گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم ـ یکصد و سی و چهارمین شماره از پادکست «در عمق» که به بررسی مهمترین روندها، تحولات و همچنین شخصیتها در غرب آسیا میپردازد، روز دوشنبه 17 شهریور 1404 ضبط و منتشر شد. در این شماره «علیرضا مجیدی»، کارشناس مسائل غرب آسیا تنشهای اخیر میان حکومت احمد الشرع با قسد (کردهای سوریه) را از نظر میگذراند. این شماره ادامه پادکست شماره 133 به حساب میآید و پیشنهاد میکنیم ابتدا شماره قبلی را گوش کنید.
بنبست سیاسی در مذاکرات قسد و حکومت الجولانی طی ماههای اخیر به شکلی ملموس وارد عرصه میدانی شده و به تشدید تنشها انجامیده است. این وضعیت با استفاده فزاینده طرفین از ابزارهای نظامی و امنیتی برای فشار متقابل همراه بوده و میتواند کل فرآیند سیاسی را با خطر رکود یا فروپاشی مواجه کند.
در هفته گذشته، دامنه درگیریهای مسلحانه و اقدامات امنیتی میان نیروهای وابسته به دمشق و واحدهای متحد، بهویژه در پیرامون رود فرات، حومه دیرالزور و اطراف سد تشرین، به سطحی رسیده که در ماههای اخیر بیسابقه بوده است. حملات پهپادی و بمباران مواضع اطراف سد تشرین ـ بهعنوان یک محور راهبردی در کنترل منابع آب و برق ـ افزایش یافته و این زیرساخت عملاً به ابزار چانهزنی سیاسی تبدیل شده است. پیامدهای این روند، خصوصاً با نقشآفرینی ترکیه، موجب تشدید بحران انسانی و آسیبپذیریهای زیستمحیطی منطقه شده است.
در این بستر، تلاشهای «ابوحاتم شقراء» برای ایجاد نیروی شبهنظامی «قواتالعشائر» با پشتیبانی ترکیه، بهعنوان یک پروژه نیابتی برای جنگ فرسایشی علیه دمشق شناخته میشود. سناریوی طراحیشده بر اجرای عملیات ایذایی، تصرف موقت مناطق و سپس ورود ارتش سوریه به نام حمایت از عشایر عربی برای بازپسگیری این اراضی استوار است؛ فرآیندی که باعث فرسایش اعتماد و افزایش هزینههای سیاسی میشود.
در مقابل، ایالات متحده طی روزهای اخیر حضور و حمایت میدانی خود را پررنگتر کرده است؛ از استقرار کاروانهای نظامی و انتقال تجهیزات توسط هواپیماهای باری، تا برگزاری رزمایش مشترک، عملیات هلیبورن و بازداشتهای گسترده. این اقدامات که با عنوان مبارزه با داعش معرفی میشوند، عملاً به تحکیم جایگاه آمریکا و ائتلاف بینالمللی انجامیده و نشان از کاهش نفوذ «تام باراک» در هدایت پرونده سوریه دارد.
همزمان، تحرکات در اردوگاه الهول ـ محل استقرار خانوادههای عناصر داعش ـ نیز با همکاری نزدیک نیروهای ائتلاف شدت گرفته است. ترکیه آشکارا «قسد» را تهدید کرده که در صورت ادامه مقاومت در برابر ادغام، گزینه نظامی را به کار خواهد گرفت. در تحولی مهم، یکی از رهبران پیشین جریان اصلی حامی قسد هشدار داده است که در صورت مخالفت دمشق با خودمختاری کردها، مسیر به سمت استقلال پیش خواهد رفت؛ بیانی که برای نخستین بار از سوی رهبری شاخص قسد مطرح و بهصراحت واژه «استقلال» را جایگزین اصطلاحات پیشین مانند خودگردانی یا فدرالیسم کرده است.
بهطور کلی، این روندها نشان میدهد که بنبست سیاسی نهتنها مذاکرات را پیچیدهتر کرده، بلکه خطر حرکت بحران سوریه به سمت جنگهای پراکنده و خارج از کنترل را نیز افزایش داده است. استمرار اقدامات غیرمستقیم، تقویت شبکه نیروهای نیابتی و افزایش وابستگی به ائتلاف بینالمللی میتواند روند سیاسی را منحرف و هرگونه توافق را از بنیان نابود کند.
انتهای پیام/