گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم- رهبران اروپایی بار دیگر در بروکسل گرد هم آمدند تا بر سر طرحی بحث کنند که هدف آن اعطای وامی 140 میلیارد یورویی به اوکراین از محل داراییهای مسدودشدهی روسیه است. اما آنچه قرار بود نشانهای از «همبستگی اروپایی» باشد، به صحنهای از تردید، نگرانی و فقدان تضمین متقابل میان اعضا تبدیل شد. مخالفت صریح مجارستان و احتیاط هوشمندانهی بلژیک، یادآور شکافهای عمیق در نگاه اروپا به مفهوم امنیت و مسئولیت مالی در مواجهه با روسیه است.
به عبارت بهتر، ایدهآلگرایی اروپاییان در مواجهه مطلق با مسکو تبدیل به پاشنهآشیل ساختاری و کارکردی در این مجموعه شده است. بارت دو وور، نخستوزیر بلژیک، در هشدار صریح خود اعلام کرده که کشورش حاضر نیست بدون تضمین کامل، ریسک واکنش مسکو در قبال مسدود شدن داراییهایش را بپذیرد. این جمله بیش از آنکه موضعی مالی باشد، نشانهی یک واقعگرایی سیاسی است: اینکه اروپا در مسیر رویارویی با روسیه، ابزار و پشتوانهی لازم برای مدیریت تبعات اقتصادی و حقوقی تصمیمات خود را ندارد. بلژیک نگران است که اگر روسیه در آینده نسبت به بازپسگیری داراییهای خود اقدام کند، این کشور به تنهایی قربانی تصمیمی شود که دیگران از آن سود سیاسی میبرند.
ریشهی بحران در شکاف میان ایدهآلگرایی سیاسی و واقعگرایی اقتصادی نهفته است. بخش بزرگی از اروپا بهویژه کشورهای شرقی و اسکاندیناوی به دنبال ادامهی فشار حداکثری بر روسیه هستند، بیآنکه تصویر روشنی از ظرفیتهای اقتصادی، پیامدهای حقوقی بینالمللی و واکنشهای احتمالی مسکو داشته باشند. در مقابل، چند پایتخت اروپایی (مانند بروکسل و بوداپست) بیش از آنکه درگیر شعار «مجازات روسیه» باشند، به هزینههای واقعی چنین تصمیماتی میاندیشند.نظم اقتصادی پس از 2022 اروپا را وارد مرحلهای از «ناترازی راهبردی» کرده است: از یکسو وابستگی به آمریکا در حوزه امنیتی افزایش یافته و از سوی دیگر، هزینههای جنگ و رکود انرژی، تابآوری اقتصادی قارهی سبز را کاهش داده است.
در این شرایط، تصمیم به استفاده از داراییهای روسیه نهتنها خطرات مالی دارد بلکه از منظر حقوق بینالملل، مرز میان مالکیت مشروع و تصمیمات سیاسی را مخدوش میکند. این همان نقطهای است که بلژیک با هوشمندی بر آن انگشت میگذارد.
هشدار بروکسل را باید نشانهای از واقعگرایی برخی اعضای اروپایی در قبال مخاطرات "بازی بدون ریسک" در مقابل مسکو قلمداد کرد. اتحادیه اروپا اگر میخواهد در مواجهه با روسیه، از مسیر تقابل مطلق به سمت سیاست مهار و مدیریت حرکت کند، ناگزیر است تفکری جدید درون خود شکل دهد تفکری که میان همگرایی اروپایی و واقعیتهای ژئواقتصادی تعادل برقرار کند. در غیر این صورت، پروژهی «اتحاد در برابر روسیه» همانند بسیاری از طرحهای پیشین، در میانهی راه گرفتار منافع ملی متضاد خواهد شد.
انتهای پیام/