گروه فرهنگی خبرگزاری تسنیم: دفاع مقدس هشت ساله جمهوری اسلامی ایران، یک بُعد معنوی عمیق و گسترده داشت که محور اصلی آن قرآن کریم بود. قرآن به عنوان کتاب هدایت، قوانین و رویکردهای جهادی را به گونهای جامع تبیین کرده که رزمندگان ایران اسلامی با الهام از این آموزهها، عرصه جنگ را میدان عمل تحقق اصول و آیات الهی کردند. این پیوند قرآن و دفاع مقدس، فراتر از تأثیر معنوی و روحیهبخشی است و به نوعی تفسیر عملی و زنده مفاهیم قرآنی در زمان جنگ بود.
از پایداری تا ابتکار عمل در میدان مبارزه
آیه 16 سوره انفال که از پشت کردن به دشمن منع میکند، مؤید اهمیت پایداری و یکپارچگی جبهه اسلامی جمهوری اسلامی بود.
همچنین فرمان «فَشُدُّوا الْوَثَاقَ» (سوره محمد(ص)، 4) نمادی از ضرورت گرفتن ابتکار عمل و محکم کردن دست دشمن در صحنه نبرد است، امری که در عملیاتهای دفاعی و آفندی ایران به وضوح دیده شد.
از سوی دیگر، آیه «وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ» (انفال، 60) بر ضرورت آمادگی همهجانبه و تجهیز دقیق نیروها تأکید داشته و دفاع مقدس این آیه را به عنوان داعیه و سرلوحه سیاست دفاعی خود قرار داد.
در شرح این آیات، استادان حوزه و دانشگاه معتقدند دفاع مقدس تنها یک نبرد زمینی نبود، بلکه عرصهای بود برای تجلی آموزههای قرآنی، ترویج صبر، پایداری، ایثار و معنویت که باعث شد ایران اسلامی در برابر تجاوز هشتساله دشمن مقاومت کند و در نهایت پیروز بیرون آید.
الهام از آیات جهاد و شهادت
قرآن کریم با تأکید بر آیات متعدد جهاد، مقاومت در برابر ظلم، دفاع از دین و سرزمین و همچنین شهادت فی سبیلالله اصل بنیادین دفاع مقدس را شکل داد.
آیاتی مانند «وَقَاتِلُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ الَّذِینَ یُقَاتِلُونَكُمْ وَلَا تَعْتَدُوا إِنَّ اللَّهَ لَا یُحِبُّ الْمُعْتَدِینَ» (بقره، 190) و «وَلَا تَهِنُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ» (آلعمران، 139) همواره چراغ راه رزمندگان بود.
شهدا و رزمندگان با تقویت ایمانی به این آیات، خود را مکلف به ایستادگی تا سرحد جان میدانستند و این ایمان راسخ موجب مردانگی و موفقیتهای شگرف در جبههها شد.
شکلگیری فرهنگ مقاومت قرآنی
دفاع مقدس تفسیر عملی سورهها و آیات قرآن بود که رزمندگان با عمل به دستورهای الهی، روحیهای انقلابی و جهادی برگزیدند. آیات جهاد علاوه بر معنای جنگ مستقیم، دربردارنده مفاهیم ایستادگی، امید به نصرت الهی و حفظ اتحاد بودند.
در این چارچوب آیات سورههای فتح، نصر، انفال و فجر به صورت نمادین و عملی به کار گرفته شدند. به عنوان نمونه، عملیاتهای مختلف با نامهایی چون «والفجر» (از سوره الفجر) یا «نصر» (از سوره نصر) به عنوان تجلی عملی آیات نصرت و پیروزی الهی شناخته میشدند.
رمزگذاری قرآنی و دعاهای راهبردی
رزمندگان در دوران دفاع مقدس، با الهام از آموزههای قرآنی و اهل بیت (ع) و توسل به نامهای الهی و اولیای دین، رمزهای عملیاتی خود را انتخاب میکردند. انتخاب عباراتی مانند «یا الله»، «یا علی بن ابیطالب» و «الله اکبر» تنها یک ابزار تاکتیکی نظامی برای آغاز عملیات نبود، بلکه پشتوانهای معنوی و ایمانی عمیق داشت. این شعارها که ریشه در آیات قرآن و سنت نبوی دارند، از یک سو عامل ایجاد شور و انگیزه در میدان نبرد بودند و از سوی دیگر، به مجاهدان آرامش قلبی و اطمینان روحی میبخشیدند.
بر اساس تصریح قرآن کریم، یاد خدا موجب آرامش دلهاست: «أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ» (رعد/28). هنگامی که رزمندگان در آغاز هر عملیات با نام خدا و اهل بیت(ع) رمز گشایش میدان را بر زبان میآوردند، در حقیقت تجلی عینی این آیه در میدان نبرد رخ میداد. یعنی آرامشی معنوی در دلها جای میگرفت که زمینهساز شجاعت و استقامت در برابر دشمن میشد.
از سوی دیگر، انتخاب چنین رمزهایی بیانگر انس رزمندگان با قرآن و سنت اهل بیت(ع) بود. به تعبیر تفاسیر معتبر، ذکر نام خداوند و اولیای او در شرایط سخت، نوعی پناه بردن به قدرت الهی و اتصال به منبع لایزال نصرت است. این پیوند معنوی باعث میشد که رمزهای عملیاتی صرفاً واژگانی برای هماهنگی نظامی نباشند، بلکه حامل پیام ایمان راسخ، روحیه جهادی و امید به وعده الهی در نصرت مؤمنان تلقی شوند.
پشتیبانی قرآنی از روحیه و ایثار
رزمندگان در میدان جنگ و دوران دفاع مقدس با انس و همنشینی پیرامون قرآن کریم، ارتباط روحی و معنوی خود را با خداوند تقویت میکردند و در عین حال از این منبع الهی نیرویی مضاعف برای پایداری و استقامت در برابر سختترین شرایط جنگی به دست میآوردند.
تلاوت آیات قرآن در سنگرها و جبههها به منزله یک عامل حیاتی در تقویت روحیه، آرامش درونی و انسجام جمعی عمل میکرد و مانند پشتوانهای معنوی، رزمندگان را در برابر فشارهای روانی و جسمی جنگ مقاوم میکرد. در حقیقت انس با قرآن، راز اصلی پیروزیهای معنوی و عملی آنان به شمار میرفت.
رهبران و اساتید قرآنی هم بر این باور بودند که «دفاع مقدس، تفسیر عینی و مستقیم آیات جهاد در قرآن کریم است که به واسطه ایمان، ایثار و حضور مردم و رزمندگان تحقق یافت»؛ به این معنا که مفاهیم قرآنی نه در سطح تئوری، بلکه در بستر واقعی جهاد و مقاومت تجلی پیدا کرد.
تبیین قرآنی فتوحات و پیروزیها
آیات قرآن کریم در دوران دفاع مقدس به عنوان منبعی الهامبخش، مفهوم «نصرت الهی» را به منزله پشتوانهای امیدبخش و معنوی برای رزمندگان تبیین میکرد. این آموزه قرآنی پیروزی را ثمره ایمان راسخ، توکل و عمل بر اساس فرمانهای الهی معرفی میکند.
جنگ و دستاوردهای آن در نگاه قرآنی، چیزی فراتر از یک واقعه تاریخی بوده و به مثابه تبلور اراده الهی در پرتو ایمان و ایستادگی مردم و مجاهدان تلقی میشد. آیه شریفه «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ یَنْصُرْكُمْ وَیُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ» به روشنی بر این اصل تأکید دارد که یاری خداوند در گرو یاری دین و عمل به تعهدات ایمانی است و ثبات قدم و پیروزی نهایی، وعدهای قطعی برای اهل ایمان خواهد بود.
انتهای پیام/