خبرگزاری تسنیم ـ حمید نوروزنژاد؛ موضوع برجام و فعال شدن مکانیزم اسنپبک، این روزها به یکی از مباحث داغ محافل سیاسی و اجتماعی تبدیل شده است. این وضعیت فارغ از نگرانیهای جدی و پیامدهای سیاسی آن، یادآور خاطرات تلخ تاریخی مانند جنگ صفین و حکمیت، در تاریخ اسلام میباشد که در ذهنها زنده میشود. در ادامه، ضمن پرداختن به وضعیت کنونی، به وجوه اشتراک مذاکرات صفین و مذاکرات برجام اشاره تا یک بار دیگر به اهمیت درسهای تاریخی و پیامدهای تصمیمگیریهای سیاسی یادآوری شود.
نکته اول: عدم توجه به توصیه امام و رهبر
در جنگ صفین، ابوموسی اشعری که نماینده علی(علیهالسلام) بود بر خلاف نظر امام، به حکمیت تن داد و پس از آن فریب عمروعاص را خورد، که به نتیجهای شکستخورده برای علی(علیهالسلام) انجامید؛ این موضوع به عنوان نمادی از سادهلوحی و عدم درک درست از نقشه دشمن بیان میشود. مشابه این وضعیت، در مذاکرات برجام دیده شده است که علی رغم تأکید و توصیه رهبر معظم انقلاب(مدظلهالعالی) مبنی بر عدم اعتماد به دشمن، تیم مذاکره کننده برخلاف نظر ایشان، به تعهدات تن داده و بخش عمدهای از تعهدات خود را انجام داده اما طرف مقابل، آمریکا، به تعهداتش عمل نکرد و حتی تحریمها را افزایش داده است. این موضوع به عنوان تکرار تجربه تلخ صفین در دیپلماسی معاصر ایران است که در آن سادهلوحی و اعتماد نادرست به دشمن، منجر به ضرر و خسارات جبرانناپذیر گردید.
نتیجه تصمیم کسانی که در موضوع عدم مذاکره در برجام به توصیه رهبری گوش نکردند، منجر به شکست سیاستهای مذاکره و از دست رفتن فرصتهای دیپلماتیک شده است. تجربه برجام نشان داد که اعتماد به آمریکا و مذاکره با دولتهای آن به دلیل عدم پایبندی به تعهدات، نه تنها مشکلات کشور را حل نکرد بلکه موجب فشارهای بیشتر و تحریمهای شدیدتری شد. این درحالی بود که رهبر معظم رهبری(مدظلهالعالی) بارها به طور صریح اعلام کردند که مذاکره با دولتی مانند دولت دوم ترامپ عاقلانه، هوشمندانه و شرافتمندانه نیست. در نهایت، اهمال یا نادیده گرفتن توصیههای رهبری در عدم مذاکره، موجب خسارتهای سیاسی و اقتصادی متعدد شده است.
نکته دوم : اشتباه استراتژیک خواص و نخبگان سیاسی
باید بدانیم که هم در صفین و هم در برجام، گروهی از خواص که در جایگاه و موقعیت تأثیرگذاری بودند به دلیل فشار یا فریب، علیه منافع جمعی و به سود منافع شخصی یا گروهی خود عمل کردند. در صفین، برخی از بزرگان و سرداران با رفتارهایی که به منزله خیانت به اهداف اصلی جنگ و امام علی(علیهالسلام) بود زمینهساز مشکلات و اختلافات شدند. مشابه آن، در امضای برجام نیز برخی خواص، برخلاف منافع کلان ملی و بدون توجه به توصیه های رهبر انقلاب و پیامدهای آسیبهای احتمالی، عمل کردند.
باید توجه داشت همانگونه که دشمن در جنگ صفین فقط یک دشمن نظامی نبود؛ بلکه دشمنی با نفاق پنهان و مخالفت پیچیده بود برجام هم، به عنوان یک مدل راهبردی برای مهار ایران توسط آمریکا دیده شده بود، نه صرفاً یک توافق هستهای. همانند جنگ صفین که فراتر از یک جنگ ساده، نمادی از توطئه و خدعه در عرصه قدرت سیاسی بود.
نکته سوم: ضرورت دشمن شناسی
دشمنشناسی در هر دو موضوع صفین و برجام اهمیت فراوان دارد و به عنوان یکی از اصول کلیدی در تعیین مسیر صحیح مقابله با دشمن شناخته شده است. در جنگ صفین حضرت علی(علیهالسلام) با دشمنانی روبرو بود که علاوه بر درگیری نظامی، با نوعی نفاق و دشمنی پنهان مواجه بودند که شناخت دقیق آنها برای مدیریت و هدایت جنگ، حیاتی بود. این دشمن شناسی فرصت شناخت سه جریان مخالف (ناکثین، قاسطین و مارقین) را فراهم کرد و نقش مهمی در استراتژی های آن حضرت داشت.
در موضوع برجام نیز دشمن شناسی کلید اصلی دفاع و حفظ منافع ملی است. رهبر معظم انقلاب(مدظلهالعالی) بارها بر ضرورت شناخت دقیق دشمن و نقشه های آن تاکید کردهاند. دشمنشناسی در این زمینه باعث می شود تا توطئهها و نفوذ دشمنان به موقع شناسایی و مقابله صحیح با آنها طراحی شود. بهویژه در مذاکرات، شناخت تهدیدها، شیوههای دشمن برای نفوذ و برخورد آگاهانه با آن، از عوامل کلیدی در حفظ استقلال و امنیت کشور محسوب میشود.
تأسف بار اینکه؛ دولت وقت به تیم مذاکرهکننده برجام در قبال این خیانت خواسته یا ناخواسته، بهعنوان پاداش، قریب به ده ها سکه طلا هدیه داد که این اقدام، پاداشی خیانتآمیز بوده است چرا که نه تنها تحریمها برداشته نشد؛ بلکه تحریمهای جدیدی نیز افزوده شد و به استقلال و منافع ملی آسیب فراوان زده شد.
بهنظر میرسد اسنپ بک یا مکانیسم ماشه، بخش حقوقی برجام است که تبعات سیاسی، اقتصادی و حقوقی گستردهای دارد. بنابراین قوه قضائیه بایستی برابر مطالبات اجتماعی، اولاً تمامی سکههایی که از بیتالمال به ناحق به مسببان برجام اهدا شده است را برگرداند و ثانیاً، مسببان این خیانت و کسانی که در فرآیند هدر دادن فرصتهای تاریخی و برجام نقش داشتهاند را تحت پیگرد قانونی قرار داده و به محاکمه بکشاند.
انتهای پیام/