به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، حدود دو دهه پیش، با الهام از طبیعت و ساختارهای شگفتانگیزی چون برگ نیلوفر آبی، علمی نو در جهان شکل گرفت؛ «نانومهندسی سطح». اختراع میکروسکوپ الکترونی به پژوهشگران این امکان را داد که به دنیای ریزساختارها وارد شوند و بفهمند چرا سطوح طبیعی رفتارهای خاصی مانند آبگریزی یا خودتمیزشوندگی دارند.
همین شناخت، سرآغاز نسلی از فناوریها شد که امروز در صنایع گوناگون از پزشکی تا هوافضا ردپایشان دیده میشود: از پوششهای ضدخوردگی و ضدیخ گرفته تا سطوحی با اصطکاک کنترلشده یا انتقال حرارت قابل تنظیم.
اهمیت این حوزه آنقدر بالاست که در سال 2016 شرکت مشاورهای مشهور در گزارشی، 12 گلوگاه علمی و فناورانه آینده تا 2030 را معرفی کرد و در همه آنها ردپای نانومهندسی سطح دیده میشود.
در همین زمینه، خبرگزاری تسنیم مستندی اختصاصی درباره فعالیتهای پژوهشی و صنعتی در این حوزه تهیه کرده است. محور این مستند زندگی و بازگشت دکتر فرشید چینی، استاد دانشگاه تهران، است؛ پژوهشگری که پس از یک دهه حضور در خارج از کشور و فعالیت در زمینه فناوری نانو و آبگریزهای نانویی، به ایران بازگشت و در دانشگاه تهران یک آزمایشگاه و کارگاه تخصصی و همچنین یک شرکت دانشبنیان در پارک علم و فناوری این دانشگاه تأسیس کرد. این مستند بخشی از تلاشهای او و تیمش را در پیوند پژوهشهای دانشگاهی با صنعت و همکاریهای بینالمللی به تصویر میکشد.
.
این دستاورد حتی توجه مراکز بینالمللی را جلب کرده است؛ یکی از آزمایشگاههای وابسته به ناسا و همچنین دانشگاهی در برزیل برای خرید این دستگاه اعلام آمادگی کردهاند، هرچند محدودیتهای ناشی از تحریم و تبادلات مالی مانع صادرات فوری آن شده است.
کاربردها؛ از نفت تا هواپیما
کشورهای نفتی سالانه 5 تا 7 درصد از تولید ناخالص داخلی خود را صرف مقابله با خوردگی میکنند. فناوری نانوپوششها میتواند این هزینهها را بهطور چشمگیری کاهش دهد، علاوه بر آن، در صنایع هوافضا نیز آزمایشهایی در حال انجام است.
دانشگاه تهران در پروژهای مشترک با آزمایشگاه IMFT فرانسه ـ وابسته به ایرباس ـ پوششهای یخگریز و کماصطکاک را روی بدنه هواپیما تست میکند. نتایج اولیه در مقیاس آزمایشگاهی نشان داده است که این فناوری میتواند تا 30 درصد نسبت «نیروی برآ» به «نیروی پسا» را بهبود دهد؛ یعنی کاهش مصرف سوخت و افزایش بهرهوری پروازها.
بازگشت یک دانشمند ایرانی
در این میان، نام دکتر فرشید چینی بیش از دیگران به چشم میخورد. او پس از یک دهه حضور در خارج از کشور و فعالیت در حوزه فناوری نانو و آبگریزهای نانویی، تصمیم گرفت به ایران بازگردد. بازگشت او صرفاً یک حضور فردی نبود، بلکه سرآغاز شکلگیری یک چرخه نوآورانه جدید در دانشگاه تهران شد.
چینی پس از بازگشت، هم یک آزمایشگاه و کارگاه تخصصی در دانشکده ایجاد کرد و هم یک شرکت دانشبنیان در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران تأسیس نمود، هدف او روشن است: پیوند دادن پژوهشهای دانشگاهی به بازار واقعی و حل مسائل صنعتی کشور با استفاده از دستاوردهای نانومهندسی سطح.
اگرچه محدودیتهای بینالمللی همواره سایه سنگینی بر پروژههای فناورانه ایران داشته است، اما تیمهای تحقیقاتی این حوزه معتقدند این شرایط به فرصتی برای تقویت توان داخلی تبدیل شده است. بهگفته پژوهشگران، محصولات تولیدی در داخل کشور مطابق استانداردهای جهانی ساخته میشوند و هدفگذاری اصلی، صادرات به بازارهای بینالمللی است.
ترکیب تجربه جهانی و توان داخلی، امروز دکتر فرشید چینی و همکارانش را به یکی از امیدهای آینده نانومهندسی سطح در ایران بدل کرده است. فناوریهایی که آنها توسعه میدهند، نهتنها برای صنایع داخلی حیاتی است، بلکه میتواند ایران را به یکی از بازیگران مهم در بازار جهانی نانوپوششها تبدیل کند.
انتهای پیام/+