خبرگزاری تسنیم؛ گروه اقتصادی ــ سیستم کنترل پرواز بهعنوان قلب هدایت هواپیما، متکی به سیمهای کابلی است که نیروها را منتقل میکنند، هرگونه ضعف یا ترک در این سیمها میتواند حادثهای جدی ایجاد کند، روشهای سنتی بررسی مانند آزمون کشش یا روشهای اولتراسونیک دارای محدودیتاند، فناوری هستهای با نفوذ پرتو به درون ساختار کابل، امکان ارزیابی غیرمخرب و دقیق را فراهم کرده است.
بیشتر بخوانید
ضرورت و اهمیت
افزایش ایمنی پرواز یکی از اولویتهای جهانی هوانوردی است. کابلهای فرسوده یا ضعیف در طول زمان تحت فشارهای مکانیکی و تغییرات دما قرار میگیرند. استفاده از فناوری هستهای برای تشخیص زودهنگام نقصها بهویژه ترکهای میکروسکوپی، باعث افزایش ایمنی، کاهش هزینههای تعمیرات و جلوگیری از حوادث میشود.
معرفی و اصول کلی فناوری
در این کاربرد، از پرتوهای گاما و نوترون برای بررسی ساختار داخلی کابلها استفاده میشود. پرتو پس از عبور از کابل، توسط آشکارساز دریافت میشود و تغییرات شدت آن نشاندهنده وجود نقصهای داخلی است. این روش، نوعی آزمون غیرمخرب محسوب میشود و بدون آسیب به کابل، استحکام آن را بررسی میکند.
اجزای اصلی سیستم پرتودهی
سامانه پرتودهی شامل منبع پرتو (کبالتـ60 یا چشمه نوترونی)، سامانه حفاظتی برای جلوگیری از نشت پرتو، آشکارساز حساس و نرمافزار پردازش تصویر است. هریک از این اجزا باید دقیق طراحی شود تا دادهها با صحت بالا جمعآوری گردد، وجود سیستم ایمنی پرتوی برای کارکنان نیز ضروری است.
ابتدا کابلها در معرض پرتو قرار میگیرند، دادههای عبور پرتو توسط آشکارساز جمعآوری میشود و سپس نرمافزار پردازش، تصاویر دقیقی از ساختار داخلی ارائه میدهد. این تصاویر نشان میدهد که آیا کابل دارای ترک، حفره یا خوردگی است یا خیر، در پایان، کابلها بدون آسیبدیدگی مجدد قابلاستفاده هستند.
البته کاربرد این فناوری محدود به کابلهای کنترل پرواز نیست، از آن میتوان برای بررسی سیمهای تعلیق بالگرد، کابلهای چتر نجات و حتی کابلهای سازهای در تجهیزات فضایی نیز استفاده کرد، در تمامی این موارد، پرتودهی امکان شناسایی زودهنگام عیوب را فراهم میکند.
استانداردها و دستورالعملهای ملی و بینالمللی
سازمان هوانوردی غیرنظامی بینالمللی (ICAO) و آژانس بینالمللی انرژی اتمی (IAEA) دستورالعملهایی برای کاربرد فناوری هستهای در صنایع هوایی ارائه کردهاند. این دستورالعملها شامل میزان دُوز مجاز، نحوه کالیبراسیون تجهیزات و الزامات ایمنی پرتو برای کارکنان هستند.
تأثیرات اقتصادی
استفاده از این فناوری ابتدا نیازمند سرمایهگذاری در تجهیزات است، اما در بلندمدت باعث کاهش هزینههای تعمیرات و افزایش عمر مفید کابلها میشود، همچنین جلوگیری از سقوط یا خسارتهای ناشی از نقص کابل، میلیاردها دلار صرفهجویی اقتصادی برای صنعت هوایی بهدنبال خواهد داشت.
پرتودهی عیوب کابلها را آشکار میکند، و امکان پایش منظم سلامت کابلها را در طول چرخه عمرشان فراهم میسازد، این موضوع منجر به کاهش تعداد تعویضهای غیرضروری، افزایش عمر مفید تجهیزات و کاهش هزینههای عملیاتی خواهد شد.
شرکتهایی که از فناوری هستهای برای کنترل کیفیت کابلهای پروازی استفاده میکنند، سطح بالاتری از ایمنی و اعتماد مشتریان را بهدست میآورند، این موضوع در بازار رقابتی صنعت هوایی و حتی در مذاکرات بینالمللی فروش هواپیما یک مزیت استراتژیک بهشمار میرود.
مزایای این روش نسبت به روشهای سنتی
بهخلاف روشهای مکانیکی که کابل را تخریب میکنند، پرتودهی غیرمخرب است، همچنین بهخلاف روشهای بصری که محدودیت دید دارند، پرتو قادر است بهعمق کابل نفوذ کند. دقت بالاتر، امکان تحلیل میکروسکوپی و کاهش زمان بررسی از دیگر مزایای این فناوری است.
چالشها و محدودیتها
این فناوری نیز بدون مشکل نیست، تجهیزات پرتودهی هزینه بالایی دارند و استفاده از منابع پرتویی نیازمند مجوزهای خاص و رعایت سختگیرانه اصول ایمنی است، علاوهبراین، در برخی کشورها قوانین محدودکنندهای برای استفاده از فناوری هستهای در صنایع هوایی وجود دارد. توسعه زیرساختها و آموزش نیروی متخصص از مهمترین چالشها هستند.
اثر فناوری هستهای در رفع چالشها
یکی از مشکلات اساسی روشهای سنتی، ناتوانی در تشخیص ترکهای بسیار ریز یا خوردگیهای داخلی بود. پرتودهی با پرتوهای گاما و نوترون این محدودیت را برطرف و امکان آشکارسازی دقیق عیوب را فراهم میکند، این موضوع کمک میکند سیمهای کابل پیش از بروز شکست ناگهانی شناسایی و تعویض شوند.
پیشرفتهای نوین این روش
تحقیقات اخیر نشان دادهاند که ترکیب پرتودهی با الگوریتمهای هوش مصنوعی در پردازش دادهها، دقت شناسایی عیوب کابلها را افزایش داده است، همچنین استفاده از آشکارسازهای پیشرفته پرتو نوترون باعث میشود جزئیات ریز ساختاری با وضوح بیشتری آشکار شوند، این نوآوریها آیندهای روشن برای کاربرد صنعتی فناوری هستهای در هوانوردی ترسیم میکنند.
ابعاد زیستمحیطی
یکی از نگرانیها در استفاده از فناوری هستهای، اثرات زیستمحیطی است، خوشبختانه پرتودهی غیرمخرب است و هیچ آلودگی شیمیایی یا فیزیکی تولید نمیکند، همچنین امکان استفاده از منابع پرتویی بسته و کنترلشده باعث میشود مخاطرات زیستمحیطی به حداقل برسد، این موضوع فناوری را از نظر پایداری زیستمحیطی قابل قبول میسازد.
ایمنی و بهداشت شغلی
کارکنانی که در محیط پرتودهی کار میکنند باید به تجهیزات پایش فردی مانند دوزیمتر مجهز باشند، همچنین طراحی حفاظهای سربی یا بتنی و کنترل خودکار منبع پرتو برای تضمین ایمنی الزامی است. آموزش تخصصی کارکنان نیز در پیشگیری از حوادث احتمالی نقش کلیدی دارد.
آیندهشناسی و توصیهها
با توجه به سرعت پیشرفت فناوری، انتظار میرود در آینده نزدیک پرتودهی هستهای بهعنوان یک استاندارد اجباری در بازرسی کابلهای پروازی پذیرفته شود. توصیه میشود صنایع هوایی سرمایهگذاری بیشتری در زمینه آموزش متخصصان، توسعه تجهیزات پرتودهی قابلحمل و تدوین استانداردهای ملی داشته باشند.
جمعبندی
فناوری هستهای ابزاری دقیق، ایمن و کارآمد برای بررسی استحکام سیمهای کابل در سیستم کنترل پرواز است، این روش میتواند محدودیتهای روشهای سنتی را برطرف کند، ایمنی پروازها را افزایش و هزینههای عملیاتی را کاهش دهد. آینده این فناوری روشن است و میتواند نقشی کلیدی در توسعه صنعت هوانوردی ایفا کند.
---------
منابعی برای مطالعه بیشتر
- Zhang, Y., "Non-Destructive Testing of Aircraft Cables with Gamma Rays," Radiation Physics and Chemistry, 2020.
- Müller, T., "Neutron Imaging for Aerospace Applications," Journal of Applied Radiation and Isotopes, 2019.
- Chen, L., "Structural Integrity of Flight Control Cables," Aerospace Materials Journal, 2021.
- Rossi, F., "Gamma Irradiation Techniques in Aviation Safety," Aviation Science and Technology, 2020.
- Patel, M., "Economic Benefits of Radiation-Based Cable Inspection," International Journal of Industrial Economics, 2021.
- Lee, J., "Advances in NDT Using Nuclear Methods," Journal of Nondestructive Evaluation, 2019.
- Wu, H., "IAEA Guidelines for Industrial Radiation Applications," IAEA Reports, 2020.
- Silva, A., "Environmental Safety in Radiation Inspection," Green Technology Journal, 2021.
- Torres, E., "Case Studies on Aircraft Cable Inspection," Journal of Aerospace Engineering, 2020.
- George, T., "Hybrid Use of Ultrasonic and Radiation Methods," NDT & E International, 2019.
- Carter, B., "Portable Radiation Devices for Aviation," IEEE Transactions on Aerospace Systems, 2020.
- Zhang, L., "Fatigue Detection in Flight Cables by Gamma Imaging," Materials Science Forum, 2021.
- Ahmed, R., "Radiation Processing in Aerospace Safety," Technology and Development Review, 2020.
- Brown, K., "ASTM Standards on Radiation-Based Inspections," ASTM Publications, 2021.
- Li, D., "Future of Nuclear Techniques in Aviation," Industrial Chemistry Futures, 2020.
- Lopez, P., "Radiation in Helicopter Cable Systems," Helicopter Engineering Review, 2021.
- Andrews, J., "Artificial Intelligence in Radiation Data Processing," Journal of Smart Materials and Structures, 2020.
- Hassan, M., "Applications of Gamma Imaging in Aerospace," Aerospace Safety Journal, 2019.
- Park, S., "Radiation Technologies in Developing Countries' Aviation," Journal of Transport Engineering, 2020.
- Kumar, S., "Next-Generation NDT for Aircraft Safety," Metallurgical and Materials Transactions, 2021.
انتهای پیام/+