به گزارش خبرگزاری تسنیم از بهارستان، روز پرستار، فرصتی برای قدردانی از قشر مظلوم و پرتلاش نظام سلامت است، قشری که در سختترین شرایط، از بحران کرونا گرفته تا دوران جنگ 12 روزه اخیر، بیوقفه و بیادعا در کنار مردم ایستادند. پرستاران در بیمارستانها و مراکز درمانی، با کمترین امکانات و بیشترین فشار کاری، سنگینی بار مراقبت، درمان و آرامش بیماران را بر دوش میکشند.
در حالی که پزشکان و مدیران نظام سلامت در مرکز توجهاند، پرستاران همچنان در حاشیه دیده میشوند. بسیاری از آنان با مشکلاتی همچون کمبود نیرو، حقوق پایین، نبود امنیت شغلی و نادیده گرفته شدن جایگاه اجتماعی روبهرو هستند. اما با وجود همه این ناملایمات، عشق به خدمت و ایمان قلبی، پرستاران را سرپا نگه داشته است.
بسیاری از پرستاران کهنهکار، همچون «مرتضی کریمیان» در بیمارستان امام حسین(ع) بهارستان، روایتگر نسلی هستند که پرستاری را نه شغل، بلکه عبادت میدانند. آنان با یاد حضرت زینب(س) و با تکیه بر وجدان کاری، شب و روز در خدمت بیماراناند؛ بیآنکه توقعی از جامعه داشته باشند.
به همین مناسبت، خبرنگار تسنیم در گفتوگویی تفصیلی با آقای مرتضی کریمیان، پرستار با تجربه بیمارستان امام حسین(ع) شهرستان بهارستان، به بررسی چالشها، انگیزهها و دغدغههای این قشر خدوم پرداخته است.
مشروح گفتوگو به شرح زیر است:
تسنیم: به عنوان پرستاری با سالها سابقه، مهمترین ویژگی اخلاقی یا انسانی که یک پرستار باید داشته باشد چیست؟
مهمترین ویژگی اخلاقی و انسانی پرستار، همنوعدوستی، خداترسی و صبوری است. اگر پرستار خداترس نباشد و خودش را جای بیمار نگذارد، نمیتواند دلسوزانه خدمت کند. ما باید خدا را ناظر اعمال خود بدانیم، چون اگر از خدا نترسیم، ممکن است کوتاهی کنیم. پرستار باید صبور باشد تا بتواند درد و رنج بیماران را تحمل کند. صبوری یعنی وقتی با واکنش تند بیمار یا همراه او مواجه میشوی، دلسرد نشوی و با آرامش ادامه دهی. پرستاری یعنی انسانیت در عمل، یعنی دیدن بیمار به چشم خانواده و خدمت با دل، نه اینکه از سر اجبار خدمات داده باشید.
تسنیم: در شرایط سخت شیفتهای طولانی، فشار بیماران و کمبود نیرو، چه چیزی به شما انگیزه میدهد که همچنان با عشق کار کنید؟
انگیزه ما پرستاران بیشتر اخروی است. در جامعهای که جایگاه پرستار آنچنان که باید دیده نمیشود، تنها پاداش واقعی ما، رضایت خداست. ما همیشه میگوییم خدا کار ما را میبیند، حتی اگر مسئولان نبینند. وقتی حضرت زینب(س) را الگوی خود میدانیم، سختیها آسان میشود. باور داریم همانطور که ایشان رنج پرستاری را به دوش کشید، ما هم باید با امید به پاداش الهی کار کنیم. اگر بخواهیم به مسائل مالی تکیه کنیم، این شغل قابل ادامه دادن نیست، چون واقعاً از نظر درآمدی پرستاری جایگاه بالایی ندارد.
تسنیم: پرستاری را بیشتر «شغل» میدانید یا «رسالت»؟ تفاوت این دو نگاه در عملکرد روزانه شما چگونه خود را نشان میدهد؟
پرستاری در اصل یک رسالت است، چون خداوند ما را برای خدمت به بندگانش برگزیده است. اما از طرفی، ما هم انسانیم و نیاز به معیشت داریم. پس پرستاری هم رسالت و هم شغل است. متأسفانه حقوقها کفاف زندگی را نمیدهد. اما وقتی میبینیم لبخند رضایت روی لب بیمار مینشیند، حس میکنیم مزد واقعی را گرفتهایم. هیچ پولی نمیتواند معادل نجات یک جان یا آرامش یک خانواده باشد.
تسنیم: از دید شما بزرگترین مشکل پرستاران کشور امروز چیست، کمبود نیرو، حقوق پایین، بیعدالتی در نظام پرداخت یا چیز دیگری؟
همه اینها است. کمبود نیرو، بیعدالتی در پرداخت، حقوق پایین و بیتوجهی مسئولان باعث فرسودگی پرستاران شده است. میگویند 160 هزار پرستار بیکار داریم، اما چرا وارد سیستم نمیشوند؟ چون انگیزه مالی وجود ندارد.کشور برای تربیت ما هزینه کرده، اما ما ناچاریم برای تأمین معیشت به شغلهای دیگر روی بیاوریم. این یعنی هم هزینه ملی هدر میرود، هم سرمایه انسانی از بین میرود.
تسنیم: آیا طرحهایی مانند «فوقالعاده خاص» یا «نظام تعرفهگذاری خدمات پرستاری» توانستهاند بخشی از مشکلات شما را حل کنند؟
متأسفانه خیر. با اینکه تعرفهگذاری سالها وعده داده شد، ولی یک سالی است اجرایی شده، اما بهصورت ناقص. مبلغی که به پرستار میرسد، در برابر تورم ناچیز است. مثلاً از صد تومان تعرفه، شاید فقط بیست تا سی تومان به پرستار برسد، بقیه صرف هزینههای دیگر بیمارستان میشود. اجرای تعرفهگذاری واقعی و عادلانه میتواند بخشی از فشار را کم کند، اما در حال حاضر فقط روی کاغذ اجرا میشود.
تسنیم: به نظر شما چرا هنوز پرستاری در جامعه به اندازه پزشکان مورد احترام مادی و اجتماعی قرار نگرفته است؟
دلیلش نبود فرهنگسازی است. از دوران مدرسه یاد گرفتهایم پزشک را قهرمان بدانیم، اما پرستار را خیر، در حالی که پرستاری و پزشکی دو چرخدنده یک دستگاهاند. بدون یکی، دیگری کار نمیکند. باید در رسانهها، آموزش و حتی کتابهای درسی جایگاه پرستار تبیین شود. پرستار همانقدر در نجات جان بیمار نقش دارد که پزشک دارد، اما متأسفانه دیده نمیشود.
تسنیم: نقش واقعی پرستاران در ارتقای کیفیت خدمات درمانی چقدر دیده میشود؟ آیا نگاه مدیریتی در بیمارستانها به پرستار عادلانه است؟
خیر، هنوز عادلانه نیست. پرستاران بار اصلی درمان را بر دوش دارند، ولی اولین نفر مورد انتقاد و آخرین نفر مورد تشکر هستند. بدون پرستار، هیچ بخش درمانی نمیچرخد.
ما پرستاران به دنبال تشکر نیستیم، فقط میخواهیم با احترام دیده شویم و امنیت شغلی و مالی داشته باشیم تا بتوانیم با آرامش کار کنیم.
تسنیم: با گسترش فناوری و هوش مصنوعی در حوزه سلامت، آینده حرفه پرستاری را چگونه میبینید؟
هیچ فناوری نمیتواند جای انسان را بگیرد. پرستاری فقط کار فنی نیست، رابطه انسانی است. رباتها میتوانند پانسمان کنند، اما نمیتوانند همدلی و امید منتقل کنند.
پرستار با روح و روان بیمار کار دارد. ما فقط دارو نمیدهیم، روحیه میدهیم، آموزش میدهیم و همدردی میکنیم. هیچ دستگاهی نمیتواند این احساس را جایگزین کند.
تسنیم: اگر اختیار داشتید یک تغییر اساسی در نظام پرستاری کشور ایجاد کنید، آن تغییر چه بود؟
اول از همه، جایگاه اجتماعی و معیشتی پرستار را بالا میبردم. دوم، فرهنگ جامعه را نسبت به پرستاری تغییر میدادم. پرستار باید فقط یک شغل داشته باشد، نه دو شغل. وقتی پرستار مجبور است چند شغل بگیرد، خسته میشود و نمیتواند خدمت باکیفیت دهد. اگر روزی پرستاران فقط دغدغه خدمت داشته باشند و نه اجاره خانه، آن روز میشود گفت عدالت در سلامت اجرا شده است.
تسنیم: شما در بیمارستان امام حسین(ع) بهارستان که از مراکز مهم درمانی جنوبغرب استان تهران است، با چه چالشهای خاصی در بخش پرستاری روبهرو هستید؟
همانند همه مراکز درمانی، ما با کمبود نیرو و درآمد پایین مواجه هستیم. حقوق پرستار در سراسر کشور یکسان است، اما هزینه زندگی در مناطق مختلف متفاوت است. درآمد ما پاسخگوی زندگی روزمره نیست. بسیاری از همکاران ما با وجود عشق به کار، بهدلیل فشار کاری و مشکلات مالی خستهاند. اگر نیرو و امکانات بیشتر شود، میتوانیم با آرامش بیشتری به مردم خدمت کنیم.
تسنیم: با توجه به نقش مهم بیمارستان امام حسین(ع) در خدمترسانی به مردم بهارستان، مهمترین نیاز یا مطالبه شما از مسئولان شهرستان برای بهبود وضعیت پرستاران چیست؟
اول از همه امنیت شغلی و جانی است، پرستاران خط مقدم درمان هستند و باید احساس امنیت کنند. متأسفانه در بسیاری از بیمارستانها، پرستار در برابر پرخاشگری بیماران و همراهان تنها مانده است. ما میخواهیم مسئولان شهرستان با همکاری نیروی انتظامی، امنیت بیمارستان را تضمین کنند. وقتی پرستار با آرامش خاطر سرکار برود، کیفیت خدمات چند برابر میشود.
تسنیم: دشوارترین لحظهای که در دوران کاریتان تجربه کردهاید چه بوده و چطور با آن کنار آمدید؟
سختترین لحظات پرستاری، لحظات از دست دادن بیمار است. هیچوقت یادم نمیرود وقتی برای نجات یک خانواده در تصادف تلاش کردیم و موفق نشدیم، چه فشار روحیای تحمل کردیم. اما در مقابل، شیرینترین لحظهها زمانی است که جان بیماری را نجات میدهیم. مثل همان روزی که جان یک کودک را از خفگی نجات دادم و هنوز خانوادهاش هر سال از من تشکر میکنند. آن لحظهها همه خستگیها را از بین میبرد.
تسنیم: پرستاران در بحرانهایی مثل کرونا بار اصلی مراقبت را بر دوش داشتند، آیا پس از آن دوران، قدر و جایگاه واقعیشان حفظ شد؟
خیر متأسفانه، در دوران کرونا، همه به پرستاران احترام میگذاشتند، اما بعد از فروکش کردن بحران، همه چیز فراموش شد. در آن روزها ما بدون مرخصی کار میکردیم، در معرض خطر بودیم، حتی خانوادهمان بیمار میشدند. بعد از کرونا فقط چند کلیپ ساخته و تمام شد. هیچ تغییر واقعی در وضعیت معیشتی یا جایگاه ما ایجاد نشد.
تسنیم: به نسل جوان پرستاران و دانشجویان پرستاری چه پیامی دارید؟
اگر دنبال پول و رفاه هستید، پرستاری را انتخاب نکنید. این شغل برای انسانهای صبور، مهربان و با ایمان است. پرستاری یعنی خدمت خالصانه و عاشقانه به مردم. اما اگر روحیه کمک و خدمت دارید، پرستاری زیباترین حرفه دنیاست. علمی است که هم به خودت، هم به خانواده و هم به جامعه نفع میرساند.
تسنیم؛ مصاحبه با مرتضی کریمیان پرستار با تجربه منطقه نشان میدهد پرستاری در ایران هنوز با مشکلات ساختاری و فرهنگی بسیاری روبهرو است. این قشر با وجود بیمهریها، همچنان با عشق کار میکند و امید دارد روزی صدای آنان به گوش مسئولان برسد.
گفتوگو: از احسان همتی
انتهای پیام/