به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم، توافق آتشبس میان حماس و رژیم صهیونیستی در نوار غزه که از بیش از دو هفته قبل آغاز شده است ـ و البته اشغالگران دائماً بهاشکال مختلف، آن را نقض میکنند ـ گامی بود که نوار غزهِ محاصرهشده بعد از دو سال جنگ ویرانگر که همه نشانههای زندگی را در این باریکه نابود کرد، انتظار آن را میکشید، اما با وجود این، ساکنان غزه هنوز نمیتوانند در مورد آینده خود اطمینان خاطر داشته باشند و هنوز صراحتاً مشخص نیست واقعاً جنگ به پایان رسیده یا نه و در آینده چه اتفاقاتی رخ خواهد داد.
آتشبس برای خروج غزه از فاجعه انسانی کافی نیست
کارشناسان و تحلیلگران امور فلسطین و رژیم صهیونیستی تأکید میکنند که هرچند توافق آتشبس میتواند نشانهای از امید و تسکین برای زندگی بیش از 2 میلیون و سیصد هزار نفر در غزه که از گرسنگی، محاصره و بمباران خسته شدهاند، باشد، اما برای خروج از این بحران و فاجعه بزرگ کافی نیست و اجرای مفاد این توافق و رسیدن به ثبات واقعی نیازمند تعهد سیاسی محکم و تلاشهای خارجی بیوقفه است؛ زیرا توافق آتشبس کنونی در نوار غزه به ریشههای بحران در این باریکه نمیپردازد،
بر همین اساس، ناظران سناریوهای مختلفی در مورد توافق آتشبس و آینده غزه پیشبینی کردهاند، از احتمال رکود در مرحله اول تا ادامه نقض توافق توسط رژیم صهیونیستی و احتمال انفجار اوضاع و ازسرگیری جنگ در صورت عدم موفقیت نقش بینالمللی و منطقهای در حفاظت از این توافق.
توافق آتشبس غزه 2 سال بعد از تجاوزات ویرانگر و وحشیانه رژیم صهیونیستی و در بحبوحه تنش شدید در فضای منطقه حاصل شد. با وجود استقبال جهانی از این توافق و تضمینهایی هم که طرفهای مختلف عربی و بینالمللی از جمله آمریکا درباره آن دادهاند، اما رژیم اشغالگر از همان روزهای اول شروع به نقض آتشبس کرده است که علاوه بر جلوگیری از ورود کافی کمکها به غزه، با کشتار بیش از 100 شهروند فلسطینی در این باریکه در بمبارانهای ارتش صهیونیستی همراه بوده است.
موفقیت توافق آتشبس غزه به چه عواملی بستگی دارد؟
ناظران متخصص در امور فلسطین و رژیم صهیونیستی معتقدند که موفقیت توافق آتشبس در غزه مستلزم چند اقدام اساسی و برجسته است:
ـ نظارت بینالمللی و مداخله فوری در صورت هرگونه مانع در اجرای مفاد توافق.
ـ ارسال سریع کمکها مطابق با توافق و تعهد اسرائیل به خروج از مناطق تعیینشده.
ـ رد قیمومیت خارجی و بهرسمیت شناختن نقش مقاومت در اداره نوار غزه در دوره انتقالی.
ـ پایان دادن به تقسیم فلسطین، ادغام غزه در کرانه باختری و توقف سیاست تحمیل عمل انجامشده.
برجستهترین سناریوها برای آینده آتشبس غزه
سناریوهایی که تحلیلگران برای آینده توافق آتشبس غزه پیشبینی میکنند بهشکل خلاصه به این صورت است:
ـ ادامه آتشبس با نقض مداوم آن توسط رژیم صهیونیستی.
ـ رکود توافق در مرحله اول، تداوم بحران انسانی و سیاسی.
ـ ازسرگیری درگیریها در صورت عدم موفقیت میانجیها برای حفظ توافق.
ـ تلاش رژیم صهیونیستی برای توسعه اشغالگری در سرزمینهای فلسطین و به حاشیه راندن مقاومت و نقش آن.
ـ پیشرفت کند توافق که وابسته به تحولات سیاسی رژیم صهیونیستی و کل منطقه است.
شرایطی که آتشبس غزه در آن حاصل شد
توافق آتشبس در غزه در سایه یک واقعیت انسانی بسیار سخت و در بحبوحه تشدید فشارهای بینالمللی و منطقهای برای متوقف کردن ماشین مرگی که دو سال است غزه را ویران کرده است، حاصل شد.
گروه بینالمللی بحران در گزارشی تحت عنوان «آتشبس در غزه امری حیاتی است، اما این آغاز راه است»، اعلام کرد که عامل اصلی این توافق، حمله هوایی ارتش اسرائیل به مقر هیئت مذاکرهکننده حماس در دوحه پایتخت قطر، در نهم سپتامبر بود.
در این گزارش آمده است که سوءقصد نافرجام به رهبران حماس در دوحه موجب شد قطر و سایر کشورهای عربی خشمگین شوند، تلاشهای دیپلماتیک خود را با مصر و ترکیه متحد و این موضوع را مطرح کنند که هزینههای تجاوز اسرائیل برای کل ملتهای منطقه غیر قابل تحمل شده است و این هزینهها دیگر صرفاً محدود به مردم فلسطین نیست.
عریب الرنتاوی، مدیر مرکز مطالعات سیاسی قدس در این زمینه در گفتگو با الجزیره اعلام کرد که این توافق تحت فشار میانجیهای عربی و طرفهای بینالمللی حاصل شد و موفقیت آن هم بستگی به ادامه تلاشهای آنها دارد تا در صورت هرگونه اقدام اسرائیل برای برهم زدن توافق، سریعاً مداخله کنند و این رژیم را تحت فشار قرار دهند.
تحلیلگران در گروه بینالمللی بحران هم تأکید میکنند که توافق آتشبس غزه نتیجه توافق میان حماس و اسرائیل بر سر مفاد آن نبود، بلکه در نتیجه فشار ترامپ بر هر دو طرف و همچنین میانجیها حاصل شد و همین مسئله موفقیت آتشبس در غزه و یا به هم خوردن آن را وابسته به موضعی که دولت آمریکا اتخاذ خواهد کرد، میکند.
محمد غازی الجمال، استاد علوم سیاسی عربزبان هم بهنوبه خود اظهار داشت: توافق آتشبس در غزه بعد از آن حاصل شد که ادامه جنگ برای هر دو طرف بیمعنی شده بود؛ جایی که مقاومت میخواست از مردم خود در برابر نسلکشی محافظت کند و ایالات متحده بهدنبال یک دستاورد سیاسی بود که فشار بر متحدانش را کاهش دهد، این در حالی است که رژیم صهیونیستی و کابینه راست افراطی آن بهدنبال هیچ توافقی نبودند و اکنون هم هیچ تمایلی برای ادامه آتشبس ندارند.
حسام شاکر، نویسنده و پژوهشگر امور اروپا در این راستا گفت که همه به آتشبس نیاز دارند، حتی اگر موقت باشد، اما با این حال اسرائیل از این توافق برای نفس کشیدن بدون ارائه هیچ امتیاز اساسی استفاده میکند و تجربههای قبلی نشان میدهد که بهمحض تغییر شرایط، اسرائیل به دور زدن هرگونه توافقی روی میآورد.
الزامات پایداری توافق آتشبس در غزه
اکثر کارشناسان تأکید میکنند که پایداری این توافق، در مواجهه با مانورهای پیشبینیشده اسرائیل، نیازمند تعهد جدی سیاسی و میدانی است، با این حال، گزارش گروه بحران استدلال میکند که این توافق، علیرغم استقبال اولیه جهانی از آن، فاقد سازوکارهای اجرایی دقیق و ضمانتهای بینالمللی است و بنابراین نمیتواند تضمینی برای پایان کامل جنگ باشد.
این گزارش تأکید میکند که آتشبس نباید صرفاً به یک «آتشبس موقت» تبدیل شود، بلکه باید با اراده سیاسی و تلاشهای دیپلماتیک پایدار از سوی همه طرفها، بهویژه ایالات متحده و میانجیگران عرب و ترکیه، همراه باشد تا گذار واقعی بهسوی ثبات و بازسازی، تضمین شود.
عماد ابوعواد، کارشناس امور رژیم صهیونیستی گفت که هرگونه تلاشی برای اعمال قیمومیت خارجی یا نادیده گرفتن نیروهای اصلی فلسطینی منجر به شکست مفتضحانه توافق آتشبس غزه خواهد شد.
وی افزود: فلسطینیها باید اوضاع را در نوار غزه کنترل کنند یا بخشی از آن باشند، زیرا اعمال هرگونه قیمومیت خارجی منجر به آرامش پایدار در نوار غزه نخواهد شد، همچنین بند مربوط به ورود کمکهای بشردوستانه به غزه، بازگشایی گذرگاه رفح و بازسازی ویرانیهای این باریکه باید سریعتر اجرا شود و اگر اوضاع بهمنوال کنونی ادامه یابد، منجر به گسترش بیثباتی و تشدید تنشها خواهد شد.
این تحلیلگر عربزبان تأکید کرد: میانجیهای عربی و منطقهای با یک آزمون واقعی مواجهاند و باید آمریکا و اسرائیل را تحت فشار قرار دهند تا موفقیت توافق را تضمین کنند. موفقیت این توافق و تکمیل مفاد باقیمانده آن مستلزم تغییر واقعی در فضای سیاسی اسرائیل و بینالمللی است؛ در غیر این صورت، غزه در حالت انتظار و فرسایش تدریجی باقی خواهد ماند.
بنابراین بهنظر میرسد که سناریوهای توافق آتشبس غزه گروگان موازنه قدرت، میزان فشار بینالمللی و اثربخشی ضمانتهای امنیتی است و همه اینها در معرض تغییر مداوم هستند که بر آینده توافق و بازه زمانی آن تأثیر میگذارد؛ بهطوری که ممکن است آتشبس در غزه تا پایان مراحل دوام بیاورد و مرحله جدیدی در وضعیت سیاسی غزه ایجاد کند یا کاملاً از هم بپاشد و سایه جنگ نسلکشی به این باریکه برگردد.
آیا جنگ غزه ازسرگرفته خواهد شد؟
ـ محتملترین سناریو متوقف شدن توافق در مرحله اول آن است؛ زیرا رژیم صهیونیستی هرگونه حضور دائمی بینالمللی را که مانع از توانایی این رژیم برای مداخله در امور غزه شود، رد میکن، بنابراین ممکن است شاهد تکرار سناریوی لبنان در غزه باشیم، یعنی آرامش شکننده و نقض مداوم آتشبس توسط صهیونیستها.
ـ سناریوی بعدی، مدیریت طولانیمدت بحران بهجای حل آن است؛ بهطوری که کمکها وارد غزه خواهد شد، اما بدون دستیابی به یک توافق دائمی یا شفافیت در مورد آینده سیاسی غزه و ارتباط آن با کرانه باختری.
عدم مشارکت واقعی فلسطینیها در حکومت و بازسازی، میتواند بحران را عمیقتر و تشدید کند، بهویژه اگر اسرائیل بخواهد به اشغال مناطق زیادی از غزه ادامه دهد.
ـ وضعیت رکود با پیشرفت آهسته و کند در توافق آتشبس یکی دیگر از سناریوهاست که طبق آن جنگ شدید علیه غزه از سر گرفته نخواهد شد؛ اما مراحل بعدی با سرعت مطلوب و طبق مفاد توافق اجرا نمیشود و مانعتراشیهای اسرائیل ادامه خواهد داشت.
در پایان، ناظران اتفاق نظر دارند که میان این آتشبس شکننده که دائماً توسط اسرائیل نقض میشود، سرنوشت توافق همچنان به اراده بازیگران بینالمللی و منطقهای و فشار میانجیها بر اسرائیل بستگی دارد و قبل از هر چیز باید منتظر تحولات بعدی در عرصه منطقهای و حتی بینالمللی باشیم.
انتهای پیام/+