به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهد، حمید یعقوبی، در نشست خبری نخستین کنگره بینالمللی تروما در ایران اظهارکرد: این کنگره شامل 9 سمپوزیوم تخصصی است. از جمله میتوان به تروماهای جنسی، تروما در زوجین، تروما در خانواده، کودک و نوجوان، و همچنین مبحث کمتر پرداختهشده تروما و رسانه اشاره کرد.
وی ادامه داد: تأثیر رسانه و خبرهای تلخ بر سلامت روان خبرنگاران، فعالان رسانهای و حتی افکار عمومی، کمتر مورد توجه قرار گرفته است. ما دو بار کارگاه تخصصی در این حوزه برگزار کردهایم و اکنون در کنگره، سمپوزیومی مستقل به این موضوع اختصاص یافته است.
رئیس جمعیت علمی پیشگیری از خودکشی کشور افزود: حتی نوع پوشش خبری، زاویه تصویربرداری و استفاده از تصاویر خونآلود میتواند آثار روانی مخربی بر مخاطب داشته باشد. رسانهها باید اصول گزارشگری مسئولانه را رعایت کنند تا خود به منبع تروما و تشویش در جامعه تبدیل نشوند.
محورهای علمی؛ از نوروساینس تا درمانهای نوین روانشناختی
یعقوبی افزود: در روزهای بعدی کنگره مباحث متنوعی همچون خودکشی و تروما، درمان متمرکز بر هیجان (EFT)، نوروساینس، روانکاوی، تباردرمانی و درمانهای شناختی–رفتاری (CBT و ACT)مطرح میشود.
وی توضیح داد: انجمن روانشناسی آمریکا روش EFT را به عنوان یک درمان رسمی پذیرفته است و در این کنگره متخصصان داخلی و خارجی آخرین یافتههای پژوهشی در این حوزه را ارائه خواهند داد.
رئیس جمعیت علمی پیشگیری از خودکشی کشور تأکید کرد: این کنگره نهتنها بر آموزش بالینی و درمانی تمرکز دارد، بلکه رویکرد پژوهشی نیز دارد: درمانها باید مبتنی بر پژوهش باشند. اقدامات غیرعلمی در حوزه تروما میتواند آسیبزا باشد. همچنان که در پزشکی نیاز به فوقتخصص داریم، در روانشناسی نیز باید نگاه تخصصی و عمیقتر به حوزههای مختلف از جمله اختلال خواب، PTSD، سوگ پیچیده و تروماهای ناشی از حوادث رانندگی وجود داشته باشد.
یعقوبی گفت: در ایران، بیش از 80 درصد مرگومیرهای ناشی از خودکشی در سنین زیر 50 سال رخ میدهد؛ در حالی که میانگین جهانی حدود 58 درصد است. این بدان معناست که ایران نیروهای جوان و میانسال خود را بیشتر از میانگین جهانی بر اثر خودکشی از دست میدهد.
وی افزود: نرخ خودکشی در ایران طی دو دهه اخیر روندی افزایشی داشته و از حدود 2 تا 3 نفر در هر صد هزار نفر، اکنون به حدود 9 نفر در هر صد هزار نفر رسیده است. این در حالی است که آمار جهانی طی همین دوره از 14 به 9.5 کاهش یافته است. این اختلاف نشاندهنده روند نگرانکننده افزایش خودکشی در کشور است.
یعقوبی در بخش دیگری از سخنان خود با تأکید بر نقش دوگانه رسانهها گفت: رسانه میتواند هم منبع تروما باشد و هم ابزاری برای ارتقای تابآوری اجتماعی، اگر اصول گزارشگری مسئولانه رعایت شود، رسانهها میتوانند به آموزش جامعه، معرفی مراکز حمایتی مانند خط 123 و جلوگیری از تشدید بحران کمک کنند. در غیر این صورت، انتشار جزئیات روشهای خودکشی یا تصاویر آسیبزا میتواند منجر به افزایش خودکشیهای تقلیدی و آسیبهای روانی ثانویه شود.
وی اضافه کرد: به عنوان مثال، به جای استفاده از عباراتی همچون "مرگ خودخواسته"، رسانهها باید از واژههای خنثیتر بهره ببرند و در کنار خبر، علائم هشداردهنده و راهکارهای مراجعه به متخصصان روانشناسی را معرفی کنند.
به گفته دبیر نخستین کنگره بینالمللی تروما در ایران، این رویداد علاوه بر روانشناسان، مشاوران و مددکاران اجتماعی، توجه ویژهای به نیروهای امدادی مانند آتشنشانان، اورژانس، پرستاران و پزشکان دارد؛ چرا که این گروهها به دلیل حضور مستمر در بحرانها در معرض تروماهای ثانویه قرار دارند.
چشمانداز کنگره؛ تدوین پروتکلهای ملی
یعقوبی ابراز امیدواری کرد: خروجی این کنگره صرفاً به ارائه مقالات و کارگاهها محدود نشود، بلکه منجر به تدوین پروتکلهای ملی و یکپارچه در حوزه مداخلات روانشناسی در بحران شود. پراکندگی رویکردها و نبود دستورالعملهای استاندارد یکی از چالشهای جدی کشور است و ما امیدواریم این کنگره نقطه آغاز هماهنگیهای ملی در این حوزه باشد.
وی ادامه داد: بر اساس آمار، اقدام به خودکشی در میان زنان تقریباً دو برابر مردان است، اما نکته مهم این است که نرخ مرگ ناشی از خودکشی در مردان دو برابر زنان گزارش میشود. به عبارت دیگر، زنان بیشتر دست به اقدام میزنند اما شدت و مرگآوری خودکشیها در مردان بالاتر است.
رئیس جمعیت علمی پیشگیری از خودکشی کشور گفت: تصور نادرستی وجود دارد که جوانان کمتر در معرض خودکشی هستند، در حالی که واقعیت این است که خودکشی سومین علت مرگ و میر در میان جوانان است. در ایران، طیف سنی 20 تا 50 سال بیشترین سهم را در آمار خودکشی به خود اختصاص داده و حدود 80 درصد موارد در این بازه سنی رخ میدهد. این یعنی کشور ما عمدتاً نیروهای جوان و میانسال خود را از دست میدهد.
پراکندگی جغرافیایی خودکشی در کشور
یعقوبی در بخش دیگری از سخنانش به توزیع استانی آمارها اشاره کرد و گفت: بیشترین نرخ خودکشی در ایران مربوط به استانهای زاگرسنشین از جمله ایلام و کرمانشاه است که بهطور سنتی در رتبههای بالای جدول قرار دارند. این در حالی است که استانهای خراسان رضوی و خراسان جنوبی از جمله استانهای کمخطر و کمنرخ کشور محسوب میشوند.
رئیس جمعیت علمی پیشگیری از خودکشی کشور توضیح داد: بر اساس آمار سال 1401، استان خراسان رضوی در رتبه 26 و خراسان جنوبی در رتبه 27 کشور از نظر میزان خودکشی قرار دارند. این در حالی است که خراسان شمالی وضعیت کمی بالاتر از این دو استان را در کشور دارد. در مجموع، استانهای شرقی کشور از جمله خراسان رضوی، خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، گلستان و سمنان در زمره استانهای سبز و با آمار پایین خودکشی قرار دارند.
ضرورت سیاستگذاری ملی
وی بار دیگر بر اهمیت رویکرد ملی به مسئله خودکشی تأکیدکرد و گفت: این آمارها نشان میدهد که مسئله خودکشی در ایران پیچیده و چندوجهی است و بر اساس جنسیت، سن و منطقه جغرافیایی تفاوتهای چشمگیری دارد. به همین دلیل، سیاستگذاریهای پیشگیرانه باید بومی و متناسب با شرایط هر استان طراحی شود. به طور مثال، تمرکز بر توانمندسازی جوانان در استانهای زاگرسنشین میتواند در کاهش نرخ خودکشی مؤثر باشد، در حالی که در استانهای شرقی شاید تقویت آموزش عمومی و تابآوری اجتماعی بیشتر اهمیت داشته باشد.
نقش کنگره در ارتقای حساسیت اجتماعی
یعقوبی در پایان ابراز امیدواری کرد: برگزاری نخستین کنگره بینالمللی تروما بتواند علاوه بر ارتقای سطح علمی روانشناسان و متخصصان، به تغییر نگرش عمومی و حساستر شدن جامعه نسبت به مقوله خودکشی و تروما منجر شود، اگر همه دستگاهها، از وزارت بهداشت گرفته تا نهادهای فرهنگی و رسانهها، با همافزایی عمل کنند، میتوانیم روند رو به رشد خودکشی در کشور را متوقف کرده و حتی کاهشی کنیم.
انتهای پیام/282