به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، اعلام رسمی نتایج نهایی انتخابات پارلمانی عراق، در رسانهها و اندیشکدههای ترکیه، بازتاب گستردهای پیدا کرد.
عراق از چندین جهت، کشور مهمی برای ترکیه به شمار میآید. اول این که ترکیه با استان دهوک در اقلیم کردستان و در قلمرو حزب دموکرات (بارزانی) هم مرز است و موضوعات مهم امنیتی و نفتی مرتبط با پ.ک.ک، اقلیم کردستان و ترکمانها، برای آنکارا اهمیت ویژهای دارند.
علاوه بر این، دولت ترکیه با احزاب اهل سنت عراقی نیز روابط گستردهای برقرار کرده و در کلان پروژه منطقهای موسوم به «جاده توسعه»، توافق بین اردوغان و سودانی، اهمیت راهبردی دارد.
روزنامه صباح چاپ آنکارا و از جراید نزدیک به اتاق فکر حزب عدالت و توسعه میگوید: «عراق در بحبوحه انتظارات بازیگران منطقهای و بینالمللی، انتخابات خود را برگزار کرد. در قلب این انتظارات، همکاری ترکیه و عراق قرار دارد که در سالهای اخیر فراتر از روابط سیاسی سنتی گسترش یافته و پروژههای بزرگ توسعهای را که بر زندگی میلیونها نفر تأثیر میگذارد، در بر گرفته است. امروزه، با وجود پتانسیل تغییر سیاسی، روابط آنکارا و بغداد نسبت به گذشته در جایگاه محکمتری قرار دارد. ترکیه با موفقیت مدل مشارکت خود را بر اساس منافع متقابل به جای دستاوردهای سیاسی تقویت کرده و به یکی از پایدارترین شرکای عراق تبدیل شده است. با وجود افزایش خطرات منطقهای در زمینه انرژی، آب و امنیت، ترکیه همچنان حضور خود در عراق را به عنوان نیرویی برای ثبات و توسعه، نه به عنوان بازیگری درگیر در رقابت سیاسی، قرار میدهد».
همچنین خبرگزاری دولتی آناتولی ترکیه، در گزارشی به این اشاره کرده که «در این رقابت بزرگ، میزان آرای دو نیروی سیاسی مهم، از یک میلیون رأی فراتر رفت. ائتلاف بازسازی و توسعه (سودانی) و حزب دموکرات کردستان (بارزانی). این دو نیروی سیاسی، قدرت خود را نشان دادند و علاوه بر این، شاهد شگفتی در موصل بودیم. چرا که در این حوزه انتخابیه عمدتاً عربنشین، حزب دموکرات کردستان به رهبری بارزانی با کسب بیشترین آرا، عملکرد شگفتانگیزی داشت. حزب تقدم حلبوسی در جایگاه دوم و ائتلاف بازسازی و توسعه سودانی در جایگاه سوم قرار گرفتند».
آناتولی در ادامه، در اشاره به موضوع ترکمانها گفته «در کرکوک، موصل و بغداد، چهار نماینده ترکمان به پارلمان عراق راه یافتند. این اولین بار است که ترکمانهای بغداد هم نماینده به پارلمان میفرستند.».
پیروزی ترکمانها و تنشهای انتخاباتی در کرکوک، از موضوعاتی هستند که به طور گسترده مورد توجه سیاستمداران ملی گرای راست افراطی ترکیه قرار گرفت.
الیاس توپساکال معاون رهبر حزب حرکت ملی گرا و نماینده سامسون در پارلمان اعلام کرد: «ما با رضایت و افتخار فراوان از پیروزی چشمگیر جامعه ترکمانها در انتخابات اخیر عراق استقبال میکنیم. وحدت، عزم و ارادهای که نمایندگان سیاسی ترکمانها در فرآیندهای دموکراتیک از خود نشان دادند، منجر به انعکاس قوی اراده مردم کرکوک شده است. علاوه بر این، انتخاب یک نماینده جبهه ترکمانهای عراق از بغداد، برای اولین بار در تاریخ ترکمانها، شاخصی تاریخی از مشارکت فعال مردم ترکمان در فرآیند دموکراتیک در سراسر کشور و تقویت حضور آنها در سطح ملی است».
توپساکال همچنین یک بار دیگر ادعای ملی گرایان راست افراطی ترکیه را تکرار کرده و گفت: «از صمیم قلب به همه ترکهای عراق به خاطر این دستاورد معنادار و تاریخی تبریک میگوییم و تأکید میکنیم که کرکوک سرزمین ترکها بوده و خواهد ماند».
این نماینده تندرو ملی گرا، در روز انتخابات عراق، به تندی به کشته شدن دو پلیس ترکمان در کرکوک واکنش نشان داده و خواستار آن شده بود که دولت اردوغان درباره این مساله، موضعگیری کند.
رسانههای ترکیه همچنین سفر هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه به بغداد در آستانه برگزاری انتخابات را موضوع مهمی قلمداد کردند و طاها امین از تحلیلگران گروه رسانهای فوکوس ترکیه درباره این سفر گفت:«امضای سند سازوکار تأمین مالی برای پروژههای تحت چارچوب توافقنامه همکاری در حوزه آب توسط هاکان فیدان و فواد حسین وزاری امور خارجه ترکیه و عراق، موضوع مهمی است. این سند تصریح میکند که پروژههایی که با هدف نوسازی زیرساختهای آبی عراق و مدیریت پایدار منابع آبی انجام میشوند، از طریق ساختاری مبتنی بر درآمدهای نفتی عراق تأمین مالی خواهند شد. این امر امکان اجرای پروژههای حیاتی را بدون تحمیل بار مالی اضافی بر بغداد فراهم میکند و در عین حال نقش شرکتهای پیشرو ترکیهای را در این زمینه افزایش میدهد».
کارشناسان میگویند، توافق جدیدی که فواد حسین و هاکان فیدان آن را امضا کردند، گامی در جهت نشان دادن عمق اعتماد بین دو کشور تلقی میشود.
به گفته ناظران، این همکاری فراتر از ملاحظات سیاسی فوری است و نشان دهنده تعهد مشترک برای تضمین پایداری منابع آبی و مبارزه با چالشهای اقلیمی است که کل منطقه را تحت تأثیر قرار میدهد و البته باعث میشود که مقامات ترکیه، برای به دست آوردن مزایای اقتصادی بازار عراق و کسب امتیازهای طلایی، از کارت آب استفاده کنند و زمینه آن را فراهم کنند که مهمترین پروژههای عمرانی عراق، به پیمانکاران ترکیه سپرده شود.
این در حالی است که العبیدی کارشناس اقتصادی عراقی نیز اعلام کرده «با وجود مسائل سیاسی حساسی مانند امنیت مرزی و حضور عناصر پ.ک.ک، توافقنامه همکاری چارچوب امضا شده در زمینه آب و سند سازوکار تأمین مالی بعدی، نشان دهنده عملگرایی در روابط آنکارا و بغداد است. منافع مشترک هر دو طرف، به ویژه با توجه به کاهش منابع آب و چالشهای اقلیمی، مستلزم توافقات مداوم است. برای آنکارا، این توافقنامه نشان دهنده یک سرمایهگذاری استراتژیک در ثبات عراق و اثبات تعهد ترکیه به رویکرد مشارکتی است که توسعه را در اولویت قرار میدهد. بنابراین، توافقنامه آب نه صرفاً یک پروتکل فنی، بلکه یک پایه سیاسی و اقتصادی است که نقش ترکیه را به عنوان یک شریک قابل اعتماد برای توسعه مشترک برجسته میکند».
انتخابات و سیاست خارجی
فیض الله تونا آیگون از کارشناسان اندیشکده مطالعات خاورمیانه (اُرسام) درباره تابلوی سیاسی کنونی عراق پس از انتخابات اخیر میگوید: «دولت سودانی پس از انتخابات 2021 و عبور از بنبست سیاسی تشکیل و بر اساس یک تعادل شکننده بنا نهاده شد. سناریوی مشابهی ممکن است در دوره پس از 2025 نیز پدیدار شود. رقابت در درون بلوک شیعه و چندپارگی در جبهههای سنی و کُرد، عوامل اصلی پیچیده شدن فرآیند تشکیل دولت و لزوم مذاکره مجدد بر سر پست نخست وزیری هستند».
آیگون در ادامه میگوید: «احتمال حفظ سیاست خارجی متعادل عراق پس از انتخابات 2025 تا حد زیادی به ترکیب دولت و جهتگیری سیاسی نخست وزیر بستگی دارد. اگر مدل دولت وحدت ملی ادامه یابد، نمایندگی گروههای هویتی مختلف میتواند زمینه را برای حفظ تعادل در سیاست خارجی فراهم کند. در این مدل، ماهیت فراگیر دولت میتواند پیگیری دیپلماسی چندجانبه بغداد بین ایران، آمریکا، ترکیه و خلیج فارس را تسهیل کند. بنابراین، ادامه مسیر سیاست خارجی عملگرایانه سودانی، امکانپذیر است. البته در این معادله، عراق با انتخابات 2025 با آزمون تعادل و بیثباتی روبرو است. بنابراین، آنچه آینده عراق را تعیین میکند، صرفاً کسب رای و برنده شدن بازیگر در انتخابات نیست، بلکه توانایی برندگان در اداره کشور است. ثبات سیاسی در عراق به فرآیندی تبدیل شده که باید دائماً با مدیریت تعادل بین بازیگران مدیریت شود».
نگاه اقتصادی ترکیه به تابلوی عراق
به باور ناظران سیاسی، همکاری اقتصادی قویترین حلقه در روابط ترکیه و عراق است. منافع مشترک دو کشور در بازسازی، انرژی و تجارت، بُعدی استراتژیک به این رابطه میبخشد.
عمر پولاد وزیربازرگانی ترکیه اخیراً اعلام کرده که «شرکتهای ترکیهای تا به امروز 1145 پروژه در عراق به ارزش 36.6 میلیارد دلار انجام دادهاند و این پروژهها تقریباً 6.7 درصد از کل حجم تجارت جهانی این شرکتها را تشکیل میدهند».
این عضو کابینه اردوغان اعلام کرده، عراق سومین کشور در جهان است که بخش پیمانکاری ترکیه بیشترین پروژهها را در آن انجام میدهد. علاوه بر بخش پیمانکاری، بخش مهندسی، معماری و خدمات مشاورهای تا به امروز نزدیک به 200 پروژه در عراق انجام داده که ارزش آنها هم 400 میلیون دلار است.
پولاد به این اشاره کرده که بخش پیمانکاری ترکیه آماده ارائه انواع حمایتها برای بازسازی عراق، به ویژه پروژه حیاتی جاده توسعه است که عراق را به ترکیه و بنادر آن متصل میکند و آن را به یک پل اقتصادی بین خلیج فارس و اروپا تبدیل میکند. همه اینها در حالی است که حجم تجارت بین دو کشور از 15 میلیارد دلار فراتر رفته و هدف آن رسیدن به 20 میلیارد دلار در کوتاه مدت و 30 میلیارد دلار در میانمدت است.
انتهای پیام/