به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، در سالهای گذشته شاهد طیفی از افراد و جریانهای سیاسی و فرهنگی در کشور هستیم که یک طرفه عاشق غرب هستند و برای غربی شدن تا خودتحقیری و خود مقصرپنداری همیشگی جلو میروند و حتی بعد از حمله مستقیم، باز اصالت رابطه تکان نمیخورد که:
اگر با من نبودش هیچ میلی
چرا ظرف مرا بشکست لیلی
این عشق یک سویه عوارض زیاد و پرهزینهای برای کشور و دستاوردهای بدون زحمتی برای کشورهای غربی داشته است. دلیل این وضعیت پایه گذاری روابط بینالملل بر منافع و قدرت است؛ درواقع اولاً مبنای روابط منافع و ثانیاً ماهیت شکل دهنده به این روابط قدرت است.
در این وضعیت، توقع ایجاد روابط مبتنی بر محبت و انسان دوستی، مسئولیت پذیری دوطرفه، همیاری بدون چشمداشت، هزینه دادن بدون توقع، ماندن پای عهد، ... اساساً هیچ جایگاهی ندارد. اما این واقعیات در چشم غرب پرستان، جور دیگری دیده می شود که:
اگر در دیده مجنون نشینی
به غیر از خوبی لیلی نبینی
اما آیا واقعاً امکان طرح روابط بینالمللی که اصول و قواعدش خارج از وضعیت موجود باشد، ممکن است؟ که اگر نیست و نداریم (برخی مصّر به این نظرند) به قول بید دهلوی:
با سختی ایام درشتی مفروشید
ای بیخبران، سنگ به دندان، که شکست است
به نظر میرسد، تجربه ایده صدور انقلاب اسلامی به عنوان انقلاب جهانی مستضعفین، یک بستر و زمینه عملی برای شکلدهی به نوع متفاوتی از روابط بین الملل را بهوجود آورده است که در ادامه، توضیح داده می شود.
بعد از انقلاب اسلامی، جمهوری اسلامی ایران شکل متفاوتی از روابط خارجی را آغاز کرد که هرچند از دل اصول و مبانی انقلاب تغذیه می شدند، اما در قواعد عملی، متأثر از تجربیات موجود و قبلی جهان در این عرصه بودند و جمهوری اسلامی ایران خیلی زود متوجه شد که نیاز به شکل متفاوتی از روابط با دولتهای همسو و جنبش های آزادی بخش دارد؛ چراکه اگر در چارچوبهای موجود اقدام کند، امکان خلق روابط جدید و پیشبردن طرح بزرگ خود را ندارد. در فرایند این تجربه به این نتیجه رسید که پایه روابطی که انقلاب اسلامی در جهان به دنبال آن است، با قواعد موجود ناسازگار است.
در طول زمان و مبتنی بر اقتضائات، جمهوری اسلامی ایران یاد گرفت که مبتنی بر اصول انقلاب اسلامی (که اساس اتکا به ایمان به خداوند، و مشارکت توده ملتها در مواجهه با استکبار جهانی است)، روابط خارجی خود را تنظیم کند. لذا نحوه تعامل بیرونی جمهوری اسلامی ایران با افراد، گروهها و دولتهای نزدیک به این ایده از یک سو، و نحوه حضور و عمل درونی افراد، گروهها و دولت های نزدیک به این ایده، در کشورهای خودشان از طرف دیگر، مسیر جدیدی در برقراری روابط داخلی و خارجی را به محک تجربه سپردند.
اوج به ثمر نشستن این تجربه که توانست الگوی متفاوتی از رابطه و فهم آن را به صورت پایدار برای جمهوری اسلامی ایران فراهم کند، رابطه ما با حزبالله لبنان، به ویژه در دوران سید حسن نصرالله(ره) بود. سید حسن نصرالله(ره) بهواسطه وضعیت حزب الله در جامعه طایفهای لبنان از یک سو و از طرف دیگر، رابطه با دولتها و نیروهای مردمی منطقه در قالب جبهه مقاومت، این امکان را برای جمهوری اسلامی ایران به وجود آورد که بر اساس مبانی انقلاب اسلامی، شکل متفاوتی از روابط با کشورها و گروههای مردمی در سایر کشورها را شکل و پرورش دهد. در این شکل جدید، میان کشورها و گروههای مردمی برای مبازره با نظام مستکبر جهانی، اساس بر ایمان و اتکا بر مردم است و قرار نیست که ارتباط، نوعی از سرسپردگی به کشور حامی را به وجود آورد، بلکه هر کشور و یا گروه باید براساس اقتضائات و مبتنی بر ظرفیتهای بومی خود، رشدیافته و در جهت اهداف، واجد مسئولیت و اختیارات مستقل باشد و از طرفی از حمایت دوسویه و چند سویه، سایر اعضای جبهه بهره ببرد.
در واقع، میتوان به جرأت تجربه ارتباطی جمهوری اسلامی ایران با سید حسن نصرالله(ره) را سازنده نوع جدیدی از الگوی روابط در فضای بینالملل دانست که اساس آن بر استقلال، احترام متقابل، تکیه بر توان داخلی، رشد مردمی، و اهداف ایمانی است. الگوی که میتوان برای آن استعاره، "روابط بینالملل مبتنی بر برادری" را برای آن به کار برد. در واقع سید حسن نصرالله(ره) در تعامل با جمهوری اسلامی ایران، سازنده این الگوی متفاوت در روابط بین الملل بوده است. به قول حافظ:
حسنت به اتفاق ملاحت جهان گرفت
آری، به اتفاق، می توان جهان گرفت
یادداشت از: علیرضا مؤمنآرانی، کارشناس مسائل بینالملل
انتهای پیام/