شعیبی: ساخت فیلم بدون حجاب را جسارت نمیدانم، باید در درام جسارت داشت
- اخبار فرهنگی
- اخبار سینما و تئاتر
- 20 مهر 1404 - 10:37
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم نشست خبری چهل و دومین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران با حضور بهروز شعیبی دبیر جشنواره در کوشک باغ هنر آغاز شد.
این دور از جشنواره با رویکرد «خِردمحوری و اندیشهورزی» برگزار میشود.
دبیر جشنواره در ابتدای سخنان خود با ابراز خوشحالی از حضور دوستان قدیمی و تازهوارد، گفت: «در این مدت با برخی عزیزان بیشتر آشنا شدیم و برخی دیگر از دوستان نیز از گذشته مورد ارادت بودهاند. خوشحالم که امروز در کنار هم هستیم و از همه سپاسگزارم که زحمت حضور در این نشست را پذیرفتند.»
وی سپس به معرفی عوامل هنری جشنواره پرداخت و افزود: «آنونس جشنواره توسط آقای روحالله موحدی ساخته شده و همچنین موسیقی بخشهای مختلف جشنواره، با زحمت آقای مسعود سخاوتدوست تهیه شده است.»
او ادامه داد: «مدیریت هنری جشنواره را استاد امرالله فرهادی بر عهده دارند و خوشبختانه با مدیریت منسجم آقای محمد رسول صادقی، روند اجرایی جشنواره با نظم و هماهنگی مطلوبی پیش رفته است.»
دبیر جشنواره ضمن اشاره به تنوع آثار راهیافته، آمار تفکیکی هر بخش را اعلام کرد: بخش انیمیشن: 20 اثر، آثار تجربی: 20 اثر ، فیلمهای مستند: 21 اثر، فیلمهای اقتباسی: 35 اثر، بخش عکس (تکعکس و مجموعه): 53 اثر
این کارگردان سینما در ادامه، با ابراز تأسف از درگذشت محمد کاسبی، گفت: «او با یک نسل آمد، ماندگار شد و سالها در عرصه بازیگری و کارگردانی فعالیت کرد. خدا رحمتش کند. با خانواده ایشان نیز ابراز همدردی میکنیم.»
دبیر جشنواره در بخشی از سخنان خود به جایگاه بینالمللی جشنواره فیلم کوتاه تهران اشاره کرد و گفت: «یکی از ویژگیهای مهم این رویداد، برخورداری از اعتبار اسکار کوالیفای است؛ امتیازی که آن را در میان جشنوارههای فیلم کوتاه جهان متمایز میسازد.»
وی همچنین از تلاشهای دبیران پیشین جشنواره قدردانی کرد و افزود: «در دورههای گذشته، زحمات ارزشمندی توسط آقای سید صادق موسوی و آقای آذرپندار در مسیر ارتقای جشنواره صورت گرفت که قابل تقدیر است.»
او با اشاره به استقبال گسترده از این دوره، اعلام کرد: «در سال جاری، بیش از 10 هزار و 200 اثر از 145 کشور جهان برای حضور در جشنواره ثبتنام شدهاند. این حجم از مشارکت، نشاندهنده اعتبار و گستره جهانی جشنواره است.»
این کارگردان سینما در ادامه، کشورهایی چون چین، اسپانیا، هند و ایالات متحده آمریکا را بهعنوان پرمشارکتترین کشورها در ارسال آثار معرفی کرد.
دبیر جشنواره در ادامه نشست، با اشاره به حضور آثار از 55 کشور جهان، به معرفی بخشهای جنبی جشنواره پرداخت و تأکید کرد که این بخشها، با وجود قرار گرفتن خارج از رقابت رسمی، از اهمیت ویژهای برخوردارند و مخاطبان خاص خود را دارند.
وی از برگزاری 20 نشست تخصصی در طول ایام جشنواره خبر داد و گفت: «در این نشستها، تلاش شده با نگاهی متفاوت، از اساتید و فرهیختگان حوزههای گوناگون دعوت شود. نشستهای هر روز در دو سانس برگزار میشود؛ سانس نخست به مباحث تخصصی فیلمسازی اختصاص دارد و سانس دوم به گفتوگوهای میانرشتهای با حضور چهرههایی از ادبیات، شعر، نقاشی، داستاننویسی و دیگر حوزههای هنری.»
او همچنین از همکاری مؤثر فیلمخانه ملی ایران با مدیریت سرکار خانم طاهری قدردانی کرد و افزود: «در این دوره، نسخههای ترمیمشدهای از فیلمهای کوتاه دهههای مختلف، از دهه 30 به بعد، به نمایش درمیآید؛ آثاری که شامل انیمیشنها و فیلمهایی از فیلمسازان نامدار هستند و برخی از آنها برای نخستینبار اکران میشوند.»
این کارگردان سینما در ادامه از برگزاری بخش «سوینا» خبر داد و گفت: «یک یا دو سانس ویژه برای نابینایان در نظر گرفته شده که با همراهی خانم عباسی و گروه سوینا برگزار خواهد شد.»
وی همچنین به نمایش آثار منتخب بخش «وطن به روایت من» اشاره کرد و توضیح داد: «18 اثر برگزیده این بخش که پیشتر جوایز خود را دریافت کردهاند، در یک یا دو سانس به نمایش عمومی درمیآیند.»
دبیر جشنواره با اشاره به حجم بالای آثار مستند، از اضافه شدن بخش «مقاومت» خبر داد و گفت: «برخی آثار با کیفیت بالا و محتوای مرتبط با مسائل روز ایران و منطقه، به دلیل محدودیت ظرفیت در بخش مستند، در قالب بخشی مستقل با عنوان مقاومت به نمایش درمیآیند. این تصمیم با اشتیاق و احترام به تلاش فیلمسازان گرفته شد.»
او همچنین از برگزاری نمایشگاه عکسی با همکاری معاونت امور زنان و خانواده ریاستجمهوری خبر داد و افزود: «این نمایشگاه با محوریت جنگ 12 روزه افتتاح خواهد شد و در کنار نمایشگاه عکس جشنواره، در معرض دید علاقهمندان قرار میگیرد.»
در ادامه، وی به بخش «استعداد نو» اشاره کرد و گفت: «این بخش که به فیلماولیها اختصاص دارد، همواره با استقبال زیادی روبهرو بوده است. امسال با هدف تقویت ارتباط با نسل جوان، تعامل تازهای با هنرستانهای هنری و سینمایی شکل گرفته است. در کنار نمایش آثار، یک سانس کارگاهی نیز برای هنرجویان علاقهمند به فیلمسازی برگزار خواهد شد.»
او با ابراز خرسندی از استقبال هنرستانهای سراسر کشور، افزود: «پس از اعلام این برنامه، چندین هنرستان از شهرهای دیگر برای حضور اعلام آمادگی کردند. هنرستانهای تهران نیز طبق جدول زمانبندی، هر روز هنرجویان خود را به جشنواره میآورند و در برنامهای پنج تا شش ساعته شرکت میکنند.»
دبیر جشنواره در پایان، به فضای موسیقایی جشنواره اشاره کرد و گفت: «موسیقی محیطی در طول جشنواره اجرا خواهد شد تا فضای دلنشینتری برای مخاطبان فراهم شود.»
وی در جمعبندی سخنان خود، از تداوم جایزه تماشاگران خبر داد و افزود: «همانند سالهای گذشته، آرای مردمی جمعآوری و اعلام خواهد شد. گروهی با سابقه در این حوزه، به مدیریت آقای سعید نجاتی، مسئولیت این بخش را بر عهده دارند و جایزه ویژه تماشاگران نیز اهدا خواهد شد.»
دبیر جشنواره با اشاره به ساختار زمانی این دوره گفت: «قاعدهای وجود دارد که همه ما بر آن توافق داریم؛ جشنواره در پنج روز برگزار میشود، با سانسهای مشخص و برنامهریزیشدهای که بخشی از آن به داوری اختصاص دارد. داوران نیز باید طبق زمانبندی دقیق در جریان نمایش آثار حضور داشته باشند.»
وی با اشاره به کیفیت بالای آثار امسال افزود: «به همین دلیل، ناچار شدیم مدت زمان نمایش فیلمها را افزایش دهیم. باکس معمول 800 دقیقهای به 984 دقیقه رسید. حتی زمان اختصاصیافته به فیلمهای مسابقه نیز افزایش یافت تا بتوانیم آثار بیشتری را در معرض دید قرار دهیم.»
او در ادامه با تأکید بر پیوند فیلم کوتاه با مسائل روز، گفت: «فیلم کوتاه بهواسطه پویایی ذاتیاش، همواره درگیر دغدغههای اجتماعی و سیاسی است. امسال با حجم قابل توجهی از آثار مواجه شدیم که به موضوعاتی چون مقاومت، غزه، لبنان و حتی جنگ 12 روزه میپرداختند—مسائلی که بسیاری از ما آنها را از نزدیک لمس کردهایم یا در اخبار دنبال کردهایم.»
این کارگردان سینما با اشاره به تصمیم جشنواره برای دیده شدن این آثار، توضیح داد: «تنها کاری که میتوانستیم انجام دهیم، اختصاص یک باکس ویژه برای نمایش این فیلمها بود. این تصمیم نه از سر اجبار، بلکه با اشتیاق و احترام به تلاش فیلمسازان گرفته شد.»
وی با تحسین روحیه فیلمسازان جوان گفت: «چیزی که از بچههای فیلم کوتاه یاد میگیرم، درخشان است. آنها با آزادگی و بدون چشمداشت به جایزه، تنها میخواهند اثرشان دیده شود. این روحیهای است که امیدوارم در میان فیلمسازان بلند هم گسترش یابد.»
او در پایان تأکید کرد: «نمایش آثار مقاومت چیزی کمتر از بخش مسابقه ندارد. ممکن است در ادامه مسیر، تصمیم بگیریم از برخی از این آثار تقدیر کنیم، اما جوایز و تندیسها طبق روال، در بخشهای رسمی جشنواره اهدا خواهند شد.»
دبیر جشنواره با اشاره به فرآیند انتخاب آثار گفت: «ما با یک جشنواره طرف بودیم که 1953 اثر برای حضور در آن ثبتنام کرده بودند. تلاش زیادی شد تا با دقت به همه این آثار رسیدگی شود. طبیعتاً فیلمهای خوبی هم بودند که ثبتنام نکرده بودند، اما هر اثری که در این بخش حضور داشت، مورد بررسی قرار گرفت.»
وی افزود: «در مجموع، با آثار منظم و باکیفیتی مواجه شدیم و چالش خاصی در روند انتخاب نداشتیم. اما دو اتفاق مهم در این دوره رخ داد که لازم است به آنها اشاره کنم—یکی، ساخت فیلمهای اول با کیفیتی حیرتانگیز و دیگری، بازیهای درخشانی که در آثار کودک دیده شد. طبق نظر داوران، هدایت بازی و کارگردانی در این آثار بهطرز شگفتانگیزی حرفهای بود.»
او همچنین به نقش خانم فرهادی در بررسی آثار اشاره کرد و گفت: «بخش قابل توجهی از آثار ثبتشده توسط ایشان بررسی شد و هیچ فیلمی بدون ارزیابی باقی نماند.»
در ادامه، وی به موضوع باشگاه مخاطبان پرداخت و گفت: «باشگاه مخاطبان، محدود به جشنواره نیست. این باشگاه زیرمجموعههایی دارد از جمله جشنوارهها، پاتوقهای فیلم و همراهی در تولید فیلم کوتاه. هدف ما در انجمن سینمای جوان، ایجاد نظم و برنامهریزی سالانه برای مخاطبان است.»
او افزود: «باشگاه مخاطبان نیازمند تیم اجرایی و ساختار مشخصیست. شهریه سالانه و امتیازاتی که برای اعضا در نظر گرفته شده، با احتیاط و به نفع فیلمسازان جوان طراحی شده است—نه صرفاً به نفع ساختار اجرایی. اگر کسی واقعاً با مسئلهای مواجه باشد، ما در کنار او هستیم و همراهی میکنیم. اما برای شکلگیری این چرخه، لازم است حداقل هزینهها توسط خود باشگاه تأمین شود.»
دبیر جشنواره در پاسخ به برخی دغدغهها و پرسشها درباره محدودیتهای موضوعی، گفت: «خط قرمزها و حساسیتهایی که در گذشته هم وجود داشته، قابل انکار نیست. اما من از زاویه فیلمسازی به این مسئله نگاه میکنم و معتقدم که بیشتر از خود مضمون، این ساختار اثر است که میتواند به ممنوعیت دامن بزند یا حتی آن را رفع کند.»
وی تأکید کرد: «ما هیچ عنوان یا تیتر ممنوعهای را از پیش تعیین نکردیم، چون باور داریم در هر موضوعی میتوان با نگاهی محترمانه و هنرمندانه کار کرد؛ بهگونهای که هیچگونه چالش یا حساسیتی ایجاد نشود. یادم هست زمانی که فیلم "دهلیز" را کار میکردیم، همین نگرانیها وجود داشت، اما آن اثر بارها به نمایش درآمد. این نشان میدهد که رویکرد و ساختار، مسیر دریافت مخاطب را تعیین میکند.»
او در ادامه به برخی سوءتفاهمها اشاره کرد و گفت: «از روزی که وارد انجمن سینمای جوان شدم، یکی از نخستین جلساتم با سرکار خانم پیرکاری مدیر موسسه سینماشهر بود؛ جلسهای بسیار خوب و سازنده. از آن زمان تاکنون، تعامل مؤثری با ایشان داشتهایم و هیچگاه نکتهای از سوی ایشان مطرح نشد که باعث شود ما از مجموعه ملت فاصله بگیریم. همچنان این همکاری ادامه دارد و ایشان نیز از جشنواره فیلم کوتاه حمایت میکنند.»
دبیر جشنواره درباره تنوع سالنها و انتخاب ایرانمال بهعنوان یکی از میزبانان اصلی، توضیح داد: «اگر امکانپذیر بود سالنهای بیشتری در مرکز شهر در اختیار داشتیم، شاید انتخابهای دیگری برای جشنواره داشتیم. اما واقعیت این است که ظرفیت سالنها محدود بود و فاصلهها نیز قابل توجه. تعامل با مجموعه ایرانمال شکل گرفت و استقبال خوبی هم از سوی آنها صورت گرفت. تا امروز همکاری بسیار خوبی با این مجموعه داشتهایم.»
وی افزود: «ارتباط ما با پردیس ملت نیز برقرار است و همکاری با خانم پیرکاری ادامه دارد. درباره مسافت، باید بگویم روزی که ایرانمال را انتخاب کردیم، مهمترین دغدغه ما و مجموعه ایرانمال، تسهیل رفتوآمد مخاطبان بود. خوشبختانه تعامل خوبی با شهرداری منطقه 20 و شخص آقای خسروی شکل گرفته و همکاریها آغاز شده است.»
او در پایان گفت: «اگر همه دوستان در مجموعه شهرداری و حملونقل شهری همراهی کنند، با توجه به جدول زمانبندی جشنواره و شرایط ترافیکی، فضای ایرانمال میتواند تجربهای دلنشین برای مخاطبان رقم بزند؛ فضایی که بتوان یک روز کامل را در آن گذراند، بدون خستگی، و در کنار تماشای فیلمهای خوب، از جشنواره لذت برد. امیدوارم مجموعه این تلاشها، جشنوارهای موفق و خاطرهانگیز را برای همه رقم بزند.»
دبیر جشنواره با اشاره به ساختار اجرایی این دوره درباره شفافیت مالی گفت: «جشنواره دو بخش دارد و ما در بخش اجرایی آن فعال هستیم. صادقانه بگویم، امسال یکی از سالهاییست که منابع مالی جشنواره نسبت به دورههای قبل محدودتر است. با این حال، با کمک نهادهایی که امکان حمایت مالی دارند، تا امروز—کمتر از یک هفته مانده به آغاز جشنواره—تلاش کردهایم مسیر را هموار کنیم.»
وی افزود: «ما همچنان منتظر تحقق وعدههای حامیان مالی هستیم تا بتوانند پا پیش بگذارند و کمک کنند این قطار در حال حرکت، به سلامت از مسیر عبور کند و به مقصد برسد.»
او در ادامه به نقش شورای سیاستگذاری جشنواره اشاره کرد و گفت: «این شورا برای ما و اعضایش صرفاً نمادین نیست. دو یا سه دبیر پیشین جشنواره در ترکیب آن حضور دارند و ریاست شورا بر عهده آقای فریدزاده است. هر تصمیمی، از جمله مواردی که شما اشاره کردید، باید ابتدا به تصویب این شورا برسد.»
این کارگردان سینما تأکید کرد: «ما هیچ نکتهای نداریم که بخواهیم پنهان کنیم یا از شفافسازی خودداری کنیم. اگر لازم باشد، حتماً روند شفافسازی آغاز خواهد شد.»
او در پایان گفت: «در حال حاضر، تمام توان نیروی انسانی ما درگیر این است که جشنواره با کیفیت مطلوب برگزار شود. اما هنوز برخی از دوستانی که وعده حمایت مالی دادهاند، در وضعیت نامشخصی قرار دارند. امیدوارم این همراهیها هرچه زودتر محقق شود.»
شعیبی در پاسخ به پرسش خبرنگار تسنیم درباره رویکرد جشنواره، با تأکید بر محوریت خردگرایی و اندیشهورزی گفت: «انتخاب شکل اجرا، دعوت از مهمانان، تمرکز بر بخشهایی چون کتاب و سینما یا اقتباس، همه اینها دعوتیست از نسلی که امروز به مدد تکنولوژی، تکنیک را بهخوبی میشناسد. اما مهمتر از تکنیک، باز کردن دریچههای تازه به سوی عمق است؛ عمقی که امیدواریم در نسل آینده فیلمسازان بیشتر دیده شود.»
دبیر جشنواره با اشاره به نشستهای تخصصی گفت: «وقتی درباره بیست نشست جشنواره صحبت میکردیم، این پرسش مطرح بود که اگر فیلمسازی از دل انجمن یا دانشگاهها برخاسته و پای کلاسهای کارگردانی و فیلمبرداری نشسته، امروز چه پیشنهادی برای رشد او داریم؟ پیشنهاد من این است که فیلمساز امروز باید با ادبیات، شعر، گرافیک، معماری و دیگر هنرها آشنا شود. این آشنایی، ناخودآگاه در اثر بعدی او تأثیر خواهد گذاشت.»
او ادامه داد: «قصه زمانی ماندگار شد که تبدیل به ادبیات شد؛ امروز اگر تبدیل به سینما شود، عام خواهد شد و همه آن را خواهند دید. برای همین، نیازمند گفتوگویی جدی با رشتههای دیگر هستیم.»
این کارگردان سینما در پایان گفت: «با وجود امکانات سادهای که در اختیار داریم—از جمله موبایلهایی که امروز ابزار فیلمبرداری شدهاند—ارتباط با دیگر اقسام هنر، همان مسیر خردگراییست که میتواند تولید و پرورش فیلمساز را معنا کند.»
دبیر جشنواره در پاسخ به پرسشی درباره رویکرد جشنواره نسبت به مضامین سیاسی و اجتماعی، گفت: «دو فیلم با نگاه سطحی و استفاده از کلمات رکیک درباره مسائل سیاسی به دبیرخانه ارسال شده بود که انتخاب نشدند. شأن فیلم و فیلمساز بالاتر از این نوع برخورد است.»
وی درباره مسئله حجاب در آثار ارسالی افزود: «واقعیت این است که در میان فیلمهایی که برای ما ارسال شد، تقریباً هیچکدام مستقیماً به مسئله حجاب نپرداخته بودند. حتی آن دسته از فیلمسازانی که با ظرافت از کنار این موضوع عبور کرده بودند، آثارشان از پختگی برخوردار بود. به نظر من، این انتخاب آگاهانه فیلمسازهاست و شاید نشاندهنده مسیری باشد که فیلم کوتاه امروز در آن حرکت میکند.»
او ادامه داد: «من ساخت فیلم بدون حجاب را جسارت نمیدانم بلکه باید در درام و قصه جسارت داشت. جسارتی که در هر فیلم و در هر سرنخ روایی قابل تقدیر است. صادقانه بگویم، ما در بررسی آثار، با مسئلهای بهنام حجاب مواجه نشدیم. شاید برخی فیلمسازان خودشان محدودیتی برای خود قائل شدهاند، یا شاید به زبانی رسیدهاند که قصهشان را طوری تعریف کنند که بیشتر دیده شود.»
دبیر جشنواره در پاسخ به برخی گمانهزنیها درباره روند انتخاب آثار، تأکید کرد: «هیچ فیلمی را بهطور شخصی حذف نکردهام. تمامی انتخابها و بررسیها بهصورت خرد جمعی و با مشارکت اعضای هیئت انتخاب انجام شده است.»
وی افزود: «روند داوری و انتخاب آثار در این دوره، مبتنی بر گفتوگو، تبادل نظر و ارزیابی دقیق بوده و هیچ تصمیمی خارج از چارچوب جمعی اتخاذ نشده است.»
شعیبی درباره جلسات نقد و بررسی فیلمها گفت: «ما این بخش را حذف نکردیم، بلکه برای حفظ نظم و کاهش ریسک اجرایی، آن را به شکل تازهای تقسیم کردیم. همکاری جدی با تلویزیونهای مجازی و برنامههایی مانند تلویزیون گسترش در دستور کار قرار دارد. یکی از راههای حمایت از فیلمسازان، دعوت آنها به این برنامههاست و امیدواریم این مسیر به شکلی مؤثر شکل بگیرد و بتوانیم از این طریق، فضای نقد و گفتوگو را جبران کنیم.»
وی در ادامه افزود: «من هیچگاه از فضای نقد و سینمایینویسی دور نبودم و همیشه تعلق خاطر ویژهای به آن داشتهام. برای من، جایگاه منتقدان و نویسندگان سینمایی بسیار مهم است. تمام تلاش من و گروه اجرایی جشنواره این است که امسال نیز، مانند دورههای گذشته، با احترام به دبیران پیشین، فضای امید، آرامش و امنیت را در جشنواره فراهم کنیم.»
شعیبی در پایان گفت: «امیدوارم در روزهای جشنواره، همه شما کنار ما باشید و گفتوگوی سازندهای میان فیلمسازان و منتقدان شکل بگیرد. پیشاپیش از همراهیتان سپاسگزارم. انشاءالله بتوانیم میزبان خوبی باشیم.»
انتهای پیام/