به گزارش خبرگزاری تسنیم از کرمان، وجود سگهای ولگرد در شهرها پدیدهای چندبعدی است که همزمان جنبههای بهداشتی، امنیتی، اجتماعی و زیستمحیطی را درگیر میکند. منابع غذایی در دسترس از جمله زبالههای شهری، تغذیه آزاد توسط شهروندان و تولیدمثل بیرویه، باعث شده که در بسیاری از محلات شاهد تجمع و تشکیل کلونیهایی از این حیوانات باشیم. این تجمعها علاوه بر افزایش احتمال گزش و انتقال بیماریهایی مانند هاری، فشار مضاعفی بر خدمات درمانی و مدیریت شهری وارد میآورند و احساس ناامنی را در میان شهروندان تقویت میکنند.
با آغاز سال تحصیلی و افزایش تردد دانشآموزان بهصورت پیاده در کوچهها و خیابانها، موضوع سگهای بلاصاحب دوباره به دغدغهای ملموس برای خانوادهها و مسئولان شهری تبدیل شده است. کودکان، به ویژه در ساعات صبح که خیابانها خلوتتر است، بیشتر در معرض مواجهه با حیوانات پرسهزن قرار میگیرند و همین امر نیاز به مدیریت دقیقتر، آموزش عمومی و سیاستهای هماهنگ بین نهادهای متولی را برجسته میسازد.
در استان کرمان آمارهای منتشرشده طی سالهای اخیر نمایانگر شدت موضوع است؛ گزارشهای رسمی نشان میدهد موارد حیوانگزیدگی در این استان عدد قابلتوجهی را تشکیل میدهد و سهم کرمان از مجموع کشوری قابل رصد است. همزمان، کاهش نسبی موارد گزارششده در ماههای اخیر نشان میدهد اقدامهای هماهنگ میتواند تأثیرگذار باشد؛ اما این کاهش به معنی حل کامل مسئله نیست و استمرار اقدامات لازم است.
مدیریت شهری کرمان طی ماههای گذشته برنامهای سازمانیافته را برای ساماندهی سگهای بلاصاحب اجرا کرده است. محمدحسین مومنی، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرمان، میگوید که با پشتیبانی شهرداری و فرمانداری، هفت اکیپ تخصصی برای عملیات زندهگیری و کنترل جمعیت تشکیل شدهاند و این تیمها به تجهیزات بیهوشی مخصوص حیوانات و وسایل حمل مجهز شدهاند.
وی با بیان اینکه این اکیپها بهصورت 24 ساعته آمادهباش هستند و پس از دریافت گزارش شهروندان از طریق سامانههای اعلامی، به محل اعزام میشوند تا خطر احتمالی را کاهش دهند و منطقه را پاکسازی کنند، افزود: در کنار جمعآوری، پناهگاه واقع در کیلومتر 12 جاده کوهپایه بهعنوان مرکز مهم نگهداری، معاینه، واکسیناسیون، پلاکگذاری و عقیمسازی عمل میکند؛ مکانیزمی که در کاهش تولیدمثل و جلوگیری از گسترش کلونیها نقش کلیدی دارد.
مومنی با صراحت تأکید میکند که هدف مدیریت شهری حذف کامل سگها تا «صفر» نیست و تلاش برای رساندن جمعیت به صفر میتواند خود آسیبزا باشد و توضیح میدهد که اگرچه جمعیت باید کنترل شود، هر کوشش برای محو کامل این جمعیت ممکن است به تخریب تعادل محلی منجر و جای آن را با هجوم دوباره یا تشکیل کلونیهای جدید پوشش دهد.
وی با اشاره به اینکه هر سگ در هر دوره زاد و ولد دستکم چهار توله میآورد، گفت: بنابراین اگر برنامههای کنترل ناقص یا مقطعی باشد، تولیدمثل سریعاً جمعیت را بازمیگرداند یا حتی موجب پراکندگی و گسترش حیوانات به محلات جدید میشود. بر همین اساس، رویکرد کرمان بر «عقیمسازی هدفمند، واکسیناسیون کامل و رهاسازی کنترلشده» بهعنوان راهی برای کاهش پایدار جمعیت و حفظ تعادل زیستمحیطی متمرکز شده است.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرمان با تاکید بر اینکه نقش شهروندان در این مسأله غیرقابلانکار است، ادامه داد: تغذیه آزاد سگها در معابر موجب ایجاد رفتار «مالکیتی» در حیوان میشود و در مواردی واکنش تدافعی نسبت به افراد غریبه را تشدید میکند. بدین ترتیب، عمل خیرخواهانهای مثل دادن غذا میتواند بهطور ناخواسته خطر را برای دیگران افزایش دهد.
مومنی، افزود: به همین دلیل، همراه با اقدامات اجرایی، آموزش عمومی و اطلاعرسانی درباره رفتار مناسب در مواجهه با حیوانات پرسهزن از اهمیت ویژهای برخوردار است.
وی با اشاره به برنامههای آموزشی که شهرداری با همکاری آموزشوپرورش اجرا کرده، گفت: این برنامهها شامل آموزشهای پایهای برای دانشآموزان است تا در مواجهه با سگ ولگرد آرامش خود را حفظ کنند، از دویدن یا فریاد زدن پرهیز کنند و در صورت لزوم سریعاً موضوع را به والدین یا سامانههای اعلامی گزارش دهند.
طبق اعلام مومنی، در سال گذشته حدود 25 هزار دانشآموز کرمانی در برنامههای آموزشی مرتبط با مدیریت پسماند و رفتار با حیوانات شرکت کردهاند و تداوم این آموزشها برای ماههای آینده در دستور کار شهرداری کرمان قرار دارد.
حیوانات بلاصاحب؛ چالشی شهری با ابعاد انسانی و محیطزیستی
وجود حیوانات بلاصاحب در معابر شهری، تنها یک مسئله بهداشتی یا امنیتی نیست؛ بلکه پدیدهای چندوجهی است که با ساختار مدیریت شهری، وضعیت پسماند، فرهنگ تغذیه حیوانات و حتی بحرانهای اقتصادی گره خورده است. کارشناسان معتقدند رها شدن زبالههای تر در سطح شهر و تغذیه بیرویه حیوانات توسط برخی شهروندان، از عوامل اصلی افزایش جمعیت این حیوانات است. در این میان، کودکان و نوجوانان بهعنوان یکی از گروههای در معرض خطر، بیش از دیگران از پیامدهای این وضعیت آسیب میبینند. مسیر خانه تا مدرسه در ساعات اولیه صبح، جایی که سکوت و خلوت کوچهها با صدای پارس سگها شکسته میشود، به یکی از دغدغههای روزمره والدین تبدیل شده است.
بر اساس آمار رسمی دانشگاه علوم پزشکی کرمان، در سال 1403 بیش از 4300 مورد گزش حیوانات در سطح استان به مراکز درمانی گزارش شده که بخش قابلتوجهی از آن مربوط به گزش سگهای بلاصاحب بوده است. این آمار اگرچه نسبت به سالهای قبل کاهش یافته، اما همچنان نشاندهنده ضرورت استمرار طرحهای کنترل جمعیت این حیوانات است. در شهر کرمان نیز گزارشها حاکی از کاهش قابلملاحظه موارد گزش در اثر اجرای طرحهای ساماندهی طی ماههای اخیر است.
موضوع سگهای بلاصاحب چالشی چندبُعدی است که نیازمند رویکردی متوازن بین حفاظت از سلامت انسان، رعایت حقوق حیوان و مدیریت صحیح محیط شهری است. تجربه کرمان نشان میدهد که سیاستی مبتنی بر کنترل علمی جمعیت (عقیمسازی، واکسیناسیون و پایش مستمر)، همراه با آموزش عمومی و همکاری بینبخشی، میتواند شمار موارد مخاطرهآمیز را کاهش دهد؛ اما دستیابی به راهحل پایدار مستلزم تخصیص منابع، هماهنگی منطقهای و تداوم برنامهها است. هرگونه تلاش صرف برای «حذف» کامل نه تنها عملی نبوده، بلکه میتواند خود پیامدهای نامطلوبی به همراه آورد؛ رویکردی که کرمان در پیش گرفته است تلاش میکند همزیستی قابلکنترل و امنی را برای شهروندان، بهویژه دانشآموزان، فراهم آورد.
انتهای پیام/511/