به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، در نگاه دینی، اصلِ وجودِ سحر و جادو حقیقتی انکارناپذیر است؛ تا آنجا که خداوند در قرآن کریم، در داستان هاروت و ماروت، صریحاً از آن سخن گفته و بعد از آنی که میفرماید «آنها از آن دو [مَلک] چیزهایى مىآموختند که به وسیلهی آن (سحر) میان مرد و همسرش جدایى بیفکنند»، در بخشی از آن میفرماید: «وَ ما هُم بِضارِّینَ بِهِ مِن أَحَدٍ إِلّا بِإِذنِ الله»؛ یعنی ساحران هرگز نمیتوانند با سحر به کسی زیانی برسانند مگر به اذن خداوند. این حقیقت، در کنار روایات پیامبر اکرم و ائمه معصومین علیهمالسلام، نشان میدهد که جادو موضوعی خیالی یا افسانهای نیست، اما جایگاه و حدود آن در نظام الهی روشن است. امیرالمؤمنین علیهالسلام با صراحت در مذمت آن فرمودهاند: «هر کس چیزی از سحر بیاموزد، کم باشد یا زیاد، کافر شده و پایان عهد او با پروردگارش خواهد بود و حدّ او قتل است مگر اینکه توبه کند.» (قرب الإسناد (ط - الحدیثة)، النص، ص152)
در منابع روایی، نمونههای روشنی از این برخورد صریح دینی دیده میشود. از جمله آنکه امیر مؤمنان فرمود زنی که نزد پیامبر صلیاللهعلیهوآله آمد و با شرمندگی اعتراف کرد که برای مهربانکردن شوهرش، دست به کاری ماورایی زده است. پیامبر اکرم با لحنی تند فرمودند: «اف بر تو! دینت را تیره کردی؛ نفرین فرشتگان آسمان و زمین بر تو باد!» (من لا یحضر الفقیه، ج3، ص445) این تأکید چندباره، بیانگر حساسیت شدید دین نسبت به هر عملی است که انسان را به دخالتهای شیطانی و تکنیکهای نامشروع گره میزند.
با این حال، کارشناسان دینی هشدار میدهند که نباید هر مشکل یا چالشی را به سحر و طلسم نسبت داد. بسیاری از گرفتاریها، نتیجه رفتارهای نادرست، سوءتدبیرها، بیتوجهیهای اخلاقی و دوری از سنتهای الهی است. در آموزههای قرآنی نیز بیش از آنکه از تأثیر مستقیم سحر سخن گفته شود، از آثار اعمال انسان و نتیجه طبیعی رفتار او یاد شده است. به تعبیر دیگر، سحر یک «استثنا» در عالم تکوین است، نه یک قاعده دائمی.
در مواجهه با طلسم و امور مشابه، نقش عمل صالح تعیینکننده است. رفتارهای مثبت، التزام به نماز، تلاوت قرآن، صدقه و رعایت تقوا بهتعبیر بزرگان، حریمهای معنوی و حصارهای حفاظتی پیرامون انسان ایجاد میکند. اما کسی که آگاهانه به گناه و آلودگیهای اخلاقی نزدیک میشود، خود بهتدریج این حصارها را از بین میبرد و زمینه نفوذ آسیبها را فراهم میکند. آیه هاروت و ماروت نیز به همین حقیقت اشاره دارد که تأثیر سحر تنها در شرایطی رخ میدهد که انسان، بهواسطه رفتار خود، زمینه نفوذ را فراهم کرده باشد و خداوند نیز این تاثیر را بهعنوان آزمون اجازه دهد.
یکی دیگر از راهکارهای مهم، توکل و اعتماد قلبی به خداوند است. حتی اگر فردی با شیء مشکوک، طلسمی در خانه یا فضای کاری مواجه شود، نخستین واکنش باید آرامش و اتکای درونی به خدا باشد. ترسِ عجولانه، فضای ذهنی فرد را برای پذیرش آسیب بیشتر مستعد میکند و این همان نقطهای است که نیروهای منفی از آن بهره میبرند.
در بسیاری از پروندههای مرتبط با سحر، این «القای ترس» است که بیش از اصلِ سحر اثر میگذارد. برخی افراد و جریانهای سودجویی که اتفاقاً با موجودات ارگانیک در ارتباط هستند، با ایجاد ذهنیتهای اغراقآمیز، القای احساس ضعف و ناامنی سعی میکنند افراد را متقاعد کنند که تحت سلطه نیروهای ماورایی هستند تا بهتر بتوانند بر آنها نفوذ کنند. هنگامی که ذهن انسان درگیر ترس و اضطراب شود، دیوارهای روانیاش ترک برمیدارد و حساسیت او نسبت به هر نشانه کوچک بالا میرود. بههمین دلیل است که ترس در متون دینی، یکی از مهمترین ابزارهای شیطان معرفی شده است.
کارشناسان میگویند بخش عمده مشکلاتی که افراد در خواب یا بیداری با عنوان «آسیبهای ماورایی» تجربه میکنند، با تغییر فضای ذهنی و عاطفی قابل درمان است. فاصلهگرفتن از ترس، پرداختن به فعالیتهای آرامشبخش، تغذیه عاطفی مثبت، نشاط روزانه و حضور در جمعهای سالم، ذهن را از درگیری با تصورات آزاردهنده دور میکند و مسیر زندگی را به حالت طبیعی بازمیگرداند.
تجربه نشان میدهد که نسبتدادن دائمی مشکلات به امور ماورایی، نهتنها کمکی به حل مسئله نمیکند، بلکه به مرور باعث گسترش اضطراب، توهم و اختلال در تشخیص واقعیت میشود. حتی اگر رگهای از واقعیت هم در ماجرا وجود داشته باشد، پرداختن مداوم به آن، قدرت ذهن را تضعیف میکند و موجب تشدید اثرات روانی میشود.
مقابله با این روند، نیازمند فضاسازی معکوس است؛ فضایی که در آن آرامش، امید، صمیمیت و نورانیت بر ذهن حکمفرما باشد و افکار تیره مجال رشد پیدا نکنند. هرقدر ذهن انسان روشنتر و آرامتر باشد، نفوذ عوامل منفی دشوارتر و گاهی محال میشود و فرد بهتر میتواند تصمیم صحیح بگیرد.
در کنار این بستر روانی، عمل دینی ظاهری و باطنی نیز نقش مهمی دارد؛ ذکرهای روزانه، قرائت سورههای پایانی قرآن، حضور در محیطهای معنوی، رعایت اخلاق، صدقه و دعا از جمله مواردی است که هم در سنت دینی توصیه شده و هم تجربه نسلها اثر آنها را تأیید کرده است. این اعمال، ذهن را در مسیر سلامت قرار میدهند و حصارهای معنوی انسان را بازسازی میکنند.
کارشناسان تأکید دارند که برخورد با سحر و جادو باید عاقلانه، توأم با آگاهی و فارغ از هیجانهای ترسآلود باشد. دین با اینکه حقیقت سحر را تأیید کرده، اما اجازه نداده این موضوع به ابزار هراس یا توجیه مشکلات روزمره تبدیل شود. راهکار اصلی، اصلاح رفتار، تقویت ایمان، ایجاد آرامش روانی و حفظ پیوند دائمی با خدای متعال است؛ پیوندی که هر حصار شکستهای را دوباره میسازد و هر ترسِ مبهمی را از میان برمیدارد.
انتهایپیام/