به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهد، حسن رحیمپور ازغدی، صبح امروز در همایش الگوی حکمرانی شهری زیارتمحور با بیان اینکه زیارت، درونمایهای عمیق از معنویت و تربیت دارد، اظهارکرد: زیارت حقیقی آن است که انسان را به توحید و عدالت نزدیک کند. اگر زیارت به یک رفتار نمادین و صرفاً آیینی تبدیل شود، از مسیر انبیا و اهل بیت فاصله گرفتهایم. او گفت: در همه ادیان و مذاهب، نوعی رفتار نمادین در برابر مقدسات وجود دارد، اما تفاوت دین اسلام و مکتب تشیع در آن است که زیارت و عبادت باید منجر به تربیت، اصلاح، عدالتخواهی و تغییر رفتار فردی و اجتماعی شود، نه صرفاً تکرار آیینهای ظاهری.
تبدیل معنویت به نمادگرایی خطرناک است
رحیمپور ازغدی با انتقاد از آنچه تبدیل دین به نمادهای ظاهری خواند، افزود: متأسفانه بسیاری از ما قرآن میخوانیم اما برای ثواب، نه برای تغییر زندگی. دعا میکنیم بدون آنکه به مفهوم و پیام آن توجه داشته باشیم. این خطر وجود دارد که زیارتها و آیینهای مذهبی ما نیز به همین شکل، بیمحتوا و نمادین شود.
وی گفت: در حالی که هدف پیامبران و امامان، تحقق توحید و عدالت در جامعه بوده است، امروز گاه زیارت و عزاداریها از این معنا تهی شده و به رفتارهایی تشریفاتی تبدیل شده است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی اضافه کرد :تشیع امروز نباید فقط زائر و عزادار تربیت کند، بلکه باید شیعهای تربیت کند که به مسئولیت اجتماعی، دفاع از حق و مبارزه با ظلم پایبند باشد.
زیارت باید به انسانسازی بینجامد
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکیدکرد: قرآن و زیارت برای تغییر رفتار انسان است. انبیا و امامان ما برای تحقق عدالت و تربیت انسان فدا شدند، اما ما امروز همان رفتارهایی را که آنان با آن مبارزه کردند، در شکل مذهبی بازتولید میکنیم.
رحیمپور با اشاره به اینکه هیچیک از امامان شیعه عمر طبیعی نداشتند، گفت: همه آنان بهدلیل دفاع از حق و مقابله با فساد شهید شدند. اگر امروز ما زیارت را به رفتاری بیاثر در زندگی اجتماعی تبدیل کنیم، از پیام آنان غافل شدهایم.هر زیارتی که جامعه را به توحید و عدالت نزدیک نکند، زیارت واقعی نیست. عزاداری و زیارت باید موجب بیداری انسان و اصلاح اجتماعی شود، نه فقط تخلیه احساسی.
نقد دینداری نمایشی و تحریفشده
رحیمپور با اشاره به تاریخ ادیان گفت: در طول تاریخ، بسیاری از مخالفان انبیا، افراد مذهبی بودند نه بیدین. آنان دین را تحریف کردند، بت ساختند و معنویت را به کالایی اقتصادی و تشریفاتی تبدیل کردند؛ امروز هم خطر تکرار آن در جامعه ما وجود دارد.
وی با بیان اینکه منافع شخصی و ریاکاری، بزرگترین آفت دینداری است، افزود: حتی در جوامع غربی نیز جشنهای مذهبی مانند کریسمس، از معنا تهی شده و به جشن مصرفگرایی و غفلت تبدیل شده است. اگر ما هم مراقب نباشیم، زیارت و آیینهای دینیمان به همین سرنوشت دچار میشود.
هشدار نسبت به تبدیل زیارت به کالای مصرفی
رحیمپور ازغدی در ادامه با هشدار نسبت به تجاری شدن زیارت گفت: امروز در برخی کشورها حتی بتپرستی هم به کالای گردشگری تبدیل شده است. در حالیکه هدف معنویت، بیداری انسان و توجه به مرگ، معاد و مسئولیت اجتماعی است، نه سرگرمی مذهبی؛ اگر شهرهای زیارتی ما تنها به توسعه فیزیکی و معماری حرمها توجه کنند، اما در اصلاح فرهنگی و تربیتی مردم کاری نکنند، در واقع زیارت به ظاهری بیاثر تبدیل میشود.
این استاد حوزه و دانشگاه، با تأکید بر نقش شهرداریها و نهادهای شهری در ترویج معنای واقعی زیارت، گفت: مدیریت شهری باید فراتر از خدماترسانی عمل کند و فضاهایی ایجاد کند که مردم در آن احساس حضور در مدرسهی توحید و عدالت داشته باشند. حرم باید قلب تپندهی شهر باشد، نه تنها یک جاذبه گردشگری.
رحیمپور ازغدی افزود: باید مراقب باشیم که معنویت به کالای تبلیغاتی و دینی صوری تبدیل نشود. زیارت، عبادت و عزاداری تا زمانی ارزش دارد که در خدمت تربیت، توحید، عدالت و رشد انسان باشد. اگر جامعهای پر از زائر و عزادار باشد ولی از عدالت، صداقت و انسانیت تهی شود، آن زیارت، زیارت حقیقی نیست.
زیارت بدون عدالت و تربیت، تبدیل به مناسک بیاثر میشود
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: اگر زیارت و عزاداری نتواند به رشد انسان، گسترش عدالت و تربیت اخلاقی در جامعه منجر شود، از مسیر اصلی خود خارج شده و تبدیل به تشریفات نمادین میشود. در طول تاریخ، هرگاه دینداری از محتوا تهی شده و به ظاهرگرایی و نمادسازی تقلیل یافته، معنویت حقیقی جای خود را به ظواهر فریبنده داده است، ما امروز نیز در معرض همین خطر قرار داریم.
وی با اشاره به تفاوت میان زیارت توحیدی و زیارت ظاهری افزود: زیارت در منطق قرآن و اهلبیت(ع) باید انسان را از دروغ، خیانت و بیعدالتی دور کند. امام رضا(ع) فرمودهاند: معیار دینداری افراد نه نماز و روزه، بلکه امانتداری و صداقت در زندگی است. اگر زیارت ما نتواند امانتدار تربیت کند، در حقیقت کارکرد خود را از دست داده است.
رحیمپور ازغدی تأکیدکرد: نباید مناسک مذهبی را به کالای فرهنگی یا گردشگری تقلیل داد. برخی از جریانها در مدیریت شهری یا فرهنگی، زیارت را صرفاً میراث ملی یا جاذبه توریستی میبینند، در حالی که زیارت در منطق اسلام، یک مکتب تربیت و عدالتخواهی است. حتی اگر قرار است از ظرفیت گردشگری مذهبی استفاده شود، باید جهت آن توحیدی باشد، نه تجاری و سکولار.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با انتقاد از برخی دیدگاهها در خصوص توسعه شهرهای زیارتی ادامه داد: نباید با الگوگیری از غرب، شهرهای زیارتی را به مراکز مصرف، تفریح و نمایش تبدیل کنیم. زیارت قرار است انسان را اصلاح کند، نه اینکه فقط آمار ورود گردشگر را بالا ببرد.
وی با اشاره به اینکه در برخی مقاطع تاریخی نیز تلاشهایی برای حذف نمادهای دینی وجود داشته، گفت: از دوران رضاخان تا امروز، جریانات سکولار گاه آشکار و گاه پنهان کوشیدهاند دین را از عرصه عمومی جدا کنند. امروز هم نوعی سکولاریسم مهربان در حال شکلگیری است؛ کسانی که ممکن است شخصاً مذهبی باشند، اما دین را صرفاً میراث فرهنگی میدانند، نه مکتب زندگی.
رحیمپور ازغدی افزود: حتی در حکومت دینی هم گاهی تصمیمگیرانی داریم که در عمل نگاه سکولار دارند. نگاه آنها این است که مذهب نباید در اقتصاد، سیاست و مدیریت شهر دخالت کند. در حالی که فلسفهی زیارت و دینداری، پیوند میان ایمان و عمل اجتماعی است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی همچنین درباره زیارتهای بیاثر هشدار داد و گفت: اگر جامعهای پر از زائر و عزادار باشد اما همزمان آمار طلاق، فساد اقتصادی و دروغ بالا برود، باید بدانیم که معنویت در آن جامعه صوری شده است. هر زیارتی که به توحید و عدالت منجر نشود، زیارت نیست، بلکه انحراف است.
خطر تبدیل زیارت به عادتی اجتماعی
وی افزود: شفاعت و توسل در منطق اهلبیت(ع) ابزار رشد و امید است، نه مجوز گناه. ما متأسفانه معنای شفاعت را وارونه کردهایم و از آن برای توجیه خطا استفاده میکنیم.
رحیمپور ازغدی با اشاره به خطر تبدیل زیارت به عادتی اجتماعی گفت: زیارت حقیقی باید سبک زندگی انسان را تغییر دهد، اگر کسی بتواند زائر و همزمان خائن، دروغگو یا ظالم باشد، یعنی زیارت او فقط جسمی است، نه روحی.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در بخش دیگری از سخنان خود به اهمیت جایگاه زن در تداوم نسل نبوی اشاره کرد و گفت: تمام سادات و نسلهای علوی از طریق حضرت فاطمه(س) به پیامبر(ص) منسوباند. یعنی استمرار معنوی اسلام از مسیر زنان مؤمن و فهیم شکل گرفته است. این نشان میدهد که زن در منظومهی فکری اسلام، نقش محوری دارد، نه فرعی.
رحیمپور ازغدی همچنین از مفهوم کوثر در قرآن یاد کرد و آن را نماد تکثیر نسل معنوی پیامبر دانست و گفت: کوثر یعنی برکت، استمرار و وفور. امروز دهها میلیون سید در جهان، ادامهی همان برکتاند. فرزندان فاطمه(س) در طول تاریخ پرچم مقاومت و عدالت را برافراشتند؛ از امام حسین(ع) تا سید حسن نصرالله و مجاهدان یمن و فلسطین؛ در هر نقطهای که ندای عدالت و مقاومت بلند است، ردّ پای فرزندان فاطمه(س) دیده میشود.
وی با تأکید بر اینکه هدف نهایی زیارت، تربیت انسان عدالتخواه است، خاطرنشان کرد: اگر جامعهای فقط به ساخت گنبد و بارگاه و توسعهی فیزیکی حرمها بسنده کند، اما فرهنگ صداقت، امانت و عدالت را در میان مردم تقویت نکند، در واقع روح زیارت را از بین برده است. امام زمان(عج) نیز در روایات، مساجدی را که تبدیل به کاخ و زینتخانه شدهاند، ویران میکند تا حقیقت عبادت زنده بماند.
فرهنگ وقف و زیارت نباید به ظواهر محدود شود
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: دین و زیارت باید منجر به تربیت انسان آگاه، مسئول و عدالتجو شود. هدف، پر کردن مساجد نیست، بلکه پرورش انسانهایی است که جامعه را به سوی توحید، عقلانیت و عدالت سوق دهند. فرهنگ وقف و زیارت باید از مناسک به معنویت و عدالت اجتماعی بازگردد.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با تأکید بر اینکه فرهنگ وقف و زیارت نباید به ظواهر و مناسک محدود بماند، گفت: وقف در اسلام برای رفع آسیبهای اجتماعی و استقلال فرهنگی جامعه طراحی شده و باید در حوزههای جدیدی چون فضای مجازی و تربیت نسل جوان نیز گسترش یابد.
وی افزود: بزرگترین موقوفات جهان متعلق به ملت ایران است؛ مردمی که اموال خود را برای خدا و در مسیر عدالت و توحید وقف کردهاند. اما امروز باید مفهوم وقف را از صرف ساخت آبانبار و مسجد فراتر برد و در عرصههای نوین مانند فرهنگ، رسانه، فضای مجازی و رفع آسیبهای اجتماعی به کار گرفت.
رحیم پور ازغدی با اشاره به پیشینهی تاریخی نهاد وقف در تمدن اسلامی اظهارکرد: بسیاری از دانشگاههای بزرگ جهان مانند هاروارد و آکسفورد الگوی خود را از اوقاف اسلامی گرفتهاند، هرچند بعدها مسیر سکولار پیدا کردند.
نقش امامزادگان در مبارزات سیاسی و فرهنگی
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به نقش امامزادگان در مبارزات سیاسی و فرهنگی دوران بنیامیه و بنیعباس گفت:بیشتر امامزادگان مجاهد و تحت تعقیب حکومتهای استبدادی بودند. از جمله حضرت احمد بن موسی (شاهچراغ) که پس از شهادت امام رضا(ع) در شیراز علیه حکومت قیام کرد و در همانجا به شهادت رسید. مردم از سر عشق و ایمان، قرنها بعد مزار او را کشف و تبدیل به مرکز معنوی و فرهنگی کردند.
وی با بیان اینکه فرهنگ زیارت باید به شناخت و تغییر در سبک زندگی منتهی شود، افزود: زیارت امام رضا(ع) یا حضرت معصومه(س) تنها ادای احترام ظاهری نیست. هر زائر باید از این سفر، دو درس تازه برای زندگی دینی و اخلاقی خود بگیرد.
رحیمپور ازغدی با انتقاد از نگاه سطحی به اماکن مذهبی تأکید کرد: نباید زیارت را به گردشگری مذهبی تقلیل دهیم. هرچند زیبایی و امکانات شهری لازم است، اما اصل، معرفت و تأثیر تربیتی زیارت است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به نقش امامزادگان در گسترش اسلام در ایران و مناطق دیگر گفت: بسیاری از مناطق شمال ایران، یمن و شمال آفریقا با مجاهدت همین فرزندان اهل بیت مسلمان شدند. آنان در عین علم و تقوا، شجاعانه با ظلم جنگیدند و مردم به خاطر ایمان و اخلاقشان به آنان عشق ورزیدند.
این استاد دانشگاه تأکیدکرد: ما باید زیارت را به تجربهای برای تحول اخلاقی و اجتماعی تبدیل کنیم، اگر فقط دروغ نگوییم و صداقت را در خانواده، بازار و سیاست جاری کنیم، بسیاری از مشکلات دنیوی و اجتماعی ما نیز حل میشود.
انتهای پیام/282