به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، کتاب شریف «الغدیر» اثر علامه امینی، نه تنها یک پژوهش تاریخی و حدیثی جامع درباره واقعه غدیر خم است، بلکه به عنوان یک منشور علمی و اجتماعی، نقش امیرالمؤمنین امام علی (ع) را در تحکیم وحدت امت اسلامی برجسته میکند.
این اثر با مستندسازی دقیق حقایق تاریخی و نقد شایعات و تهمتهای رایج، نشان میدهد که وحدت واقعی مسلمانان تنها از طریق شناخت صحیح از اصول اعتقادی و احترام متقابل میان فرق اسلامی قابل تحقق است. الغدیر با روشنسازی جایگاه امامت و الگوسازی از سیره امام علی (ع)، زمینهای فراهم میکند تا مسلمانان، در عین احترام به اختلافات فقهی و مذهبی، در جبههای واحد و مستحکم در برابر تهدیدهای داخلی و خارجی قرار گیرند.
خبرگزاری تسنیم در گفتوگو با حجتالاسلام علی محمدطاهری، کارشناس مسائل دینی، به بررسی نقش کتاب الغدیر و تبیین سیره امام علی (ع) در تقویت وحدت مسلمانان پرداخته است.
الغدیر و تقویت پایههای وحدت
اهمیت تاریخی و اجتماعی کتاب «الغدیر» در جهان اسلام چیست و چرا انتشار چنین اثری در زمان معاصر ضرورت یافته است؟
کتاب شریف «الغدیر» اثر علامه امینی، به دلیل رویکرد جامع و مستندش در بررسی واقعه غدیر خم و موضوع امامت، تأثیری عظیم در جهان اسلام داشته است. از لحاظ تاریخی، این کتاب اولین اثر گسترده و مستند است که با بهرهگیری از منابع حدیثی، تاریخی، تفسیری و کلامی، مسئلهای کهن و محل اختلاف میان مسلمین را با رویکرد علمی و مستدل بررسی میکند.
اهمیت اجتماعی این اثر در زمان معاصر دو چندان است، زیرا جهان اسلام با بحرانهای هویتی و تلاش دشمنان برای ایجاد اختلاف میان امت مواجه است. انتشار الغدیر در چنین شرایطی، به قصد احیای روح برادری و اخوت اسلامی میان مسلمانان خصوصاً میان شیعه و سنی ضروری به نظر میرسد.
کتاب الغدیر با ارائه مستندات دقیق و نقد شبهات تاریخی، فرصتی برای شناخت صحیح فرهنگ و اعتقادات اسلامی فراهم میکند و به ترویج وفاق میان مسلمانان کمک میکند. به تعبیر علامه امینی، این اثر خدمت به دین، اعلای کلمه حق و احیای امت اسلامی است، نه ایجاد تفرقه و اختلاف.
وحدت اسلامی از نظر علامه امینی
وحدت اسلامی از نظر علامه امینی و دانشمندان روشنفکر معاصر چه معنایی دارد؟ آیا وحدت به معنای یکسانسازی مذاهب است؟
علامه امینی و بسیاری از دانشمندان روشنفکر اسلامی وحدت اسلامی را به معنای تحمیل یک مذهب یا ایجاد مذهب تازه از ترکیب مشترکات مذاهب نمیدانند. از نظر آنها وحدت اسلامی اساساً اتحاد پیروان مذاهب مختلف در برابر دشمنان مشترک است، به طوری که اختلافات فقهی و مذهبی، مانع اخوت و همکاری میان مسلمانان نمیشود.
این رویکرد با تأکید قرآن و سنت بر برادری مسلمانان هماهنگ است: «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ». وحدت اسلامی مبتنی بر مشترکات بنیادین مثل توحید، ایمان به پیامبر اکرم (ص)، کتاب قرآن، مناسک عبادی و فرهنگ تمدنی مشترک، شکل میگیرد و مسلمانان را قادر میکند تا بدون قربانی کردن اصول اعتقادی خود، در جبههای واحد علیه دشمنان اسلام قرار گیرند.
در این چارچوب، وحدت به معنای کنار گذاشتن اختلافات جزئی نیست، بلکه حفظ احترام متقابل، پرهیز از توهین و تهمت و تقویت روابط برادری میان همه مسلمانان است.
الغدیر؛ رفع یا ایجاد سوءتفاهمها؟
برخی منتقدان میگویند انتشار الغدیر باعث تشدید اختلافات میان شیعه و سنی میشود. نظر علامه امینی در این باره چیست؟
علامه امینی این انتقاد را صریحاً رد میکند و معتقد است که الغدیر، برعکس، بسیاری از سوء تفاهمها را برطرف کرده و زمینه نزدیکی مسلمانان را فراهم میکند.
ایشان در جلد هشتم کتاب خود تحت عنوان «الغدیر یوحد الصفوف فی الملأ الاسلامی» به این موضوع پرداخته و نشان میدهد که شایعات و تهمتهایی که علیه شیعه مطرح شده است، باعث ایجاد فاصله میان مسلمانان شده، در حالی که تحقیق علمی و نقد مستدل در الغدیر این اتهامات را خنثی میکند.
علامه امینی با نقل و نقد منابع متأخر و قدیم اثبات میکند که گرایش مسلمانان به تشیع نه نتیجه تعصب سیاسی یا قومی، بلکه مبتنی بر استدلالهای عقلانی و مستند به قرآن و سنت است. در نتیجه انتشار الغدیر باعث شناخت صحیح شیعه توسط اهل سنت شده و از این طریق صفوف امت اسلامی را به هم نزدیکتر میکند.
رویکرد معتدل و وحدتگرا
با این توضیحات، چه اصول و روشهایی در کتاب الغدیر نشاندهنده رویکرد معتدل و وحدتگرا علامه امینی است؟
علامه امینی با پیروی از منطق مستدل و دقیق، از رویکرد «یا همه یا هیچ» پرهیز میکند و مانند امیرالمؤمنین امام علی (ع) عمل میکند که اصول اعتقادی خود را حفظ کرده، اما همزمان به مصالح عمومی اسلام توجه داشت.
او با بررسی تاریخی و نقد منابع، بدون تحریف یا توهین به دیگر مسلمانان، حقایق را بیان میکند و بر لزوم احترام به حقوق مسلمین تأکید دارد.
روش علامه مبتنی بر شواهد مستند و استدلال منطقی است. نه تنها اختلافات را بهانهای برای تفرقه قرار نمیدهد، بلکه با شفافسازی تاریخ و احادیث، زمینه تفاهم و همکاری میان پیروان مذاهب مختلف را فراهم میکند. این رویکرد، وحدت واقعی را در متن اعتقادات و فرهنگ اسلامی ایجاد میکند.
نظر دانشمندان غیرشیعه: اثر مثبت الغدیر در وحدت اسلامی
برداشت دانشمندان غیرشیعه از کتاب الغدیر چیست و چه تأثیری بر وحدت اسلامی دارد؟
بسیاری از دانشمندان بیغرض مسلمان غیرشیعه، الغدیر را اثر «وحدتگرا» و «آگاهکننده» میدانند. برای مثال، محمد عبدالغنی حسن مصری در تقریظ خود بر کتاب از خداوند مسئلت میکند که «الغدیر سبب صلح و صفا میان دو برادر شیعه و سنی شود و بنای امت اسلامی را مستحکم کند».
همچنین عادل غضبان، مدیر مجله الکتاب، معتقد است که الغدیر منطق شیعه را روشن کرده و اهل سنت میتوانند به شناخت صحیحی از شیعه دست پیدا کنند که زمینه نزدیکی آراء و تشکیل صف واحد میان مسلمانان را فراهم میکند.
دکتر محمد غلاب و دکتر عبدالرحمن کیالی حلبی هم بر ضرورت آگاهی صحیح از واقعیتهای تاریخی و عقاید شیعه تأکید دارند و معتقدند الغدیر در جمعآوری و تصحیح اطلاعات درباره زندگی مسلمانان، کمک بزرگی به «کاهش سوءتفاهمها» و «تقویت اتحاد امت اسلامی» ارائه میدهد. برداشت این دانشمندان نشاندهنده اثر مثبت الغدیر در نزدیکی و وحدت میان فرق اسلامی است.
نقش شخصی حضرت امیرالمؤمنین امام علی (ع) و ذریه مطهر ایشان در کتاب الغدیر چگونه معرفی شده است؟
الغدیر امیرالمؤمنین امام علی (ع) را به عنوان مظلومترین و مجهولالقدرترین شخصیت اسلامی معرفی میکند که میتواند مقتدای همه مسلمانان قرار گیرد. علامه امینی با ارائه مستندات تاریخی و حدیثی، جایگاه امامت و مقام معنوی امام علی و ذریه مطهرش را روشن کرده و نشان میدهد که احترام و شناخت صحیح این شخصیتها، میتواند سبب وحدت فکری و اجتماعی میان مسلمانان شود.
از طرف دیگر، معرفی درست امام علی و اهل بیت (ع) به مسلمانان غیرشیعه، نه تنها سوء تفاهمها را برطرف میکند، بلکه الگویی برای اخلاق، مدیریت و انصاف در برخورد با مسائل اجتماعی و سیاسی ارائه میدهد.
الغدیر با تحلیل شخصیت امام علی (ع) و اقدامات آن حضرت، راهبردی برای ایجاد وحدت در عین حفظ اصول اعتقادی فراهم میکند.
محورهای اصلی الغدیر در ترویج وحدت
به طور خلاصه، میتوان نقش الغدیر را در تقویت وحدت اسلامی چگونه تحلیل کرد؟
الغدیر با سه محور اصلی در وحدت اسلامی تأثیرگذار است:
اول. شفافسازی منطق شیعه: اثبات میکند گرایش مسلمانان به تشیع مبتنی بر استدلال مستدل و مستند به قرآن و سنت است، نه عوامل سیاسی یا قومی.
دوم. رد تهمتها و سوءتفاهمها: نشان میدهد که شیعه نسبت به دیگر مسلمانان از جمله اهل سنت، احترام قائل است و هرگونه اتهام علیه آنان بیاساس است.
سوم. معرفی شخصیتهای الگویی: امیرالمؤمنین علی و ذریه مطهرش به عنوان نمونههای اخلاق و عدالت معرفی میشوند که وحدت و همکاری میان مسلمانان را تسهیل میکند.
نتیجه نهایی این است که الغدیر نهتنها باعث تفرقه نمیشود، بلکه با آگاهیبخشی و روشن کردن حقایق تاریخی و اعتقادی، پایههای وحدت و اخوت اسلامی را تقویت کرده و صفوف امت را در برابر دشمنان مشترک محکم میکند.
انتهای پیام/