به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم؛ رشد شتابان برنامههای گفتوگومحور در بسترهای غیررسمی صوتوتصویر فراگیر ـ بهویژه پلتفرمهایی مانند یوتیوب ـ طی سالهای اخیر موازنه رسانهای کشور را با چالشهای تازهای روبهرو کرده است، تولیدات پرمخاطبی که خارج از سازوکارهای نظارتی رسمی و بدون رعایت الزامات محتوایی، در حال گسترش دامنه اثرگذاری خود بر افکار عمومیاند. این روند، بنا بر ارزیابی کارشناسان، عملاً ساترا را در موقعیتی منفعل قرار داده و خلأ موجود در تنظیمگری رسانهای را بیشازپیش نمایان ساخته است؛ خلأیی که استمرار آن میتواند به خدشه وارد شدن به روایتهای رسمی نظام منجر شود.
طبق آخرین آمارهای موجود، حدود 600 رسانه در حوزه صوتوتصویر فراگیر بهطور رسمی فعالاند، اما کنار آنها تعداد قابلتوجهی از رسانهها بدون اخذ مجوز و خارج از چارچوبهای قانونی به فعالیت ادامه میدهند، همزمان، تولید محتوا در یوتیوب و اینستاگرام ـ بهعنوان دو کانون اصلی فعالیت «انسانرسانهها» و تولیدکنندگان مستقل ـ با سرعتی چشمگیر روبهافزایش است و برخی از این تولیدات بهطور نظاممند روایتهای رسمی درباره پدیدههای خرد و کلان جامعه را به چالش میکشند، این وضعیت، افزون بر ایجاد فضای شبههافکنی، موجب اعوجاج روانی و شناختی در بخشی از جامعه شده و از زاویه حکمرانی رسانهای، توان نظام در ایجاد همگرایی، وحدت و تثبیت روایتهای معتبر و واقعی را با هزینههای مادی و معنوی سنگینی مواجه کرده است.
تلاقی این فضا با فعالیت رسانههای معارض و رشد قارچگونه شبکههای اجتماعی بدون ضابطه، همراه با افزایش کاربران پیامرسانهای غیربومی، یک اکوسیستم رسانهای پراکنده، تأثیرگذار و کنترلنشده پدید آورده است؛ اکوسیستمی که عملاً در برابر مدل سنتی رسانه ملی ـ که بر سه اصل اطلاعرسانی، فرهنگسازی و تربیت استوار است ـ قرار میگیرد. صداوسیما همواره خود را «دانشگاه عمومی» دانسته و پاسداری از خطوط قرمز تربیتی و فرهنگی را رسالت ذاتی خود تعریف کرده است؛ رسالتی که بهگفته کارشناسان، در فضای تولید محتوای آزاد و رهاشده کنونی چندان مورد توجه قرار نمیگیرد.
کنار این چالشها، پخش محتوای داخلی در شبکههای ماهوارهای نیز تهدید دیگری است که بهدلیل فقدان هرگونه نظام نظارتی، به جذابیت این شبکهها برای تولیدکنندگان دامن زده است. آزادی عمل در نوع محتوا، امکان تبلیغ کالاهایی که در رسانه رسمی ممنوع هستند، و معافیت از محدودیتهای حرفهای و قانونی از جمله عوامل این جذابیت بهشمار میرود. پخش برنامه «بازمانده» از شبکه ماهوارهای جم ـ شبکهای که مواضعی معارض با جمهوری اسلامی دارد ـ نمونهای از این روند است که نگرانیها را درباره مهاجرت محتوایی و خروج تولیدات از مسیرهای قانونی افزایش داده است.
مجموع این تحولات، از نگاه کارشناسان، ضرورت تشکیل یک کارگروه در سطح کلان نظام را برای بازنگری در موانع و چالشهای قانونی ساترا، تعریف دقیقتر قلمرو نظارت بر «رسانهها» و «انسانرسانهها»، و ایجاد ضمانتهای اجرایی مؤثر برجسته کرده است. بازطراحی نظام تنظیمگری رسانهای در شرایط جدید، یکی از پیشنیازهای اصلی برای حفظ همبستگی اجتماعی، صیانت از مرجعیت رسانه ملی و جلوگیری از انشقاق روایتها در افکار عمومی ارزیابی میشود.
انتهای پیام/+