به گزارش خبرگزاری تسنیم در آمل، قله دماوند، این نگین سپید رشتهکوههای البرز، بلندترین قله ایران، غرب آسیا و مرتفعترین آتشفشان خاورمیانه است؛ کوهی که سالهاست نه تنها نماد جغرافیایی ایران، بلکه مظهر ایستادگی، عظمت و مقاومت این سرزمین به شمار میرود. هر ساله هزاران کوهنورد، طبیعتگرد و علاقهمند به تاریخ و فرهنگ ایران، راهی مسیرهای پرشیب و پرچالش دماوند میشوند تا خود را به بلندای این دیو سپید برسانند و تجربهای منحصر به فرد از دیدن ایران از فراز آسمانها را به دست آورند. قلهای که در شمال کشور و در دل مازندران، منطقه زیبای رینه، بخش لاریجان قرار گرفته و چشماندازهای آن با درههای سرسبز، چشمهها و رودخانههای زلال، هر بینندهای را مسحور میکند و تصویر جاودانهای از شکوه و جلال طبیعت ایران در ذهن انسان مینشاند.
دماوند، با تاج برفی دائمی و صخرههای سترگ خود، علاوه بر جایگاه طبیعی، ارزش تاریخی و فرهنگی بالایی نیز دارد. این کوه بلند در تاریخ سیزدهم تیر ماه سال 1387 به عنوان نخستین اثر طبیعی ایران در فهرست آثار ملی ثبت شد و از سال 1381 به عنوان «اثر طبیعی ملی» در شمار مناطق چهارگانه حفاظت محیط زیست جای گرفت. ثبت این قله در فهرست ملی، گامی مهم در حفاظت از میراث طبیعی ایران بود، اما اکنون این بلندای افتخارآفرین در مسیر ثبت جهانی یونسکو با مشکلات و تهدیدهای جدی روبهرو است؛ تهدیدهایی که همگی به رفتار انسانها بازمیگردد و نشانهای از ناکامی بشر در پاسداری از این موهبت خدادادی است.
یکی از بزرگترین چالشها، صدور مجوزهای معدنی در سالهای گذشته بود که باعث تخریب بخشهای ارزشمند و بکر کوه شد. این مجوزها، مسیر طبیعی دماوند را تغییر داد و بخشی از اکوسیستم حساس و شکننده آن را نابود کرد. اگرچه تلاشهای محیطزیستی و پیگیری فعالان دلسوز باعث توقف فعالیت این معادن شد، اما آسیبها همچنان باقی مانده و نیاز به بازسازی و حفاظت جدی دارد.
اما تهدید اصلی امروز، هجوم بیرویه کوهنوردان و طبیعتگردان است؛ گروههایی که بدون توجه به ظرفیت محیط و اصول حفاظت از طبیعت، مسیرهای حساس دماوند را زیر پای خود له کرده و با ریختن زباله، باقی گذاشتن پسماند و آسیب به پوشش گیاهی و جانوری، زیبایی و پاکی این کوه را تهدید میکنند. این فشار انسانی، گویی کوه را فلج کرده و مانع از آن شده است که دماوند به جایگاه شایسته جهانی خود در فهرست یونسکو برسد.
دماوند، این سمبل ایستادگی، مقاومت و عظمت طبیعت ایران، همچنان در انتظار توجه، مراقبت و مدیریت مسئولانه است؛ کوهی که نه تنها بلندای فیزیکی، بلکه ارتفاع فرهنگی و تاریخی آن نیز زبانزد است. از دوران باستان، این کوه در شعر و ادبیات فارسی و فرهنگ عامه ایران، جایگاهی ویژه داشته و همواره الهامبخش انسانهایی بوده که با ایستادگی و صبر، در برابر سختیها مقاومت کردهاند.
امروز، اگرچه صعودکنندگان و گردشگران بسیاری به سوی دماوند میروند، اما بدون مدیریت صحیح و رعایت اصول محیطزیستی، این حضور پرشور میتواند به ویرانی طبیعیترین بخشهای آن منجر شود. حفظ پاکیزگی مسیرها، آموزش گردشگران، ایجاد محدودیتهای منطقی و نظارت مستمر، تنها راه نجات این میراث طبیعی و انتقال آن به نسلهای آینده است.
دماوند، با عظمت و وقار همیشگیاش، نه تنها نماد جغرافیایی ایران، بلکه یادآور مسئولیت انسانی ما در قبال طبیعت است؛ یادآوری که میگوید این قله بلند، میراثی مشترک است و هر لحظهای که بیتوجهی کنیم، بخشی از این میراث ناب از دست میرود. تا زمانی که ما انسانها به این مسئولیت توجه نکنیم، دماوند همچنان در انتظار نگاه دلسوز و مراقبتی است تا بتواند در فهرست جهانی بدرخشد و همچنان نگهبان طبیعت و الهامبخش فرهنگ و هویت ایرانی باشد.
راهاندازی پویشهای محلی برای پاکسازی کوهستانها
رضا زارعی رئیس فدراسیون کوهنوردی و صعودهای ورزشی کشور که در همایش هفته محیطزیست و فعالان محیطزیستی آمل حضور یافت با اشاره به وضعیت نگرانکننده زیستمحیطی کوهستانهای شمال کشور بهویژه دماوند، خواستار اقدام عملی نهادهای مسئول و مشارکت فعال مردم در حفاظت از طبیعت شد و تأکید کرد: کوهها فقط مقصد صعود نیستند، بلکه منبع حیاتاند و باید برای آیندگان حفظ شوند.
وی مازندران را نماد تنوع طبیعی و زیستمحیطی ایران دانست و افزود: سرزمین رودها، جنگلها و کوهها بیش از هر زمان دیگری تحت فشار تخریبهای انسانی قرار گرفته است؛ از قطع بیرویه درختان و ساختوسازهای ناپایدار تا آلودگی گسترده رودخانهها و انباشت پسماند در دل طبیعت.
رئیس فدراسیون کوهنوردی و صعودهای ورزشی ایران با اشاره به نقش چندوجهی کوهها در اکوسیستم مناطق کوهستانی یادآور شد: کوهها نهتنها منابع ارزشمند آب شیرین و پناهگاه گونههای نادر گیاهی و جانوری هستند، بلکه نقش تعیینکنندهای در تعادل اقلیمی و بومشناسی کشور دارند. تخریب آنها به معنای اختلال در چرخه حیات و تهدید امنیت زیستی منطقه است.
وی با تاکید بر اینکه قله دماوند بهعنوان نماد ایستادگی و میراث ملی ایران در معرض تهدیدهای جدی قرار دارد، گفت: رهاسازی زباله، تخریب مسیرهای صعود، آسیب به پوشش گیاهی و منابع آب از جمله معضلاتی است که این کوه با آن دست به گریبان است. نباید اجازه دهیم نام دماوند با عنوان «کوه زباله» در ذهنها باقی بماند.
زارعی با اشاره به اینکه برنامهریزی برای کاهش تولید زباله، تفکیک و بازیافت پسماند در روستاهای حاشیه کوهستانها باید بهصورت جدی و ساختارمند دنبال شود، بیان کرد: علاوه بر نهادهای مسئول، تشکلهای مردمی، گروههای کوهنوردی و رسانهها نیز باید نقش فعالتری در این زمینه ایفا کنند.
رئیس فدراسیون کوهنوردی ایران با تأکید بر لزوم آموزش محیطزیستی از سطح مدارس تا رسانههای عمومی مطرح کرد: حفاظت از کوهستانها تنها دغدغه کوهنوردان نیست، بلکه یک مسئولیت ملی است که باید با ارتقای فرهنگ عمومی و مشارکت همگانی نهادینه شود؛ راهاندازی پویشهای محلی برای پاکسازی کوهستانها در فصلهای پرتردد و گسترش کمپینهای آگاهیبخش از اولویتهای فدراسیون است.
حال و روز نامناسب محیطزیست مازندران
وحید رضائیان رئیس حفاظت محیط زیست آمل در این مراسم با بیان اینکه وضعیت محیطزیست در کشور و مازندران حال و روز خوبی ندارد، گفت: امروزه موضوعات مهمی با آن مواجهه هستیم که بهعنوان معضل جدی مطرح است.
وی یکی از این موضوعات در ابن شهرستان را بحث پسماند و تولید روزانه 200 تن زباله بیان و یادآور شد: متاسفانه 80 درصد زباله در طبیعت رها میشود که حدود 500 لیتر شیرابه و 400 مگا گاز تولید دارد.
رئیس حفاظت محیط زیست آمل با تاکید بر اینکه زباله طلای کثیفی که یاد میشود در واقع هر موادی زاید نیست و میتوان از آن استفاده بهینه کرد، اظهار داشت: در اجرای تفکیک زباله همه نهادها و سازمانها نیاز هست کمک کنند تا بر این معضل غلبه کنیم.
وی با بیان اینکه در آمل حدود 12 هزار بیمار سرطانی داریم که یک معضل است، گفت: در طبیعت زباله رها میشد باید بنابر اصل 50 که وظایف ما انسانها را مشخص کرده، به وظیفه عمومی عمل کنیم.
رضاییان تاکید کرد: برنامه مهم آموزش همیاران و همکاران محیطزیست را در مهدکودکها باید شروع کرد که اگر انجام میشد امروز با این معضل مواجه نمیشدیم.
انتهای پیام/