«سعید فتاحی» مشاور کانون عالی انجمنهای صنفی کارگران ایران در گفتوگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، درباره تحولات بازار کار و نسل z گفت: نسل Z (متولدین نیمه دوم دهه 1370 و دهه 1380 شمسی) در حالی پا به عرصه جوانی و اشتغال میگذارد که بازار کار ایران با چندین تحول همزمان و شوک بزرگ روبرو شده است.
وی در بیان تحولات بازار کار گفت: تحولات دیجیتال و هوشمندی، ظهور اقتصاد پلتفرمی، هوش مصنوعی و دورکاری. تحولات اقتصادی، تورم ساختاری، رکود، تحریمها و کوچکشدن اقتصاد رسمی. تحولات جمعیتی، افزایش تعداد فارغالتحصیلان دانشگاهی برای بازار کار رخ داده است. این تحولات، بستری برای چالش برای این نسل شده است.
فتاحی با اشاره به عدم تطابق مهارت با نیاز بازار کار افزود: این مشکل، احتمالاً ریشه اصلی بسیاری از معضلات دیگر است.
مشاور کانون عالی انجمنهای صنفی کارگران ایران افزود: در بیان علل عدم تطابق مهارت با نیاز بازار کار میتوان به سیستم آموزشی منفک از بازار کار اشاره کرد. دانشگاهها و مدارس ما همچنان بر محفوظات و تئوریهای قدیمی تأکید دارند در حالی که بازار کار به مهارتهای عملی، دیجیتال و حل مسئله نیازمند است. رشتههای دانشگاهی بسیار کندتر از سرعت تغییر فناوری و کسبوکارها بهروز میشوند. کمبود شدید دورههای کارآموزی معنادار و سیستمهای آموزش فنی و حرفهای کارآمد مهم است.
وی گفت: از جمله نتایج عدم تطابق مهارت با نیاز بازار کار عاجز شدن شرکتها از پیدا کردن نیروی کار است. جوانان تحصیلکرده، حتی با وجود مدرک دانشگاهی معتبر، نمیتوانند شغل مناسب پیدا کنند. بیکاری پنهان در بین جوانان بسیار رایج است. بیکاری پنهان به وضعیتی گفته میشود که فرد به ظاهر شاغل است، اما تأثیر و بهرهوری واقعی در کار خود ندارد یا مهارتهایش بسیار بالاتر از شغلش است.
فتاحی اظهار داشت: مشکلاتی در بازار کار کشور مانند اشتغال در پستهای اداری غیرضروری و کمبازده وجود دارد. مانند فارغالتحصیلان دکتری که به اجبار در مشاغل کاملاً نامرتبط و ساده کار میکنند. کارمندی که به دلیل ساختار سنتی و ناکارآمد سازمان، نمیتواند از خلاقیت و توانایی خود استفاده کند. علت این پدیده اغلب نتیجه "عدم تطابق مهارت" و همچنین "رکود اقتصادی" است که فرصتهای شغلی باکیفیت را از بین برده و افراد را به سمت هر شغلی سوق میدهد.
وی با اشاره به رواج مشاغل غیررسمی و تمایل نسل Z به مشاغل هوشمند و دیجیتال گفت: این دو مقوله، دو روی یک سکه هستند. گریز از اقتصاد رسمی و سنتی و مشاغل غیررسمی (اقتصاد زیرزمینی) دو مسئله مهم هستند.
مشاور کانون عالی انجمنهای صنفی کارگران ایران بیان کرد: علل رواج این موضوع فرار از پیچیدگیهای قانونی، مالیاتهای سنگین، بیمه و قوانین دست و پاگیر بازار کار رسمی است. همچنین، انعطافپذیری بیشتر.
فتاحی در بیان معایب این موضوع گفت: نبود امنیت شغلی، نبود بیمه و بازنشستگی، درآمد ناپایدار و بهرهکشی احتمالی، تمایل به مشاغل هوشمند و دیجیتال از جمله مسائل است.
وی در بیان ویژگی نسل Z افزود: این نسل با تکنولوژی بزرگ شده و به طور ذاتی به سمت مشاغل پویا، پروژهمحور، خلاقانه و مستقل گرایش دارد. مشاغلی مانند فریلنسری (برنامهنویسی، طراحی، تولید محتوا)، مدیریت شبکههای اجتماعی، راهاندازی استارتآپهای دیجیتال، تجارت الکترونیک، بازاریابی دیجیتال (دیجیتال مارکتینگ).
مشاور کانون عالی انجمنهای صنفی کارگران ایران درباره دلایل تمایل جوانان نسل z به این سبک کار گفت: استقلال و انعطافپذیری، امکان دورکاری و تنظیم ساعت کار. مبتنی بر شایستگی، در این مشاغل، مهارت و خروجی مهمتر از پارتی و مدرک است. درآمد بالقوه بالاتر. فرار از ساختارهای سلسلهمراتبی و بوروکراسی قدیمی.
وی درباره چالشهای اصلی نسل Z در بازار کار گفت: مهمترین چالشهای پیش روی نسل Z شامل مواردی مانند شکاف مهارتی, فقدان امنیت شغلی و اقتصادی, رقابت شدید برای فرصتهای محدود, فشار روانی و اجتماعی است. بزرگترین چالش، مدرکگرایی به جای مهارتگرایی است. همچنین نبود چشمانداز روشن برای آینده به دلیل نوسانات اقتصاد کلان مانند تهیه مسکن، رفاه.
فتاحی با اشاره به اینکه تعداد زیاد متقاضیان کار برای تعداد کم موقعیتهای شغلی باکیفیت وجود دارد، گفت: نسل Z به دنبال "معنا"، "انعطافپذیری" و "تعادل بین کار و زندگی" است؛ در حالی که بسیاری از سازمانهای سنتی این ویژگیها را ارائه نمیدهند. فشار خانواده و جامعه برای سریع شاغل شدن، که منجر به قبول شغلهای نامناسب و تشدید "بیکاری پنهان" میشود. تفاوت در دسترسی به آموزشهای باکیفیت، شبکههای ارتباطی (نِتوُرک) و امکانات در شهرهای مختلف, از جمله چالشهای نسل z در یافتن شغل است.
وی درباره راهکارهای پیشنهادی برای این نسل گفت: مهارتآموزی مستمر، کارآموزی و کسب تجربه عملی، رسمیسازی بخشی از اقتصاد غیررسمی، فعالیت در حوزه فریلنسینگ و دیجیتال، بهروزرسانی دائمی مهارتها، به ویژه مهارتهای دیجیتال، نرم (مانند ارتباطات، کار تیمی) و زبان، خلق فرصت به جای تنها منتظر بودن برای استخدام، استفاده از پتانسیل فضای مجازی برای درآمدزایی، ارتباط بیشتر صنعت با دانشگاه، معرفی رشتههای کاربردی و تأکید بر مهارتآموزی، حمایت از استارتآپها و مشاغل دانشبنیان. رسمیسازی بخشی از اقتصاد غیررسمی، با ارائه مشوقهایی برای اینکه افراد داوطلبانه به سمت اقتصاد رسمی بروند؛ از جمله راهکارها برای این نسل است.
فتاحی افزود: نسل Z در یک میدان مین اقتصادی و اجتماعی قدم گذاشته؛ اما از طرفی با داشتن هوش دیجیتال بالا و روحیه جسورانه، بهترین موقعیت را برای شکستن قالبهای قدیمی و تعریف جدیدی از "کار" دارد. کلید موفقیت، عبور از "مدرکگرایی" و حرکت به سمت "مهارتگرایی" و "کارآفرینی" است. این نسل علاقه زیادی به پافشاری و تحمل سختیها برای یک موفقیت را ندارد و سعی دارد راه چند ساله را در یک شب طی کند و راه آسان پول درآوردن را انتخاب میکند در حالی که برای رسیدن به قله پیشرفت باید تلاش کرد.
انتهای پیام/؛