به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، این روزها یک بار دیگر، بسیاری از تحلیلگران اقتصادی و کارشناسان بازارهای مالی ترکیه، بر ضرورت ترسیم یک چشمانداز اقتصادی نوین، تاکید میکنند.
آنان به اردوغان هشدار داده و میگویند، در بزنگاه تحول رقابتهای جهانی دولت درگیر اختلافات و تنشهای داخلی است. این سخنان در شرایطی بیان شده که اولاً دولت اردوغان و حزب عدالت و توسعه، بیش از هر زمان دیگری با اپوزیسیون و به ویژه حزب جمهوری خلق، درگیر شده است. در عین حال، ترکیه با وجود قرار گرفتن در هفتههای پایانی سال 2025 میلادی، شکست در چشمانداز 2023 را ثبت کرده و برای سالیان آتی نیز برنامه بلند مدتی ندارد.
با توجه به قدرت بالای بخش خصوصی در ترکیه و زمینههای تاریخی و اقتصادی نقش آفرینی نهادهای مالی بخش خصوصی، دولت و حزب حاکم، نمیتواند به راحتی از کنار انتقادات، هشدارها و راهنماییهای آنان بگذرد. مخصوصاً وقتی پای تحلیلها و دیدگاههای نهاد موسوم به «توسیاد» در میان باشد.
«اتحادیه کارآفرینان و صنعت گران ترکیه» با نام اختصاری (TÜSİAD) نهادی مرکب از مهمترین کارآفرینان، پیشه وران و تجار بزرگ ترکیه است که در واقع به عنوان صاحبان بزرگترین سرمایهها و بازارهای تولید و کار و کسب شناخته میشوند.
اورهان توران رئیس فعلی توسیاد، در تازهترین سخنرانی خود، به این اشاره کرده که با توجه به تحولات مهمی که در رقابتهای کلان اقتصاد جهانی به وجود آمده، ترکیه باید این وضعیت را به درستی تحلیل کند و فرصتهای تاریخی را از دست ندهد.
خطر مشغول شدن با مشکلات داخلی
دستگیری 10 تن از شهرداران احزاب مخالف دولت از جمله اکرم امام اوغلو شهردار استانبول و بازداشت دهها روزنامه نگار، منتقد و کادرهای برجسته حزب جمهوری خلق، از مهمترین تنشها و اختلافات داخلی در ترکیه و در یک سال اخیر بوده است.
تحلیلگران میگویند: دستگیری افراد برجسته با اتهامات واهی از سویی استقلال قوه قضاییه در ترکیه را زیر سوال میبرد و از دیگر سو کاری میکند که شرکتهای خارجی، تمایلی برای حضور در بازار ترکیه نداشته باشند. البته نکته مهم اینجاست که دامنه دستگیریها، حتی فعالان اقتصادی را نیز در بر گرفت و چند تن از سران و مسئولین برجسته توسیاد نیز به دستور دادستانی دستگیر شده بودند.
اورهان توران رئیس توسیاد، در سخنرانی خود در بیست و ششمین اجلاس جهانی تجارت، بر این مساله تأکید کرد که «رقابت جهانی در حال تغییر شکل است و ترکیه نباید در این شرایط حساس، از تحولات جهانی غافل بماند. چرا که از دست دادن این بزنگاه تاریخی و مشغول ماندن با مسائل و تنش های داخلی، دسترسی به فرصتهای ارائه شده توسط نظم جهانی جدید را محدود میکند. جهان به سرعت در حال تغییر است. کسانی که خود را وفق دهند، پیروز خواهند شد. پنجره فرصت ترکیه باز است، نکته مهم این است که آن را به درستی بخوانیم و سریع اقدام کنیم. نباید در حین مبارزه با شوکهای کوتاهمدت، اهداف بلندمدت را نادیده بگیریم».
این فعال اقتصادی مشهور ترکیه در ادامه میگوید: «ما در این مدت، دیدارهای بسیاری با فعالان اقتصادی آمریکا و چین داشتیم. واقعیت این است که تمام قواعد و قوانین رشد، تجارت، فناوری و امور مالی در اقتصاد جهانی در حال بازنویسی هستند. تغییرات مرتبط با هوش مصنوعی و دگرگونی جمعیتی و همچنین خطرات اقلیمی و موج حمایتگرایی، همه کشورها را مجبور به تغییر موقعیت خود میکند».
رئیس بزرگترین نهاد گروهی بخش خصوصی اقتصاد ترکیه به این اشاره کرده که در دیدار با آمریکاییها و چینیها، درباره موضوعات کلیدی مانند عدم قطعیت جهانی، قدرت نوآوری و تأثیر دگرگونکننده هوش مصنوعی گفتگو کرده و به این ارزیابی رسیده که «حرکت اقتصاد جهان در حال کُند شدن است، اما موج بزرگ نوآوری در آمریکا و چین بدون وقفه ادامه دارد. نوآوری با سرعتی خارقالعاده از آزمایشگاه به بازار و از اکوسیستمهای دانشگاهی به زنجیرههای استارتاپی، منتقل میشود. حالا به وضوح میبینیم، چین در بسیاری از زمینهها به سمت رهبری جهانی در حرکت است. این کشور از یک مدل تولید کمهزینه به یک مدل با ارزش افزوده بالا تغییر مسیر داده و در تلاش برای رهبری جهانی در بسیاری از زمینهها، به ویژه هوش مصنوعی و انرژی سبز است. چین در هر زمینهای، از وسایل نقلیه الکتریکی و سیستمهای خودران گرفته تا کارخانهها و لجستیک، فناوری را در مرکز اقتصاد خود قرار داده است. شهرهای تابآورتر و مدلهای کسبوکار تابآورتر، عناصر تعیینکننده عصر جدید خواهند بود».
«سازمان توسعه و همکاری اقتصادی» (OECD) نیز در گزارشی اعلام کرده که ترکیه از مسیر رقابت جهانی اقتصادی دور شده و تمرکز حاکمان این کشور بر دستور کار داخلی خود میتواند منجر به از دست دادن فرصتهای جهانی شود.
در این گزارش، آمده: «بدون اصلاحات بلندمدت، رقابتپذیری جهانی تضعیف خواهد شد. عواملی مانند تغییرات اقلیمی و دگرگونی جمعیتی، خطرات و فرصتهای جدیدی را برای دنیای تجارت ایجاد میکنند. بنابراین، داشتن یک چشمانداز بلندمدت ضروری است».
کنفدراسیونهای تجاری ترکیه نیز استدلال میکنند که سازگاری با قوانین جدید رقابت جهانی ضروری است.
تحلیلگران مالی تأکید میکنند که ترکیه باید سرمایهگذاری خارجی را جذب کند و برای افزایش رقابتپذیری جهانی، بر نوآوری تمرکز کند. همچنین تحلیلگر مجله گلوبال فاینانس میگوید: «ترکیه با مدیریت اقتصادی جدید خود فرصتی برای بهبود دارد، اما اگر نتواند با تحول جهانی سازگار شود، سرمایهگذاران خارجی از این کشور دوری خواهند کرد».
آیا اقتصاد ترکیه در حال رشد است؟
رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و سکاندار اقتصادی کابینه او یعنی مهمت شیمشک، بارها در ماههای جاری بیان کردهاند که اقتصاد این کشور همچنان در حال رشد است. اما تحلیلگران معتقدند که آنان به شکلی سیاسی و تبلیغاتی، از مفهوم رشد یاد میکنند.
ابراهیم قهوه چی از تحلیلگران اقتصادی ترکیه میگوید: «حکایت رشد اقتصاد ترکیه، مانند همان نوع نادر پیروزی است که آن را اصطلاحاً پیروزی شکستآمیز مینامند. ما در اقتصاد ترکیه چنین چالشی داریم: رشد بیشتر شده، درآمد سرانه بالاتر رفته اما همزمان، فقیرتر شدهایم! در سال 2021 میلادی تولید ناخالص داخلی 7 تریلیون و 434 میلیارد لیره بود که معادل 834 میلیارد و 494 میلیون دلار آمریکا محاسبه شد و درآمد سرانه ما در آن سال به 9901 دلار رسید. اما در سه ماهه سوم سال 2025 میلادی، تولید ناخالص داخلی به 57 تریلیون و 630 میلیارد لیره ترکیه افزایش یافت که معادل 1538 میلیارد دلار است. ولی درآمد سرانه ما به رقمی نزدیک به 18 هزار دلار رسید! در حالی که درآمد ملی ما به دلار تقریباً دو برابر شده، رفاه ما افزایش نیافته است».
ابراهیم قهوه چی در ادامه میگوید: «درآمد سرانه ما 17924 دلار است. با این حال، مبلغی که ما برای غذا در طول یک سال هزینه میکنیم نیز به 7637 دلار افزایش یافته است. دلیل این امر افزایش 87 درصدی قیمت غذا بر حسب دلار است. در این معادله اقتصادی، تورم چنان سرعتی دارد که هر اندازه درآمد سرانه بیشتر شود، باز هم نمیتوان در برابر خط فقر و خط گرسنگی کاری کرد».
حال باید دید، تمرکز بر مفهوم تغییر رقابت در اقتصاد جهانی از سوی مقامات سیاسی ترکیه، تغییر محسوسی در مسیر تحولات این کشور ایجاد خواهد کرد یا نه.
انتهای پیام/