به گزارش از خبرنگار تسنیم از تبریز، در زمانی که موسیقی اصیل ایرانی با چالش‌های هویتی و آموزشی روبه‌روست، برگزاری نخستین جشنواره سراسری موسیقی ایرانی «شهریار» در تبریز، بارقه‌ای از امید را برای بازگشت به ریشه‌ها زنده کرده است. این جشنواره که به همت سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری تبریز برگزار می‌شود، بر محور احیای مکتب موسیقی تبریز و ترویج آموزش موسیقی اصیل ایرانی شکل گرفته است؛ مکتبی که از دل فرهنگ، لهجه و زیست مردم آذربایجان برآمده و در تاریخ موسیقی ایران نقشی اثرگذار داشته است.

جشنواره‌ای ملی با محوریت تبریز

جشنواره موسیقی ایرانی «شهریار» همزمان با صدمین سالروز تولد استاد محمدحسین شهریار ـ شاعر نامدار ایران و آذربایجان ـ برگزار می‌شود و هدف آن، تلفیق شعر و موسیقی به عنوان دو رکن فرهنگی تمدن ایرانی است.

امیر نصیر‌بیگی، رئیس سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری تبریز، گفت: جشنواره موسیقی شهریار، حرکتی نو و ملی در عرصه موسیقی ایرانی است. از گروه‌های شرکت‌کننده خواستیم در صورت امکان، آثاری مبتنی بر اشعار استاد شهریار تولید کنند تا نسل جوان با زبان، فرهنگ و موسیقی این سرزمین پیوند عمیق‌تری پیدا کند.

وی اظهار کرد: در بررسی آثار رسیده مشخص شد که بسیاری از هنرمندان برگزیده از تبریز هستند و این، مایه مباهات است. برای گروه‌هایی که از سایر شهرها به تبریز می‌آیند نیز، کمک‌هزینه‌هایی در نظر گرفته‌ایم تا حضور در جشنواره تسهیل شود. این حمایت در سطح کشور کم‌نظیر است.

به گفته رئیس سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری تبریز، هدف نهایی این جشنواره تنها اجرای چندروزه نیست، بلکه ایجاد حرکتی ماندگار در موسیقی ایرانی است؛ تداوم جشنواره شهریار می‌تواند به شکل‌گیری جریان‌های پژوهشی در شناخت مکتب تبریز بینجامد. ما به دنبال بنیان‌گذاری نهالی هستیم که در سال‌های آینده ثمر دهد.

350 اثر از سراسر کشور در مسیر تبریز

قادر رودکیان، دبیر جشنواره موسیقی ایرانی «شهریار»، نیز با اشاره به استقبال گسترده هنرمندان، گفت: در مجموع 352 اثر در بخش‌های نوازندگی و تک‌خوانی به دبیرخانه ارسال شده است که از این میان 207 اثر به مرحله نهایی راه یافته‌اند. در بخش گروه‌نوازی 95 اثر حضور دارند که 33 اثر متعلق به آذربایجان‌شرقی و بقیه از استان‌های دیگر هستند.

وی اظهار کرد: رده سنی شرکت‌کنندگان از 7 تا 80 سال است؛ از هنرمند خردسال تبریزی تا پیشکسوتی که عمر خود را وقف موسیقی کرده است. در نهایت 16 گروه به مرحله نهایی راه یافته‌اند؛ 10 گروه از آذربایجان‌شرقی و شش گروه از تهران، مشهد، قزوین، خمینی‌شهر و اصفهان.

بازتاب فرهنگ آذربایجان در مکتب تبریز

شهرام آبرومند، از استادان برجسته موسیقی ایرانی، گفت: مکتب تبریز یکی از اصیل‌ترین و تأثیرگذارترین مکاتب موسیقی در ایران است. این مکتب از دل فرهنگ و اقلیم مردم آذربایجان برخاسته و ویژگی‌هایی دارد که آن را از دیگر مکاتب موسیقی کشور متمایز می‌کند.

وی، خاطرنشان کرد: چهره‌هایی چون اقبال آذر، بیگجه‌خانی و فرنام، نمایندگان شاخص این مکتب‌ هستند. حضور این بزرگان نشان می‌دهد مکتب تبریز نه‌تنها یک گرایش محلی، بلکه جریانی ملی در موسیقی ایران است.

این شخصیت برجسته موسیقی ایرانی تأکید کرد: درباره مکتب تبریز کمتر پژوهش مکتوب وجود دارد. اگر رسانه‌ها و نهادهای فرهنگی نقش فعالی ایفا کنند، این مکتب بار دیگر در سطح ملی و حتی بین‌المللی مطرح خواهد شد.

مکتب تبریز؛ موسیقی تیز، پویا و روشن

حبیب جدیری، استاد سرشناس موسیقی، نیز در گفت‌وگویی اختصاصی اظهار کرد: مکتب موسیقی تبریز برخاسته از روح زنده و اقلیم خاص مردم این منطقه است. در نحوه اجرا، جمله‌بندی‌ها کوتاه و روشن‌اند و تمپو بالا است؛ این موسیقی برخلاف برخی مکاتب، حالت خمودی ندارد و پرتحرک است.

وی گفت: در مناطق کوهستانی آذربایجان، به‌دلیل ویژگی‌های فیزیکی صدا، مردم با تُن بالا صحبت می‌کنند. همین خصوصیت طبیعی در ساختار موسیقایی منطقه هم دیده می‌شود. به همین خاطر، موسیقی تبریز تیز، نافذ و شفاف است.

این استاد سرشناس موسیقی بر لزوم انجام پژوهش‌های علمی تأکید کرد و گفت: برای شناخت دقیق مکتب تبریز باید پژوهش‌های میان‌رشته‌ای انجام شود؛ پژوهش‌هایی که موسیقی را در پیوند با زبان، تاریخ و جامعه بررسی کنند. پیشنهاد می‌دهم کارگروهی ملی برای مستندسازی مکتب‌های موسیقی، به‌ویژه تبریز، تشکیل شود.

بازگشت به استادمحوری؛ ضرورت زمانه

جاوید موسی‌پور، نوازنده برجسته تبریزی هم درباره ضرورت احیای مکتب تبریز، گفت: در میان نسل جدید، آموزش موسیقی تا حدی از مسیر اصیل خود فاصله گرفته است. باید آموزش موسیقی دوباره استادمحور شود تا روح مکتب تبریز زنده بماند.

وی با اشاره به شاخصه‌های مکتب موسیقی تبریز، گفت: مکتب تبریز با تار و آواز شناخته می‌شود. مضراب‌ها سریع و قرص‌اند و سوناریته خاصی دارند؛ این صدادهی استوار، بازتاب روحیه سخت‌کوش و مقاوم مردم این سرزمین است. نمونه بارز این صلابت را در آواز استاد اقبال آذر می‌توان شنید.

نوازنده برجسته تبریزی، خاطرنشان کرد: اگر جشنواره‌ها و مراکز آموزشی، سیاست‌گذاری‌های خود را بر محور اصالت مکتب تبریز قرار دهند، این میراث دوباره در مسیر بالندگی قرار خواهد گرفت.

مکتب تبریز؛ توازن سرعت و ملاحت در تارنوازی ایران

محمود نامدار، نوازنده برجسته تار و سه‌تار، نیزخاطرنشان کرد: مکتب تبریز نقطه توازن میان سرعت و لطافت در تارنوازی ایران است. در حالی‌که در برخی مکاتب دیگر، نوازنده یا سرعت را فدای ظرافت می‌کند یا بالعکس، مکتب تبریز هر دو را با هم دارد.

وی، گفت: سوناریته تار در مکتب تبریز بسیار خاص است؛ در هیچ مکتب دیگری این طنین گرم و زلال شنیده نمی‌شود. هماهنگی دقیق مضراب‌های راست و چپ باعث می‌شود هر ملودی در جریان واحدی به گوش برسد.

نوازنده برجسته تار و سه‌تار تأکید کرد: در مکتب تبریز، گفت‌وگوی ساز و آواز اهمیت زیادی دارد. در آثار استاد بیگجه‌خانی، پاسخ‌گویی ساز به آواز به‌قدری ظریف است که حتی بر اجرای خواننده تأثیر می‌گذارد. این تعامل، جوهره‌ مکتب تبریز است.

احیای مکتب تبریز؛ از جشنواره تا جریان فرهنگی

جشنواره موسیقی «شهریار» نه‌فقط یک رقابت هنری، بلکه گامی در جهت احیای حافظه فرهنگی تبریز است. برگزاری منظم آن می‌تواند بستری برای شکل‌گیری مراکز آموزشی، پژوهشی و اجرای زنده در حوزه موسیقی ایرانی باشد.

اگر این جریان تداوم یابد، مکتب تبریز ــ با تار، آواز و روح سرکش خود ــ بار دیگر در صحنه موسیقی ایران خواهد درخشید؛ همان‌گونه که روزگاری صدای اقبال‌آذر در کوچه‌های باغ گلستان می‌پیچید و تا تپلی‌باغ می‌رسید.

انتهای پیام/