به گزارش خبرنگار حوزه و روحانیت خبرگزاری تسنیم، شماره جدید دوفصلنامه علمی-پژوهشی «مطالعات ترجمه قرآن و حدیث» (دوره یازدهم، شماره بیستم، شهریور 1404) منتشر شد؛ شمارهای پرمحتوا که از درون آن میتوان تحولات جدیدی در عرصه پژوهشهای قرآنی، زبانشناسی و هرمنوتیک اسلامی را بازشناخت. این شماره با دوازده مقاله پژوهشی، طیفی از رویکردهای معناشناختی، نحوی، موسیقایی و فلسفی ترجمه و تفسیر قرآن را دربرمیگیرد و میکوشد نسبت ترجمه با تأویل و معنا را در متن وحی بازاندیشی کند.
در آغاز این مجموعه، محمدمهدی آجیلیان مافوق و یوسف فرشادنیا در مقالهای با عنوان «مرور نظاممند مطالعات کاربردشناختی قرآن در ایران» کوشیدهاند ضمن بررسی دستاوردهای چند دهه اخیر، سطوح آسیبشناسی پژوهشهای قرآنی در کشور را دستهبندی کنند و برای توسعه نگاه کاربردی به متن مقدس، الگویی بومی ارائه دهند. در ادامه، سکینه آخوند در مقالهای تازهخواندنی، با تحلیل ساختار موسیقایی سوره انفطار، نشان میدهد چگونه نظم آهنگین آیات با محتوای هشداردهنده و تصویر قیامت در این سوره، همافزا عمل میکند و به انتقال تجربه قدسی کمک مینماید.
زهره بابااحمدی و همکارانش نیز در مقاله «کاربست قاعده تفسیری حجیت جملات مستقل قرآن»، به یکی از مباحث ظریف علم تفسیر پرداختهاند و نشان دادهاند که چگونه میتوان میان سیاق آیات و روایات ذیل فضایل جمعی از آیات، رابطهای تعاملی و نه تعارضی برقرار کرد. احمد سلیمانی و کاوس روحی برندق در مقالهای دیگر با عنوان «بازخوانی مفهوم واژه نصاری در قرآن کریم» نگاهی انتقادی به دیدگاههای رایج در تفسیر این واژه دارند و بر این باورند که مفهوم «نصاری» در قرآن، محدود به مسیحیان تاریخی نیست، بلکه به نحوهای از موضعگیری ایمانی در برابر وحی اشاره دارد.
در مقاله «برهمکنش دعا و امر الهی»، رامین طیارینژاد و ابوالفضل خوشمنش کوشیدهاند رابطه دوسویه میان دعا و فرمان الهی را از دل ساختار متن قرآن استخراج کنند؛ رابطهای که نشان میدهد دعا در قرآن نه صرفاً خواست بنده، بلکه فعلی در هماهنگی با اراده الهی است. در همین مسیر، سیدحیدر فرع شیرازی و علیرضا محمدرضایی نیز در مقالهای فنی با عنوان «قدرت تکیه هجایی در تمایز معنایی انواع مختلف ما در قرآن کریم»، به جنبه آوایی و لحنشناختی متن قرآن پرداختهاند تا نشان دهند که معنا، حتی در سطح آهنگ واژگان نیز شکل میگیرد.
در دیگر مقالات این شماره، ابوالحسن قاسمفام و محمدعلی مجد فقیهی به بررسی قاعده «توجه به معنای واژه در عصر صدور احادیث» پرداختهاند و نسبت آن را با دقت تاریخی در فهم روایات تحلیل کردهاند. رضا ملازاده یامچی نیز در مقاله «بازتعریف نسبت ابتلاء و نصر در آیه 214 بقره»، نقش حرف «حتی» را در شکلگیری رابطه منطقی میان رنج و پیروزی بررسی کرده و از آن خوانشی کلامی ارائه داده است.
از سوی دیگر، مرتضی بلادر، علیمحمد میرجلیلی و احمد زارع زردینی در مقاله «توجه به زمان و مکان نزول آیات» بر ضرورت بازگرداندن تفسیر به بستر تاریخی آن تأکید دارند و این اصل را معیار نقد تفسیرهای معاصر معرفی میکنند. در مقالهای دیگر، زهره نریمانی با تحلیل معناشناختی فعل «سیق» در آیات 71 و 73 سوره زمر، نشان داده است که دقت نحوی در واژهها چگونه میتواند فهم ما از صحنههای قیامت را متحول کند.
در دو مقاله پایانی، سیدکامل عسکری و همکارانش با مطالعه تطبیقی ترجمه انگلیسی واژگان چندمعنایی در قرآن، مسأله ترجمه ریشه «نقم» را بررسی کردهاند و آمنه یاری و بهاره لطفالهی نیز در مقاله «از چهارچوب ترجمه کتاب مقدس تا تحلیل قرآنی» با ارجاع به نظریات نایدا و تیبر، سه ترجمه فارسی سوره قیامت را تحلیل کردهاند تا نشان دهند چگونه نظریههای ترجمه غربی در بستر قرآنی نیازمند بازتعریفاند.
در مجموع، شماره جدید دوفصلنامه «مطالعات ترجمه قرآن و حدیث» تصویری روشن از تحرک علمی در حوزه مطالعات زبانی قرآن ارائه میدهد؛ عرصهای که امروز بیش از هر زمان دیگری میان زبانشناسی مدرن، معناشناسی وحی و فلسفه ترجمه در رفتوآمد است. این نشریه با محوریت پژوهشگران ایرانی، فضایی را فراهم آورده تا ترجمه نه بهعنوان انتقال لفظ، بلکه بهمثابه تفسیر و تأویل متن الهی در جهان معاصر بازخوانی شود.
انتهای پیام/