدنها همه برساخت تدینها هستند؛ هیچ تمدنی نیست که برآمده از دین (به معنای عام آن یعنی نظام ارزشی) نباشد از این رو تمدن نوین اسلامی نیز هم مبتنی بر قرائتی از دین است و هم دانش اسلامی زیرا نمیشود با دانش عاریتی، تمدن اسلامی رقم زد.
جایگاه انحصاری دین و دانش در ساخت تمدن نوین اسلامی
رهدار در ادامه به جایگاه دین و دانش در منظومه فکری و عملی رهبر معظم انقلاب اشاره و اظهار کرد: در مباحث نظری که رهبر معظم انقلاب درباره تمدن مطرح کرده اند، همواره دو مؤلفه دین و دانش مورد اشاره بوده است؛ به لحاظ تجربه عملی هم خود ایشان یک رهبر عالی دینی و یک دانشمند و متفکر بزرگ جهان اسلام معاصر هستند بنابراین با دین و دانش بیگانه نیستند.
وی گفت: دریافت رهبر معظم انقلاب از ایران و جایگاه آن در پیشرفت تمدنی که این جایگاه، معلول ترکیبی خاص از دین و دانش اسلامی است به همین دلیل ایشان معتقدند دشمنی دشمنان با انقلاب اسلامی تنها به یک دلیل اساسی است؛ اینکه دیدهاند جمهوری اسلامی موفق به ارائه الگویی از تلفیق دین و دانش شده که میتواند خروجیای به نام پیشرفت برای جامعه به ارمغان آورد؛ در واقع رهبرمعظم انقلاب، فصل ممیز انقلاب اسلامی را در همین ارائه الگوی نظری و عملی ویژه از تلفیق دین و دانش میدانند.
رئیس مؤسسه فتوح اندیشه با بیان اینکه در زمینه دانش نیز رهبری از همان ابتدای انقلاب، قائل به پروژه اسلامیسازی دانش و تحول در علوم انسانی بوده و جنبش نرمافزاری و نهضت تولید علم با ابتکار و حمایت ایشان در کشور پا گرفته است، افزود: شخص رهبر معظم انقلاب در حوزه تخصصی دانشی خود تلاش کردهاند نظریههای بومی تلفیقی دین و دانش با عنوان نظریههای تمدنساز ارائه دهند مانند نظریه مقاومت، اقتصاد مقاومتی و مردم سالاری دینی که همه آنها ضمن اینکه نسبتشان با اسلام روشن است، بهره وافر دانشی دارند و به زبان دانش روز ارائه میشوند از این رو خیلی زود جایگاه خود را در محافل آکادمیک باز میکنند؛ بنابراین هم دین و هم دانش در منظومه فکری و عملی ایشان، جایگاه محوری و انحصاری در ساخت تمدن نوین اسلامی دارد.
خبرنگار: زهرا شریعتی
انتهای پیام/