به گزارش خبرگزاری تسنیم از بابل، مازندران، سرزمین سرسبز و حاصلخیز شمال ایران، همواره بهعنوان یکی از قطبهای اصلی کشاورزی کشور، بهویژه در زمینه برنجکاری و پرورش مرکبات، شناخته میشود. اما در کنار این ظرفیتهای عظیم کشاورزی، کشاورزان استان با چالشی جدی و کمسابقه روبهرو هستند: آفات و بیماریهای گیاهی که به تهدیدی برای تولید محصولات سالم و پایدار تبدیل شدهاند. برای مقابله با این تهدید، استفاده گسترده از سموم شیمیایی و آفتکشها در مزارع و باغها رواج یافته است، اقدامی که نه تنها سلامت محیط زیست و انسان را به خطر میاندازد، بلکه پیامدهای زیانباری برای سلامت جامعه به همراه داشته است.
کارشناسان و محققان بارها هشدار دادهاند که مصرف بیرویه سموم برای افزایش سرعت رشد شالی و میوههای باغی و همچنین نابودی آفات، میتواند بهطور مستقیم در افزایش شیوع بیماریهای خطرناک، از جمله انواع سرطانها و اختلالات مزمن مانند نارساییهای کلیوی و بیماری پارکینسون نقش داشته باشد. باقیماندن ترکیبات شیمیایی در میوهها و سبزیجات، نگرانیها درباره امنیت غذایی را دوچندان کرده و ضرورت یافتن جایگزینهای طبیعی و ایمن برای این سموم را بیش از پیش آشکار کرده است.
در این راستا، پژوهشهای نوآورانهای در مازندران آغاز شده که میتواند گامی بزرگ در کاهش اثرات مضر آفتکشهای شیمیایی باشد. دکتر عبدالایمان عموئی، دکترای تخصصی مهندسی بهداشت محیط و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی بابل، با تاکید بر مضرات گسترده سم دیازینون، یکی از پرمصرفترین آفتکشهای آلی فسفردار که سازمان بهداشت جهانی آن را مادهای نسبتاً خطرناک برای انسان، پستانداران و آبزیان معرفی کرده است، طرح تحقیقاتی خود را با هدف کاهش آثار این سم در محیط زیست ارائه داده است.
در این طرح، شلتوک برنج که معمولاً در نگاه عمومی بهعنوان مادهای زائد تلقی میشود، بهصورت خلاقانه تبدیل به پودر و ماده جاذب یا کربن فعال شده است. این ماده توانسته دیازینون موجود در آبهای آلوده را جذب و حذف کند؛ اقدامی که نه تنها یک دستاورد علمی منحصربهفرد در کشور محسوب میشود، بلکه راهکاری موثر برای افزایش امنیت غذایی و سلامت جامعه به شمار میرود. هرچند این تحقیق در مرحله آزمایشگاهی قرار دارد و مسیر تجاریسازی آن همچنان طولانی است، اما نویدبخش تحولی بزرگ در کشاورزی سالم و حفاظت از محیط زیست در مازندران است.
دکتر عبدالایمان عموئی متخصص مهندسی بهداشت محیط و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی بابل در گفت وگو با خبرنگار تسنیم در بابل درباره یکی از چالشهای بزرگ کشاورزی مدرن و سلامت محیط زیست گفت: سم دیازینون، یک آفتکش آلی فسفردار است که در کشاورزی به طور گسترده استفاده میشود. این ماده، که برای کنترل آفات و افزایش بهرهوری محصولات کشاورزی مورد استفاده قرار میگیرد، از نظر سازمان بهداشت جهانی به عنوان یک ترکیب نسبتاً خطرناک برای آبزیان، پستانداران و انسانها طبقهبندی شده است. استفاده بیرویه از این سم علاوه بر اثرات مستقیم بر سلامت انسانها و حیوانات، میتواند به آلودگی منابع آب، خاک و محیط زیست منجر شود و زنجیره غذایی را تحت تأثیر قرار دهد.
وی با اشاره به ضرورت یافتن راهکارهای جایگزین و پایدار، افزود: با توجه به مضرات گسترده دیازینون، ما تصمیم گرفتیم تحقیق و پژوهش خود را بر پایه کاهش آثار زیانبار این آفتکش در استان مازندران متمرکز کنیم. هدف ما ارائه راهکاری علمی، مقرون به صرفه و در عین حال کمخطر برای محیط زیست و سلامت عمومی بود، راهکاری که بتواند اثرات مخرب سموم شیمیایی را به حداقل برساند و امنیت غذایی جامعه را افزایش دهد.
عموئی ادامه داد: یکی از منابع ارزشمند و در عین حال کمتر استفادهشده در کشاورزی، شلتوک برنج است. این ماده که معمولاً به عنوان ضایعات و مواد زائد کشاورزی شناخته میشود، در نگاه عمومی نادیده گرفته میشود، اما در تحقیقات ما به یک ماده مفید و کاربردی تبدیل شد. در این طرح، شلتوک برنج در آزمایشگاه طی فرآیندی خاص به پودر و ماده جاذب یا کربن فعال تبدیل شد و سپس دیازینون موجود در آب آلوده از طریق این ماده عبور داده شد. نتایج آزمایشگاه نشان داد که این روش میتواند سموم شیمیایی را به شکل مؤثری حذف کند و از ورود آنها به محیط زیست و زنجیره غذایی جلوگیری کند.
وی افزود: این دستاورد علمی، که برای نخستین بار در کشور انجام شده است، نه تنها یک نوآوری در کاهش آلایندههای محیطی محسوب میشود، بلکه میتواند به افزایش سلامت عمومی و امنیت غذایی جامعه کمک کند. اهمیت این روش در آن است که از منابع طبیعی و ضایعات کشاورزی استفاده میکند، هزینههای تولید را کاهش میدهد و رویکردی پایدار برای مدیریت آفتها ارائه میدهد.
این استاد دانشگاه همچنین به چالشهای پیشروی تجاریسازی این طرح اشاره کرد و گفت: با وجود موفقیتهای اولیه، این پروژه هنوز در مرحله آزمایشگاهی است و برای تبدیل آن به محصولی تجاری و کاربردی در مقیاس گسترده، نیازمند مطالعات تکمیلی، تأییدات ایمنی و پشتیبانیهای صنعتی هستیم. اما این موفقیت نشان میدهد که با خلاقیت علمی و نگاه نوآورانه میتوانیم به راهکارهای کمخطر و پایدار برای کشاورزی دست یابیم و تأثیر سموم شیمیایی بر سلامت انسان و محیط زیست را کاهش دهیم.
عموئی در پایان خاطرنشان کرد: این تحقیق نمونهای روشن از آن است که چگونه میتوان از مواد به ظاهر بیارزش و ضایعات کشاورزی بهره برد و با ایجاد ارزش افزوده، هم به کشاورزان کمک کرد و هم سلامت جامعه و محیط زیست را تضمین نمود. آینده کشاورزی پایدار در گرو نوآوری و استفاده هوشمندانه از منابع طبیعی است و ما امیدواریم با گسترش چنین طرحهایی، بتوانیم گامهای مؤثری در جهت کاهش استفاده از سموم شیمیایی و ایجاد محیط زیستی سالمتر برداریم.
انتهای پیام/.