به گزارش خبرگزاری تسنیم از یاسوج، افت تحصیلی دانشآموزان در استان کهگیلویه و بویراحمد دیگر یک زنگ خطر نیست، بلکه به اصلیترین مسأله اجتماعی و آموزشی این منطقه تبدیل شده است و آمارهای نگرانکننده نشان میدهد که میانگین نمرات دانشآموزان کلاس دوازدهم به طور متوسط به 8.15 رسیده است؛ رقمی که حکایت از یک بحران عمیق در زیرساختها و کیفیت آموزش دارد. این وضعیت، خبرگزاری تسنیم را بر آن داشت تا یک پرونده ویژه را برای کاوش دلایل این روند نزولی، از نگاه طیفهای مختلف ذینفعان از جمله مسئولان سابق، کارشناسان، معلمان و اولیا، آغاز کند.
برای واکاوی ابعاد گوناگون این مسئله، پای صحبت حسین بویراحمدیاصل نشستیم؛ معلم بازنشسته و مدیر باسابقهای با 31 سال تجربه در سطوح مختلف آموزشوپرورش. او با نگاهی انتقادی اما دلسوزانه، از تحولات نظام آموزشی، تغییر انگیزه نسل جدید و شکاف میان مدرسه و جامعه سخن میگوید، گفتوگویی که نهتنها نگاهی به گذشته دارد، بلکه آیینهای از چالشهای امروز و آینده آموزش در ایران است.
تسنیم: شما چند سال در آموزش و پرورش خدمت کردید و در چه مدارسی تدریس داشتید؟
31 سال، دو سال سرباز معلم در مقطع ابتدایی، یکسال دبیر ادبیات فارسی، تاریخ جغرافیا و زبان انگلیسی( به دلیل کمبود معلم) در مقطع راهنمایی یا همون متوسطه اول، 28 سال معاون و مدیر دبیرستان (متوسطه دوم)
تسنیم: خاطرهای از دوران تدریس بیان کنید.
اینجانب مدیر دبیرستان امام صادق (ع) در شهر دهدشت، مرکز کهگیلویه بزرگ، بودم. نام این نهاد آموزشی را با مشورت و تدبیر همکار همیشگی و وفادارم، بهروز قربانی، «مدرسه زندگی» اختیار کرده بودیم. خوابگاه خیراندیش در جوار دبیرستان مستقر بود و در این خوابگاه، جمعی از دانشآموزان ممتاز، با اصالت و نجیب مناطق چاروسا، بهمئی، لنده و دشمن زیاری که از طریق معرفی کمیته امداد و دارای معدل بالا بودند، اقامت داشتند.
در یکی از ایام، اعلام کردم که امشب قصد بازدید از خوابگاه را دارم. تعدادی از همکاران و حتی برخی از دانشآموزان تذکر دادند: اگر به خوابگاه مراجعه فرمایید، کفشهایتان جابهجا خواهند شد، یا پنهان میشود و یا … خلاصه موجب آزردگی خاطر شما خواهند شد». نمیدانم گویا این پیشامد در سالهای متمادی سابقه داشته است، ما متقاعد نشدیم و به دانشآموزان اعلام کردم: امشب به اتاق شماره (6) خواهم آمد به مناسبت شش تاییهای پرسپولیس و هفته آتی به اتاق 4 تاییهای استقلالیها مراجعه خواهم کرد منزل بنده در محله شاهد، کوچه شهید رستاک قرار داشت؛ در نبش آن کوچه و خیابان اصلی، فروشگاه مواد غذایی دایر بود. بر تابلویی جلوی مغازه، عبارت خرید یکجا همین جا نقش بسته بود. از فروشگاه مقدار قابل توجهی خوراکی برای تمامی 60 یا 70 دانشآموز تدارک دیدم، اما سهم خوراکیهای اتاق 6 نفرهها اندکی متمایز بود، چرا که گویا ما نیز در آن مقطع پرسپولیسی محسوب میشدیم در نهایت با کفشهایم کمی مذاکره کرده و با توکل الهی عزیمت کردم.
به محض ورود به خوابگاه، کفشهایم را ظاهراً در طبقه دوم یا سوم همان جاکفشی تعبیه شده در بدو ورود قرار دادم و راهی اتاق شش شدم چند جشن تولد برپا بود که هدایایشان را متناسب با مضیقههای مالی آن دوره تقدیم کردم و آن شب، بچهها محفلی شادمانه و بهدور از اندوه دوری از خانه برپا کرده بودند.
هنگام بازگشت، با کمال حیرت مشاهده کردم که کفشهایم ناپدید شدهاند، ابتدا گفتم: ای وای حق با آنها بود که مراقب کفشهایت باشی» اما آیا ممکن است؟ آیا چنین امری متصور است؟ آیا میشود که این مکان نیز شاهد سرقت باشد؟ ما به عدم وقوع چنین امری باور داشتیم، اینان تربیتشدگان مدرسه زندگی هستند؛ اکنون چه باید کرد؟ با دقت که نگریستم، دیدم کفشهایم واکسزده و درخشان در قسمت فوقانی قفسه جاکفشی جای گرفتهاند، با خود گفتم: خدا را سپاس که کفشهایم باقی است و شرمسار نخوادم شد، فوراً کفشها را پوشیدم و در حالی که خدا را تسبیح میگفتم، به منزل مراجعت کردم.
روز بعد، ظهر هنگام بازگشایی «صندوق مکاتبه مستقیم با مدیر» در دبیرستان، یکی از مرقومهها به این مضمون بود: سلام آقای مدیر، من همان دانشآموزی هستم که دیشب در خوابگاه کفشهای شما را واکس زدم، من نه عضوی از اتاق شش هستم و نه چهار! من پدرم را از دست دادهام، بیسرپرست میباشم؛ وقتی مشاهده میکنم که شما روز را تا ساعات پایانی در مدرسه حضور دارید و عصرها نیز تا پاسی از شب برای ما زحمت میکشید، نمیدانم چطور باید از مساعیتان قدردانی کنم؟ من با وجود مدیران و معلمینی چون شما که چونان پدری برای این دانشآموزان زحمت میکشید، احساس میکنم پدرم زنده است، اما آقای مدیر، تنها دارایی بنده یک واکس بود که باقیماندهاش را به کفشهای شما مالیدم تا بتوانید با زیبایی هر چه بیشتر در مسیر معلمیتان گام بردارید.
شاید باور نفرمایید و مرا متهم به اغراق سازید، لیکن بیش از دهها بار آن نامه را مطالعه کردم و هر بار با اشکهایم، دل آسیبدیده و رقیق خود را تسلی بخشیدم! اگر روزی از من سؤال شود که گمشدهای دارید؟ پاسخ میدهم: همان نامه به همراه تمامی دلنوشتههای آن صندوق؛ آری نمیدانم چگونه؟ و چه زمانی؟ و به چه طریقی؟ آن دلنوشتهها یا سهواً توسط کارگران شهرداری در تپههای اطراف کهگیلویه سوزانده شدند و هنوز مشام مردم شریف بلاد شاپور را در دود فرو بردهاند، وای که همین لحظه نیز چقدر دلم برای مردم دانا و بزرگمنش دهدشت، سوزانتر از آن زبالهها میسوزد، یا اینکه پس از مهاجرت اینجانب به یاسوج، تمام آن دلنوشتهها مفقود شد؟ یکجا همین جا و شاید مانند تابلوی فروشگاهم یکجا، در همان مکان قرار دهیم تا از آن بگذریم… وای که گویی آن روزگاران همین دیروز بود و آن شب، همین دیشب بود.
هرگز نخواستم که هویت آن دانشآموز را جویا شوم و نمیدانم اکنون در کجاست؟ اما هر که بود، با این عمل کوچک اما بزرگ خویش درس انساندوستی، درس بزرگمنشی، درس بخشندگی در عین تنگدستی، درس مدیریت جبران، مدیریت مهرورزی و مدیریت قدردانی را به ما آموخت و تفهیم کرد و چه زود به آویزان شدن درآمد آن کفشها رسیدیم و ای کاش زودتر آویزان میشدند، چرا که آن کفشها، نماد کفشهای مزرعه هم بودند! نماد سختیها و دوران نداری، به عنوان یک معلم، ذاتاً خداوند را در جبران آن همه محبت و مساعدت به دانشآموزانم در دوران دشوار، مشاهده کردم که چگونه خداوند پاسخ تمام آن مهرورزیها را به این بنده عطا کرد؛ نه 10 برابر، بلکه صدها برابر و یکجا و در همان لحظه!
تسنیم: وقتی به دوران تدریس خودتان نگاه میکنید، وضعیت علاقه و انگیزه دانشآموزان امروز را با دهههای گذشته چطور مقایسه میکنید؟
درصد زیادی از علاقه آنها به درس و تحصیل و مدرسه کاهش یافته است.
تسنیم: آیا افت تحصیلی پدیدهای جدید است یا همیشه وجود داشته و فقط شکلش تغییر کرده؟
افت تحصیلی همیشه وجود داشته، اما هر چه جلوتر رفتیم هم شکل و هم میزان آن و هم مقطع آن پائین تر آمد و بیشتر هم شد
تسنیم: در گذشته، چه عواملی باعث موفقیت تحصیلی دانشآموزان میشد که امروز کمتر دیده میشود؟
در گذشته تنها راه درآمد فقط درس خواندن و ورود به دانشگاه و استخدام در نهادهای دولتی بود، اما امروزه تنوع مشاغل خانگی و صنفها و راههای کسب درآمد از طریق فضای مجازی منابع درآمدی زیادی بهجز درس خواندن را به وجود آورده است که انگیزه تحصیل را از فراگیران گرفته است.
تسنیم: به نظر شما کیفیت تدریس معلمان امروزی نسبت به گذشته تغییر کرده؟
بله با وجود دانشگاه فرهنگیان کیفیت تدریس بهتر شده بود، اما بعدتر با ورود معلمان تازهکاری که خارج از دانشگاه فرهنگیان به سیستم آموزش اضافه شدند در حالیکه دورههای فراگیر آموزشی را نگذارنده بودند و نیز نداشتن مهارتهای چندگانه تدریس و همچنین نداشتن فنون معلمی، عملاً ریسمان آموزش و تدریس از هم گسیخته شد.
تسنیم: نقش کتب درسی، محتوای آموزشی و روشهای تدریس در افت تحصیلی چقدر مهم است؟
چون محتوای کتب درسی با نیازهای بازار و جامعه متناسب نیست، نقش زیادی در افت تحصیلی دارند.
تسنیم: آیا تراکم کلاسها و کمبود نیروی انسانی در مدارس در کاهش کیفیت آموزش تأثیر دارد؟
کلاسهای 38 نفره تا 40 نفره واقعا ضربه جبران ناپذیری به کیفیت آموزش زده است
تسنیم: چقدر از افت تحصیلی را میتوان به نظام امتحان و نمرهمحوری نسبت داد؟
درصد زیادی از نظام آموزشی ما کمی است نه کیفی و توصیفی و همین سیستم بارم بندی و نمره گذاری و خطر مردود شدن باعث افت تحصیلی شده است.
تسنیم: خانوادهها در گذشته چگونه با تحصیل فرزندانشان برخورد میکردند و امروز چه تغییری کرده؟
در گذشته تنها راه درآمد فقط مدرسه بود، اما الان راه درآمد از مدرسه نمیگذرد به همین خاطر اولیا اصراری بر تحصیل و آموزش فرزندان شان ندارند.
تسنیم: آیا میتوان گفت بخشی از افت تحصیلی به «بیتفاوتی خانوادهها» برمیگردد؟
بله، حتما همین گونه است.
تسنیم: وضعیت اقتصادی و معیشتی خانوادهها چقدر روی تمرکز و انگیزه دانشآموزان اثر میگذارد؟
خروجی قبولیهای کنکور سراسری نشان داد که مدارس متمول، پولدار، غیرانتفاعی و مدارس خاص بیشتر از مدارس دولتی رتبههای برتر را کسب کردهاند و همین امر میزان تأثیر فقیر و غنی و معیشت و اقتصاد را در تمرکز فرزندان نشان میدهد.
تسنیم: رسانهها و فضای مجازی چه تأثیری در کمانگیزگی یا حواسپرتی دانشآموزان دارند؟
تنوع و جذابیت رسانهها بیشتر و جذابتر از کتب درسی است و بچهها بین گوشی و کتاب، گوشی را انتخاب میکنند.
تسنیم: نقش مدیران مدارس در کنترل افت تحصیلی چقدر پررنگ است؟
پایان نامه کارشناسی ارشدم در دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی بررسی نقش مدیران مدارس در افت تحصیلی و مردودین استان محل سکونتم بود، نتیجه آن پایاننامه میگفت که افت تحصیلی یک پدیده مولتی فاکتوریال به مفهوم چند علتی است یکی از علتها میتواند مدیر مدرسه باشد و نقش مدیران در افت تحصیلی بسیار ناچیز و کمرنگ گزارش شد.
تسنیم: آیا مدارس امروزی هنوز آن اقتدار و نظم گذشته را دارند؟
خیر، نه معلمان و نه مدیران هیچ کدام اقتدار گذشته را ندارند.
تسنیم: مشاوران و مربیان پرورشی در دوران شما چه نقشی داشتند و امروز چطور؟
نقش مفید و مؤثری برای مشاوران قائل نیستم بهترین مشاور خود دانشآموز و اولیا هستند به نظرم پست سازمانی مشاور در مدرسه یک پست اضافی و ناکارآمد است.
تسنیم: آیا احساس میکنید پیوند مدرسه و خانواده ضعیفتر شده است؟
بله، بسیار گسستنی و منفک شدهاند.
تسنیم: به نظر شما چرا انگیزه دانشآموزان برای درس خواندن کم شده است؟
نامتناسب بودن محتوای آموزشی با نیازهای جامعه و بازار، عدم تنوع و عدم جذابیت مطالب درسی باعث بیرغبت شدن دانشآموزان به درس شده است.
تسنیم: نقش الگوهای موفق از جمله معلم، خانواده، جامعه در انگیزه تحصیلی چقدر مؤثر است؟
الگوهای ورزشی هنری و مالی جهانی بیشتر تاثیرگذار است تا الگوهای بومی و محلی.
تسنیم: آیا ارزش اجتماعی علم و تحصیل نسبت به گذشته کاهش یافته؟
بله، الان ارزش دلار، طلا و خودرو بیشتر سنجیده میشود تا ارزش سواد، تحصیل، علم و معلم.
تسنیم: به عنوان یک معلم باسابقه، مهمترین توصیهتان برای بازگرداندن انگیزه به دانشآموزان چیست؟
تغییر محتوای آموزشی و تغییر سیستم آموزشی به سیستم مدارسی مثل فنلاند، ژاپن و سایر کشورهای موفق آسیای جنوب شرقی و اروپایی میتواند راهگشا باشد.
تسنیم: اگر امروز در جایگاه تصمیمگیرنده بودید، اولین اقدام شما برای کاهش افت تحصیلی چه بود؟
همه آموزشیاران نهضت سوادآموزی که بدون طی کردن دوره آموزشی وارد آموزش و پرورش شدهاند را اخراج و ممنوعالتدریس میکردم، تمام مدارس غیرانتفاعی نمونه، خاص، تیزهوشان را حذف و فقط یک اسم و یک پسوند برای مدرسه انتخاب میکردم به نام فقط و فقط مدرسه، پست مشاور را از مدرسه حذف میکردم، پست مربی پرورشی را حذف میکردم، چون مدیر، معاون و حتی خود معلمان کتابهای دینی، قرآن و عربی کار تربیت و پرورش را به طور اتوماتیک و خودکار انجام میدهند و نیازی به این همه حقوق و هزینه و مبل و میز برای یک نفر به نام مربی پرورشی نیست
تسنیم: آیا احیای مدارس شبانهروزی یا برنامههای جبرانی میتواند مؤثر باشد؟
در مناطق محروم بله.
تسنیم: چه نقشی برای رسانهها و معلمان بازنشسته در حل این مشکل قائل هستید؟
از تجارب چندین ساله معلمان بازنشسته برای بهبود مدارس باید استفاده شود.
تسنیم: در یک جمله، «ریشه اصلی افت تحصیلی» را در چه میبینید؟
سیستم معیوب و ناکارآمد آموزشی.
تسنیم: پیامی برای معلمان جوان بدهید.
معلمان جوان با حضور در این سیستم آموزشی معیوب و ناکارآمد عمر و سرمایه خودتان را تلف نکنید، بیائید تغییری در نوع نگرش بینش و دانش خودتان ایجاد کنید و با بررسی تطبیقی سیستمهای آموزشی کشورهای پیشرفتهای چون فنلاند آسیای جنوب شرقی و حتی اروپا نقاط قوت آنها را در کلاسهای درس در مهارتآموزی در بهکارگیری فنون تدریس در نمرهدهی و کیفیت بخشی به تحصیل و آموزش ملاک عمل قرار دهید.
بحث جامع و مفصلی با حسین بویراحمدیاصل، معلم بازنشسته با 31 سال سابقه، صورت گرفت که در آن علل ریشهای افت تحصیلی دانشآموزان بهویژه در پایه دوازدهم مورد کالبدشکافی قرار گرفت.
وی تأکید کرد که کاهش انگیزه به دلیل تنوع منابع درآمدی جدید در مقابل انحصار دانشگاه بهعنوان تنها مسیر موفقیت در گذشته، کیفیت آموزشی متأثر از ورود نیروهای فاقد مهارتهای تدریس کافی، نامتناسب بودن محتوای کتب درسی با نیاز بازار، تراکم شدید کلاسها و تمرکز نظام آموزشی بر نمرهمحوری به جای کیفیتبخشی است.
همچنین بیتفاوتی خانوادهها و تأثیرپذیری دانشآموزان از الگوهای رسانهای و اقتصادی (مانند ارزشگذاری بر دلار و طلا) به جای علم، از دیگر معضلات کلیدی شمرده شد؛ در نهایت ریشه اصلی این افت را «سیستم معیوب و ناکارآمد آموزشی» دانستند و اولین اقدام عملیاتی را حذف نیروهای فاقد صلاحیت آموزشی و یکسانسازی نام مدارس (حذف طبقهبندیها) اعلام کردند،
انتهای پیام/