گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم ـ یکصدوهفتادوسومین شماره از پادکست «در عمق» که به بررسی مهمترین روندها، تحولات و همچنین شخصیتها در غرب آسیا میپردازد، روز دوشنبه 12 آبان 1404 ضبط و منتشر شد. در این اپیزود «محدثه رضایی» کارشناس مسائل عراق، روند رأیگیری در انتخابات عراق و فرایند گزینش رئیس کابینه را بررسی کردهاست.
در عراق نظام رأیگیری بر پایه مشارکت فردی طراحی شده است، اما شیوه شمارش آرا برخلاف ایران، ماهیتی تناسبی و مبتنی بر فهرستها دارد. رأیدهنده میتواند به صورت آزاد، به یک فهرست کامل، به چند عضو از آن فهرست یا حتی به نامزدهایی از چند فهرست مختلف رأی دهد و در انتخاب نوع و ترکیب آرایش محدودیتی ندارد.
اما تفاوت اصلی عراق با ایران نه در مرحله رأی دادن بلکه در مرحله شمارش آراست. در این مرحله، تبدیل آرای مردم به کرسیهای پارلمان از طریق روشی به نام «سانت لیگو» انجام میگیرد که مبتنی بر نسبتگذاری دقیق میان آرای کسبشده و تعداد کرسیهای هر حوزه انتخابیه است.
جزئیات این روش پیچیده و مستلزم محاسبات ریاضی ویژه است، اما بهطور خلاصه میتوان گفت در این نظام، گرچه رأیها فردی داده میشوند، شمارش آنها بر مبنای فهرستهای انتخاباتی صورت میگیرد و نتایج بر اساس تناسب میان آرا و سهم هر فهرست از کرسیها تعیین میشود.
بدین ترتیب، هیچ فهرستی— حتی در صورت کسب بیشترین آرا—تمام ظرفیت حوزه را بهطور کامل تصاحب نمیکند، بلکه پس از رسیدن به حد نصاب اولیه، سهم نهایی آن بر پایه نسبتگیری با سایر فهرستها محاسبه میشود.
این نظام تناسبی باعث میشود میزان نمایندگی هر جریان سیاسی با وزن واقعی آرای آن مطابقت بیشتری داشته باشد. شنیده شده است در ایران نیز قرار است انتخابات شورای شهر آینده تهران به شکل تناسبی برگزار شود، هرچند سایر ویژگیهای مدل عراقی را نخواهد داشت.
در مجموع، شمارش تناسبی آرا یکی از الگوهای رایج در جهان بهشمار میرود که در بسیاری از کشورهای دموکراتیک به کار گرفته میشود، اما تجربه آن در ایران هنوز عملی نشده است. این تحول، در صورت اجرا، میتواند گامی مهم در تنوعبخشی به نظام انتخاباتی و افزایش تطابق میان خواست عمومی و ترکیب نهایی نهادهای نمایندگی باشد.
انتهای پیام/