به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم، سفر ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین به واشنگتن و دیدار او با دونالد ترامپ در 18 اکتبر 2025، به ظاهر یکی از پرتنشترین ملاقاتهای رهبران اوکراین و آمریکا طی دو سال اخیر بوده است. رسانهها گزارش دادند که جلسه «راحت نبود»، اوکراین نتوانست موشکهای دوربرد تاماهاوک را دریافت کند، و حتی شایعاتی درباره فشار ترامپ برای واگذاری بخشی از اراضی اوکراین در قبال صلح منتشر شد.
با این حال، نگاهی عمیقتر به این تحولات نشان میدهد که آنچه در واشنگتن روی داد، نه یک شکست استراتژیک واقعی برای اوکراین بوده و نه نشانه عقبنشینی آمریکا از پروژه حمایت از کییف. بلکه بیشتر میتوان آن را بخشی از یک «نمایش دیپلماتیک» دانست که هدف اصلیاش آمادهسازی صحنه برای دیدار مهمتر ترامپ و پوتین در بوداپست است.
غرب طی بیش از دو سال گذشته اوکراین را به عنوان نایب جنگ در برابر روسیه به کار گرفته است. این حمایت نه تنها تاکنون قطع نشده، بلکه با وجود فشارهای مالی و اجتماعی، همچنان به اشکال مختلف ادامه دارد. بنابراین تناقض آشکار میان شعارهای حمایت نامحدود از اوکراین و نمایش ناکامی سفر زلنسکی، تنها از زاویه «مدیریت صحنه» و «امتیازگیری تاکتیکی» قابل درک است.
نقش نمایشی تنش در روابط آمریکا و اوکراین
در نگاه نخست، شاید این تصور ایجاد شود که زلنسکی با دست خالی به کییف بازمیگردد: نه موشکهای تاماهاوک را گرفت و نه وعده قطعی برای سلاحهای جدید. حتی خبرهایی درباره سردی روابط شخصی میان او و ترامپ منتشر شده است. اما واقعیت این است که آمریکا به هیچ عنوان قصد ندارد از پروژه اوکراین دست بکشد. دلیل روشن آن هم اهمیت ژئوپلیتیک اوکراین در استراتژی مهار روسیه است.
اوکراین همچنان خط مقدم غرب در برابر مسکو است. جایگاهی که پیشتر به گرجستان یا برخی جمهوریهای بالتیک نسبت داده میشد، امروز تماماً بر دوش کییف است. برای واشنگتن، اوکراین ابزاری است برای فرسایش قدرت روسیه بدون آنکه مستقیم وارد میدان شود. همین منطق ساده باعث میشود که «قطع حمایت» از اوکراین به سادگی ممکن نباشد.
پس چرا نمایش تنش؟ پاسخ در مدیریت افکار عمومی و آمادهسازی صحنه برای مذاکرات است. ترامپ نیاز دارد در داخل آمریکا نشان دهد که او «کورکورانه» از اوکراین حمایت نمیکند، بلکه با دیدگاهی مستقل و بر مبنای منافع ملی آمریکا تصمیم میگیرد. از این زاویه، مخالفت با تحویل تاماهاوکها بیش از آنکه تصمیمی نظامی باشد، یک نمایش سیاسی برای افکار عمومی آمریکاست.
دیپلماسی فشار و مدیریت بحران ساختگی
یکی از نقاط برجسته در این دیدار، طرح موضوع موشکهای تاماهاوک بود. اوکراین خواهان این تسلیحات استراتژیک است تا بتواند اهداف روسیه در عمق خاک این کشور را هدف قرار دهد. ترامپ اما مخالفت کرد و تأکید داشت که آمریکا باید ذخایر خود را حفظ کند. این رفتار در ظاهر به زیان کییف تمام شده است، اما در واقع سطح تنش روانی را بهشدت بالا برده است. واقعیت این است که خود غربیها در هفتههای اخیر با مطرح کردن احتمال ارسال این موشکها و همزمان افزایش اتهامات علیه روسیه در موضوع حملات پهپادی، سطح تنش را بالا بردند. سپس در واشنگتن با یک «نه تاکتیکی» این سطح تنش را حفظ کردند. به بیان دیگر، بحران را خودشان ایجاد کردند تا ابزار امتیازگیری داشته باشند.
این الگو در سیاست خارجی آمریکا مسبوق به سابقه است. ایجاد بحران، افزایش تنش، سپس پیشنهاد حل و فصل یا عقبنشینی محدود در ازای گرفتن امتیاز از طرف مقابل. نمونههای مشابه را میتوان در پرونده هستهای ایران یا در جنگهای غرب آسیا دید. در ماجرای اوکراین نیز همین الگو در حال تکرار است. بالا بردن سطح بحران (با طرح موشکها و پهپادها) و سپس استفاده از آن به عنوان اهرم مذاکره با مسکو به نوعی بازی با مهره اوکراین در زمین روسیه است.
ترامپ، پوتین و بازی امتیازگیری
نمیتوان دیدار زلنسکی و ترامپ را جدا از تماس تلفنی اخیر ترامپ با پوتین و برنامهریزی برای نشست بوداپست دید. عملاً واشنگتن در حال آمادهسازی صحنه است. یک روز قبل با زلنسکی دیدار پرتنش برگزار میشود، فردا با پوتین مذاکره. پیام این چینش روشن است. آمریکا میخواهد اینگونه نمایش دهد که اوکراین «مطیع محض» نیست و ترامپ در برابر زلنسکی سختگیر است.
ترامپ قصد دارد در بوداپست با دستی پر در مقابل پوتین ظاهر شود. او میخواهد به مسکو نشان دهد که غرب هنوز ابزارهای زیادی برای فشار دارد، اما در عین حال در صورت امتیازدهی، میتواند از سطح تنش بکاهد. ماجرای نسبتدادهشده به ترامپ که به زلنسکی گفته «زمین بدهید، صلح بگیرید» نیز در همین چارچوب قابل تفسیر است. حتی اگر او بعداً این جمله را تکذیب کرده باشد، انتشار آن کافی است تا فضای روانی ایجاد شود. چنین شایعاتی بخشی از ابزار جنگ روانی پیش از نشست واقعی است.
زلنسکی؛ از قهرمان رسانهای به مترسک سیاسی
زلنسکی که زمانی بهعنوان «قهرمان مقاومت» در رسانههای غربی تصویر میشد، امروز بیش از هر زمان دیگر نقش یک «ابزار مصرفی» را بازی میکند. سفر به واشنگتن نشان داد که او حتی در بالاترین سطح روابط نیز با نوعی بیاعتنایی و تحقیر روبهروست. اوکراین برای غرب یک متحد واقعی نیست، بلکه یک کارت بازی است. غربیها هر زمان که نیاز داشته باشند، او را برای گرفتن عکس یادگاری یا اعلام بسته کمک جدید به پایتختهای خود میکشانند. اما همانها، در لحظهای دیگر، او را در جلسات پرتنش تحقیر میکنند تا نشان دهند که کنترل کامل در دست آنهاست. سرنوشت زلنسکی را میتوان با رهبران دیگر وابسته به غرب مقایسه کرد. از اشرف غنی در افغانستان گرفته تا ساکاشویلی در گرجستان. همگی زمانی برای غرب مفید بودند و سپس کنار گذاشته شدند. این سرنوشت محتوم زلنسکی نیز خواهد بود.
چشمانداز جنگ اوکراین
با وجود تمام فشارها، اوکراین تا امروز از واگذاری رسمی هیچ بخشی از خاک خود سخن نگفته است. این نشان میدهد که جنگ نه به سمت صلح پایدار، بلکه به سوی ادامه درگیری فرسایشی پیش میرود. هدف اصلی غرب نه پیروزی اوکراین، بلکه فرسایش روسیه است. طولانی شدن جنگ، حتی اگر به قیمت ویرانی بیشتر اوکراین تمام شود، برای واشنگتن ابزاری است تا هزینههای سنگین بر مسکو تحمیل کند. از این رو، میتوان پیشبینی کرد که؛
- جنگ همچنان ادامه خواهد یافت، بدون تغییر بنیادین در خطوط جبهه
- مذاکرات احتمالی با روسیه بیشتر جنبه تاکتیکی و خرید زمان خواهد داشت
- اروپا و آمریکا هزینهها را به دوش اوکراین خواهند انداخت، در حالی که از منافع استراتژیک خود دفاع میکنند
به طور کلی سفر زلنسکی به واشنگتن، برخلاف ظاهر ناکام آن، بخشی از یک سناریوی بزرگتر است. تنش در جلسه ترامپ و زلنسکی، رد درخواست تاماهاوک و حتی شایعات درباره پیشنهاد واگذاری زمین، همه و همه بیش از آنکه واقعیت تصمیمگیری آمریکا باشد، ابزارهای نمایشی برای آمادهسازی صحنه مذاکرات بوداپست هستند.
آمریکا و غرب به هیچ عنوان قصد ترک پروژه اوکراین را ندارند. آنها همچنان به حمایت ادامه خواهند داد، زیرا اوکراین نقش نایب جنگ علیه روسیه را ایفا میکند. اما برای گرفتن امتیاز از پوتین، نیاز دارند نمایشهایی از «سختگیری» نسبت به کییف و حتی ناکامی زلنسکی به راه بیندازند. زلنسکی نیز در این میان بیش از پیش به مترسکی سیاسی شباهت دارد: ابزار مصرفی غربیها که با او تحقیرآمیز رفتار میکنند و روزی که کارشان با او تمام شود، کنار گذاشته خواهد شد. چشمانداز جنگ همچنان تداوم درگیری فرسایشی است. اوکراین اراضی خود را واگذار نخواهد کرد، روسیه نیز به پیشروی بیشتر ادامه نمیدهد، و غرب از این وضعیت به عنوان اهرم فشار بر مسکو بهره میگیرد. دیدار واشنگتن در واقع «پیشنمایشی» بود برای دیدار حساستر ترامپ و پوتین در بوداپست؛ جایی که بازی اصلی امتیازگیری آغاز خواهد شد.
نویسنده: معصومه محمدی، کارشناس مسائل اورآسیا
انتهای پیام/