به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، در دل شمال غرب تهران، میان بزرگراه چمران و برجهای آتیساز، محدودهای قرار دارد که سالهاست نامش در میان طرحهای شهری و جلسات نوسازی تکرار میشود؛ محله اسلامآباد یا همان شهرک نیایش؛ محدودهای که با وجود قدمت و سابقه سکونت چند دههای، همواره در حاشیه تصمیمات رسمی شهر باقی مانده بود، اما به گفته شهردار منطقه 2 تهران، این محله در مسیر اجرای طرحی قرار گرفته که میتواند سرنوشت سالها بلاتکلیفی را تغییر دهد.
در تهران، بسیاری از اراضی قدیمی حاشیهای، در نتیجه توسعه نامتوازن شهری، از چرخه رسمی و قانونی ساختوساز خارج ماندهاند، نبود سند مالکیت، نبود طرح تفصیلی مصوب و گسترش ساختوسازهای غیرمجاز سبب شده چنین مناطقی با گذشت زمان به کانونهای پیچیده حقوقی و اجتماعی بدل شوند. اسلامآباد نیز نمونهای از همین مناطق است که حالا مدیریت شهری تصمیم گرفته آن را به یکی از «محلات الگو» تبدیل کند؛ محلهای که قرار است بازسازی، نوسازی و ساماندهی آن با مدل جدیدی از همکاری میان شهرداری، سرمایهگذاران و ساکنان انجام شود.
اراضی کشاورزیِ دیروز، خانههای بیسندِ امروز
به گفتهی مسئولان شهری، محدوده اسلامآباد یا شهرک نیایش در گذشته بخشی از اراضی زراعی دهونک بوده است؛ اما با احداث بزرگراه شهید چمران پیش از انقلاب، این اراضی از محدوده دهونک جدا شدند و رفتهرفته با ساختوسازهای غیرمجاز شکل جدیدی پیدا کردند. طبق طرح تفصیلی تهران، این محدوده کاربری فضای سبز دارد و در نتیجه، هیچیک از ساختوسازهای انجامشده در آن، از منظر شهرسازی دارای مجوز قانونی نیستند.
شهردار منطقه 2 تهران، مهدی صالحی، در گفتوگو با تسنیم درباره وضعیت تاریخی این محدوده گفت: محله اسلامآباد یا شهرک نیایش یکی از محدودههای بلاتکلیف شهری بود. در طول دههها، بسیاری از ساکنان بدون داشتن سند مالکیت اقدام به ساختوساز کرده بودند و چون طرح تفصیلی مشخصی هم نداشت، عملاً همه ساختوسازها غیرمجاز بود. میتوان گفت تقریبا هیچ ملکی در آن محدوده وجود ندارد که هم پروانه داشته باشد و هم سند رسمی.
صالحی توضیح داد که در دهههای گذشته، برخی از کشاورزان بدون سند، زمینها را قطعهقطعه و به افراد دیگر فروختهاند و خریداران نیز بدون طی مراحل قانونی اقدام به ساخت کردهاند، بر همین اساس در طول سالها، فقط کمتر از 10 درصد از مالکان توانستهاند از ظرفیتهای قانونی برای اخذ سند مالکیت استفاده کنند. بخش زیادی از زمینها در حریم رودخانه یا بزرگراه قرار دارند و به همین دلیل صدور سند برای آنها ممکن نبوده است.
طرح ساماندهی با الگوی «جابجایی درونمحلهای»
شهردار منطقه 2 در توضیح طرح جدید شهرداری گفت: حدود 850 پارسل در محدودهای حدود 30 هکتار قرار دارد. در دورههای مختلف تصمیمات متنوعی برای ساماندهی آن گرفته شد. در یک دوره قرار بود کل املاک تملک و هزینهای به مالکان پرداخت شود، اما طرح مورد استقبال مردم قرار نگرفت. در این دوره تصمیم گرفته شد با تهیه طرح تفصیلی جدید، جابجایی در داخل همان محدوده انجام شود.
بر اساس مصوبه شورای شهر و کمیسیون ماده 5، شهرداری در زمینهای ملکی خود در همان محدوده، اقدام به ساخت واحدهای مسکونی جدید خواهد کرد. مدل اجرای طرح نیز به صورت مشارکتی است؛ بدین معنا که سرمایهگذار وارد پروژه میشود، واحدها را میسازد و بخشی از آن را به عنوان هزینه ساخت برداشت میکند.
صالحی در توضیح این الگو گفت: فرض کنید در یک پروژه 10 واحد ساخته شود، چهار واحد به سرمایهگذار میرسد و شش واحد سهم شهرداری است. شهرداری این واحدها را به مالکان املاک فاقد سند و غیرمجاز تحویل میدهد. در واقع، مالکان ملک قدیمی خود را واگذار میکنند و در ازای آن، آپارتمان نوساز و سنددار تحویل میگیرند.
وی تأکید کرد که برای مالکان، این فرایند بدون هزینه خواهد بود و گفت: از کسانی که ملکهای فاقد سند خود را تحویل میدهند هیچ وجهی دریافت نمیشود. آپارتمان جدید را رایگان تحویل میگیرند و این واحدها از نظر سطح خدمات داخلی کاملاً مطابق با آنچه در بازار مسکن وجود دارد ساخته خواهد شد. عمده واحدها نیز حدود 100 متری هستند.
ساخت 1100 واحد طی 18 ماه در فاز نخست
به گفته صالحی، عملیات اجرایی این پروژه آغاز شده و در فاز نخست، ساخت 1100 واحد مسکونی در دستور کار قرار دارد. این مرحله ظرف 18 ماه تکمیل خواهد شد و در ادامه ظرفیت پروژه به 2000 واحد افزایش مییابد.
وی افزود: این طرح برای شهرداری بار مالی سنگینی ندارد، چرا که مدل آن مشارکتی است. اما برخی اقدامات زیرساختی همچون اصلاح معابر، ایجاد خدمات درمانی، آموزشی و خدماتی در محدوده، بهطور طبیعی بر عهده شهرداری خواهد بود.
آینده زمینهای آزادشده؛ تبدیل به فضای گردشگری
شهرداری منطقه 2 برنامه ویژهای نیز برای زمینهای قدیمی و فاقد سندی که پس از واگذاری آزاد میشوند، دارد. صالحی در اینباره گفت: این اراضی در اختیار شهرداری قرار میگیرند و در تعامل با مالکان کلان، بر اساس طرح تفصیلی، برای احداث فضاهای گردشگری استفاده خواهند شد. در واقع، سرانههای گردشگری جدید در همان محدوده ایجاد میشود تا علاوه بر ارتقای کیفیت محیطی، ارزش افزودهای برای منطقه ایجاد کند.
از طرح ساماندهی تا «محله الگو»
صالحی درباره روند تغییر ماهیت این پروژه نیز توضیح داد: در ابتدا قرار بود ساماندهی اراضی روددره اویندرکه در قالب طرحی موضعی ذیل طرح جامع شهر تهران انجام شود. این الزام در طرح جامع پیشبینی شده بود، اما در ادامه پروژه اسلامآباد بهعنوان بخشی از آن تعریف شد و بعدها با اضافه شدن الزامات طرح محله الگو، ابعاد جدیدی پیدا کرد.
محلههای الگو، یکی از سیاستهای جدید مدیریت شهری تهران هستند که هدف از اجرای آنها، تلفیق نوسازی کالبدی با ارتقای سرانههای خدماتی، فضای سبز و زیرساختی است. بر همین اساس، طرح اسلامآباد نیز تنها به ساخت مسکن محدود نیست، بلکه ایجاد خدمات عمومی و بازتعریف کاربریهای شهری را هم دنبال میکند.
هدف نهایی؛ پایان حاشیهنشینی در دل شهر
اسلامآباد از جمله محلاتی است که با وجود قرار گرفتن در یکی از گرانترین نقاط پایتخت، از ابتداییترین خدمات شهری محروم بوده است. خانههای کوچک و اغلب غیرقانونی، معابر باریک، نبود امکانات خدماتی و فضای عمومی، و از همه مهمتر نداشتن سند مالکیت، این محدوده را به یکی از گرههای دیرینه شهر تهران تبدیل کرده بود.
اکنون با اجرای این طرح، به نظر میرسد شهرداری تهران به دنبال آن است که الگویی جدید برای ساماندهی سکونتگاههای غیررسمی درونشهری ارائه دهد؛ الگویی که به جای تملک و تخریب، بر پایه مشارکت و جابجایی درونمحلهای بنا شده است.
به گفته صالحی، هدف نهایی این طرح این است که مردم از بلاتکلیفی خارج شوند، در خانههای ایمن و دارای سند زندگی کنند و در عین حال، ضوابط شهری و حریم بزرگراه و رودخانه نیز رعایت شود. به این ترتیب، نه فقط یک محله قدیمی سامان مییابد، بلکه تجربهای موفق برای سایر مناطق مشابه در تهران ایجاد خواهد شد.
انتهای پیام/