خبرگزاری تسنیم ـ عباس نورزائی، فعال سیاسی و اجتماعی| دفتر آیتالله سیستانی در روزهای اخیر اعلام کرد هیچگونه مجوزی برای برگزاری مراسم ترحیم همسر ایشان در عراق صادر نشده است. از سویی فتوای امام خمینی(ره) برگزاری مجالس پرهزینه و پذیراییهای سنگین را بدعت و ناپسند دانسته فرمودهاند "مستحب آن است که اطرافیان برای بازماندگان غذا ببرند، نه اینکه خود بازماندگان هزینهدار شوند".
این تصمیم و فتوا برخاسته از سیره همیشگی مراجع اعلم در پرهیز از تجمل و بزرگنمایی است؛ چرا که نمیخواهند مردم برای یک واقعه خانوادگی به زحمت بیفتند یا به هزینههای غیرضرور گرفتار شوند. این اقدام، پیام روشن و الهامبخشی دارد: عزاداری باید بر اساس معنویت و همدردی باشد، نه نمایش قدرت و ثروت.
با این حال در برخی نقاط کشور از جمله سیستان و بلوچستان، شاهد روندی معکوس هستیم. درگذشت مادر یکی از مقامات عالی استان به برپایی مجالس متعدد و صدور بیانیههای رسمی از سوی سازمانها و افراد مختلف منجر شد. این در حالی است که بسیاری از خانوادههای عادی برای برگزاری یک مراسم ساده، زیر بار قرض و فشار مالی میروند. این شکاف رفتاری میان مسئولان و مردم، احساس بیعدالتی و بیاعتمادی را تقویت میکند.
افزون بر این، برخی نمایندگان و کاندیداها مجالس ترحیم مردم را به صحنه تبلیغات انتخاباتی خود تبدیل میکنند. حضور پرزرقوبرق و تدارکات پرهزینه، نهتنها شأن مجلس عزا را خدشهدار میکند، بلکه فضای جامعه را به سمت تقویت فرهنگ پرخرج و پرسهداری میبرد.
از سوی دیگر، بعضی طوایف برای پرجمعیت نشان دادن ایل و قبیله خود، مجالس متعدد حتی در شهرهای مختلف برپا میکنند؛ رفتاری که بیشتر از غم فقدان، یادآور مسابقه نمایش و رقابت اجتماعی است.
در برابر این انحرافات، نمونههای روشن و آموزندهای هم وجود دارد. بسیاری از علما و مراجع محلی تأکید کردهاند که جز مراسم تشییع، نیازی به مجالس پرخرج و پذیراییهای مفصل نیست. آنان معتقدند شأن مجلس ترحیم در یادآوری مرگ، دعا برای آمرزش و همدردی ساده با بازماندگان است. بازگشت به این اصل میتواند بخش بزرگی از هزینههای زائد و فشارهای اجتماعی را کاهش دهد و عزاداری را به معنای حقیقی آن بازگرداند.
برای ساماندهی این وضعیت، چند اقدام ضروری است:
- نخست، فرهنگسازی دینی و رسانهای با بازگویی الگوهایی همچون آیتالله سیستانی
- دوم، توافقات عرفی میان بزرگان طوایف برای جلوگیری از رقابت پرخرج
- سوم، نظارت بر رفتار مسئولان و کاندیداها تا مجالس ترحیم به صحنه تبلیغات انتخاباتی تبدیل نشود
- چهارم، ایجاد جایگزینهای ساده مانند فاتحهخوانی جمعی پس از نماز جماعت
تنها با چنین رویکردهایی میتوان حرمت مجالس ترحیم را حفظ و از تبدیل آن به میدان نمایش سیاسی و اجتماعی جلوگیری کرد.
انتهای پیام/