به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم، در تاریخ 2 سپتامبر، شوکت میرضیایف، رئیسجمهور ازبکستان، در حاشیه نشست سازمان همکاری شانگهای در چین، با شن یانفنگ، رئیس شرکت ملی هستهای چین (CNNC) دیدار کرد.
دفتر ریاستجمهوری ازبکستان اعلام کرد که در این دیدار «توجه ویژهای به مشارکت شرکت چینی در انتقال فناوریهای نوین، توسعه ذخایر اورانیوم، اکتشافات زمینشناسی و گسترش همکاریها در استفاده صلحآمیز از انرژی هستهای» شده است.
توافق بزرگ با روساتم؛ ساخت 4 رآکتور هستهای در استان جیزک
ازبکستان قصد دارد با همکاری روسیه و چین به یک قطب انرژی هستهای در آسیای مرکزی تبدیل شود. بر اساس توافقی که در ماه ژوئن در مجمع بینالمللی اقتصادی سن پترزبورگ اعلام شد، شرکت دولتی انرژی هستهای روسیه «روساتم»، چهار رآکتور هستهای در ازبکستان خواهد ساخت.
این طرح که ترکیبی از توافقات سالهای 2018 و 2024 است، شامل ساخت دو رآکتور بزرگ 1000 مگاواتی و دو رآکتور کوچک مدولار 55 مگاواتی در استان جیزک ازبکستان میشود.
چین به عنوان «طرح پشتیبان»؛ پیام تاشکند به مسکو
با این حال، به دلیل تحریمهای بینالمللی علیه روسیه بر سر جنگ اوکراین، تاشکند در مورد پیشرفت توافق خود با مسکو دچار تردید شده است. دیدار میرضیایف با رئیس شرکت هستهای چین به عنوان یک «طرح پشتیبان» در صورت توقف توافق با روساتم تلقی میشود. تاشکند با این اقدام به مسکو پیام داده که تمایلی به تأخیر در ساخت رآکتورهای هستهای خود ندارد و در صورت عدم توانایی روسیه، به دنبال شرکای جایگزین خواهد بود.
روساتم که به دلیل تحریمها با مشکلات مالی روبرو است، نقش کلیدی در توسعه تأسیسات هستهای ازبکستان داشته است. اما با توجه به تنشهای ژئوپلیتیکی، وابستگی صرف به مسکو برای تاشکند پرریسک است.
ریسکهای ژئوپلیتیکی وابستگی؛ از تحریمهای روسیه تا اهرم فشار چین
همکاری ازبکستان با چین نیز بدون ریسک نیست. شرکتهای چینی، به ویژه در زمینه رآکتورهای کوچک مدولار، مورد توجه تاشکند قرار گرفتهاند. پیش از این، نمایندگان روساتم، CNNC و «اوزاتم» ازبکستان در جلسهای سهجانبه، قابلیتهای شرکت «شانگهای الکتریک»—یکی از تولیدکنندگان پیشرو تجهیزات توربین در چین—را برای نیروگاه هستهای ازبکستان ارزیابی کرده بودند.
فرانک ماراکیونه، کارشناس تعاملات چین با آسیای مرکزی، معتقد است: «چین اکنون به طور کامل در منطقه ادغام شده است. حضور فراگیر آن در آسیای مرکزی قابل انکار نیست.» اگر تاشکند برای تأمین قطعات یدکی، تجهیزات و فناوری نیروگاههای هستهای خود به چین وابسته شود، دسترسی به این منابع میتواند به وضعیت روابطش با پکن گره بخورد.
تغییر موازنه قدرت در آسیای مرکزی
روسیه به دلیل تحریمها و تمرکز بر جنگ اوکراین، به سرعت در حال از دست دادن نفوذ و قراردادهای خود در کشورهای آسیای مرکزی است. اکنون سؤالاتی در مورد قابلیت اطمینان و پایداری قراردادهای همکاری هستهای مسکو با ازبکستان مطرح میشود. در این میان، چین خود را به عنوان جایگزینی برای کمکهای هستهای روسیه معرفی میکند تا نفوذ خود را در آسیای مرکزی افزایش دهد.
به این ترتیب، برنامه هستهای ازبکستان با مسیری پرمخاطره روبروست، زیرا تاشکند در بحبوحه تغییر نفوذ دو قدرت بزرگ در آسیای مرکزی، در حال دست و پنجه نرم کردن با همکاریهای پیچیده خود با مسکو و پکن است.
انتهای پیام/