به گزارش خبرگزاری تسنیم، همزمان با فرارسیدن روز جهانی افراد دارای معلولیت، نگاهها بار دیگر به سوی یکی از بزرگترین و در عین حال توانمندترین اقشار جامعه معطوف میشود. افرادی که هرچند ممکن است با محدودیتهای جسمی یا ذهنی مواجه باشند، اما بارها با ارادهای پولادین و همتی بلند ثابت کردهاند که معلولیت هرگز به معنای ناتوانی نیست و میتوانند در عرصههای گوناگون علمی، ورزشی، فرهنگی و اقتصادی، الهامبخش جامعه باشند.
در این میان، حمایت همهجانبه و هوشمندانه از حقوق این عزیزان، نه تنها یک تکلیف اخلاقی و انسانی، بلکه ضرورتی اجتماعی و تضمینکننده پویایی و عدالت در جامعه است. توجه به نیازهای ویژه معلولان در حوزههای اشتغال، دسترسیپذیری شهری، آموزش، مسکن و درمان، تنها زمانی به نتیجه مطلوب میرسد که از سطح شعار فراتر رفته و در قالب قوانین جامع و ضمانتهای اجرایی محکم متبلور شود.
در همین راستا، گفتوگوی تفصیلی با حمیدرضا جعفریان رئیس اداره بهزیستی اسلامشهر که خود نیز دارای معلولیت است، ترتیب دادهایم که آن را میخوانید:
تسنیم: آقای جعفریان، ضمن تشکر از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید. شما هم به عنوان مسئول بهزیستی اسلامشهر و هم به عنوان فردی که خودتان دارای معلولیت هستید، احتمالاً دیدگاهی دووجهی و عمیق به مسائل دارید. به نظر شما با توجه به این تجربه، اولویت اصلی و فوری که اگر امروز محقق شود، بیشترین تاثیر را در بهبود کیفیت زندگی جامعه معلولان شهرستان میگذارد، چیست؟
صحبت شما درست است؛ این موقعیت به من امکان میدهد هم از دریچه مدیریتی به قضایا نگاه کنم و هم دردها را از نزدیک لمس کرده باشم. بدون تردید و با قاطعیت میگویم که اولویت اول، اجرای واقعی، کامل و بدون تنازل قوانین مصوب حمایتی است. ما قوانین نسبتاً خوبی داریم، مثل قانون حمایت از حقوق معلولان، اما متأسفانه این قوانین اغلب در مرحله شعار و بخشنامه باقی میمانند و ضمانت اجرایی قوی پشت آنها نیست. اگر هر سال در روز جهانی معلولان، فقط یک ماده از این قوانین به صورت ریشهای و در تمام ابعاد اجرا شود، من معتقدم گام بلند و ملموسی برداشته شده است. این اجرا نباید نمادین باشد؛ باید در حوزههای کلانی مثل معیشت، اشتغال، مسکن، آموزش و به ویژه مناسبسازی شهری، کاملاً محسوس و عینی باشد.
تسنیم: مناسبسازی شهری یکی از همان مواد قانونی است که همواره مورد تأکید است اما به نظر میرسد تحقق کامل آن کند است. ارزیابی شما از وضعیت فعلی شهر اسلامشهر از نظر دسترسیپذیری برای افراد دارای محدودیت حرکتی چیست؟ و به طور مشخص، چه انتظارات عملی و فوری از شهرداری، شورای اسلامی شهر و دیگر دستگاههای ذیربط دارید؟
ارزیابی من این است که اگرچه تلاشهایی شده، اما وضعیت مطلوب نیست و فاصله زیادی با استانداردها داریم. مناسبسازی، تنها یک امتیاز نیست؛ پیششرط اساسی حضور و مشارکت اجتماعی معلولان است. متأسفانه هنوز بسیاری از معابر، پیادهروها، ساختمانهای اداری و دولتی، اماکن عمومی، پارکها، ایستگاههای اتوبوس و حتی تاکسیها در اسلامشهر برای یک فرد دارای محدودیت حرکتی یا نابینا، به راحتی قابل دسترس و استفاده نیست. انتظار داریم شهرداری و شورای شهر، نه با نگاه دلسوزانه و ترحمآمیز، بلکه با نگاه وظیفهمندانه، قانونی و انسانی، مناسبسازی را نه به عنوان پروژهای حاشیهای، بلکه به عنوان یک برنامه اصلی و مستمر در دستورکار خود قرار دهند. یک فرد معلول، یک شهروند طلایی با حقوق مسلم است و حق دارد مانند هر شهروند دیگری از تمام امکانات شهری بهرهمند شود.
تسنیم: شما اشاره کردید به قوانین خوب ولی ضعف در اجرا. یکی از حوزههای مهم که هم در قانون بر آن تأکید شده و هم به نظر میرسد معضلی جدی است، بحث اشتغال معلولان، به ویژه معلولان تحصیلکرده است. آمار دقیقی از نرخ بیکاری یا اشتغال این گروه در شهرستان دارید؟ و به نظر شما بزرگترین موانع پیش روی اشتغال پایدار معلولان تحصیلکرده چیست؟
متأسفانه آمار رسمی تفکیکشده دقیقی از نرخ بیکاری معلولان تحصیلکرده به صورت استانی یا شهرستانی منتشر نمیشود، اما مشاهدات میدانی و گزارشهای ما از بیکاری بالا و ناامیدی بخش قابل توجهی از این نخبگان حکایت دارد. این واقعاً یکی از دردهای بزرگ ماست. بسیاری از معلولان تحت پوشش ما، نخبه، دارای مدارک دانشگاهی معتبر، و صاحب مهارتهای فنی، هنری و حرفهای ارزشمندی هستند. اما بازار کار برای آنان بسیار محدود، رقابتی و گاه همراه با تبعیض است.موانع اصلی عبارتند از: نگرش منفی و داغننگ برخی کارفرمایان، عدم انطباق محیطهای کاری (از نظر فیزیکی و فرهنگی)، نبود سیاستهای تشویقی قوی و پایدار دولتی برای جذب معلولان در بخش خصوصی و دولتی و گاه مشکلات حمل و نقل. ما در بهزیستی تسهیلات اشتغالزایی با کارمزد کم 4 درصد تا سقف 350 میلیون تومان ارائه میدهیم، اما این کافی نیست. ایجاد اشتغال پایدار با امنیت شغلی و فرصت پیشرفت نیازمند عزم ملی، مشارکت تمام دستگاهها، فرهنگسازی عمیق و نقشآفرینی جدی بخش خصوصی است.
تسنیم: صحبت از فرهنگسازی شد. برای تغییر نگاه جامعه از ترحم و دلسوزی به سمت احترام، شناخت توانمندیها و فرصتدهی برابر، شما و همکارانتان در بهزیستی چه برنامههای مشخص و عملیاتی دارید؟
به نظر من بهترین و ماندگارترین راه برای فرهنگسازی، نمایش عینی توانمندیها و دستاوردهای خود معلولان است. آنان در عرصههای ملی و بینالمللی ورزش، فرهنگ، هنر، علم و حتی کسبوکار ثابت کردهاند که شعار خواستن، توانستن در زندگیشان یک واقعیت است. ما با برگزاری نمایشگاههای دائمی و دورهای از دستسازهها و محصولات هنری و صنعتی معلولان، معرفی گسترده الگوهای موفق معلول در رسانههای محلی، دعوت از آنان برای سخنرانی در مدارس و دانشگاهها، و ایجاد فضای تعامل مستقیم بین جامعه و معلولان تلاش میکنیم این تصویر غلط را اصلاح کنیم. شخص من نیز به عنوان یک معلول که در این مسئولیت خدمت میکنم، سعی دارم در عمل مصداقی از این باور باشم که محدودیت جسمی به معنای محدودیت در فکر، اراده و خدمت نیست.
تسنیم: لطفاً برای شفافیت بیشتر، آمار دقیقتری از معلولان تحت پوشش بهزیستی اسلامشهر و نیز مهمترین خدمات مستقیمی که در حال حاضر به این عزیزان ارائه میدهید، بیان کنید.
در حال حاضر حدود 7500 پرونده معلولیت به تفکیک انواع معلولیتها تحت پوشش اداره بهزیستی اسلامشهر هستند. خدمات ما متنوع و زنجیرهای است که برخی از اصلیترین آنها عبارتند از: کمکهای نقدی و غیرنقدی توانبخشی (وسایل کمکی، فیزیوتراپی و...)، کمک هزینه درمان و جراحی، کمک هزینه معیشت ماهیانه برای موارد خاص، کمک هزینه تحصیلی برای دانشآموزان و دانشجویان، کمک بلاعوض تهیه مسکن (برای خرید، ساخت یا پرداخت ودیعه)، اعطای تسهیلات ارزانقیمت اشتغالزایی، کمکهای موردی مانند تهیه جهیزیه و سیسمونی، و خدمات مراکز روزانه و شبانهروزی آموزشی و توانبخشی. تاکید میکنم که در ارائه همه این خدمات، اصل حفظ شأن، منزلت و عزت نفس فرد دریافتکننده، خط قرمز و اولویت اصلی ماست. ما باور داریم کمک باید کرامتآفرین باشد.
تسنیم: نقش خیرین و مؤسسات خیریه در این عرصه چقدر است و تعامل شما با آنان چگونه است؟ آیا این همراهی کافی است یا نیاز به توسعه بیشتری دارد؟
نقش خیرین محترم و مؤسسات مردمی بسیار کلیدی، حیاتی و در واقع مکمل کار دولتی است. بسیاری از کمکهای ویژه، تجهیزات توانبخشی پیشرفته، هزینههای سنگین درمانی و عملهای جراحی، و حمایتهای موردی از طریق دلهای بزرگ این عزیزان تأمین میشود. ما سعی میکنیم با ایجاد اعتماد و شفافیت، ارتباط مستمر و صحیحی با خیرین داشته باشیم. از طریق شناسایی دقیق نیازهای واقعی و معرفی موارد دارای اولویت، سعی میکنیم کمکها در مسیر صحیح و با بیشترین اثربخشی هزینه شود. این همراهی همواره نیاز به توسعه دارد، اما مهمتر از کمّیت کمک، تداوم و کیفیت تعامل است. خوشبختانه در اسلامشهر خیرین نیکاندیش زیادی داریم.
تسنیم: پیشگیری از بروز معلولیتها، هم از بعد انسانی و هم اقتصادی، بسیار اهمیت دارد. وظیفه بهزیستی در این حوزه چیست و چه اقدامات کنشی و آموزشی در حال انجام است؟
پیشگیری، هوشمندانهترین و کمهزینهترین سرمایهگذاری است. مأموریت ما در این حوزه چندبعدی است: ارائه آموزشها و مشاورههای قبل و بعد از ازدواج، تسهیل و پوشش هزینههای غربالگری و آزمایشهای ژنتیک برای زوجهای در معرض خطر، اجرای برنامه ملی غربالگری شنوایی نوزادان، آموزشهای همگانی درباره علل بروز حوادث خانگی و رانندگی که منجر به ضایعه نخاعی و ... میشود، و توانمندسازی خانوادههای دارای فرزند معلول برای جلوگیری از تشدید معلولیت. همچنین خط اورژانس اجتماعی (123) به عنوان خط مقدم مداخله در بحرانهای اجتماعی و خانوادگی، میتواند از بسیاری آسیبهای روانی - اجتماعی که ممکن است به انزوا یا مشکلات ثانویه بینجامد، جلوگیری کند.
تسنیم: اگر بخواهید در روز جهانی معلولان یک پیام کلیدی به دو گروه مخاطب دهید؛ اول به مسئولان و تصمیمگیران در سطوح مختلف، و دوم به عموم مردم جامعه، آن پیام چه خواهد بود؟
پیام من به مسئولان و تصمیمگیران این است: قوانین مصوب را جدی بگیرید. برای اجرای آنها نه تنها بخشنامه، که برنامه عملیاتی، بودجه مشخص، نظارت مستمر و ارزیابی اثرگذاری طراحی کنید. به جامعه معلولان نه به عنوان یک موضوع حاشیهای و مصرفکننده صرف بودجه، بلکه به عنوان سرمایههای انسانی توانمند، بااراده و مشتاق خدمت بنگرید که با فرصتدهی، میتوانند برای کشور مفید واقع شوند. مناسبسازی را از شعار خارج کنید. و پیامم به عموم مردم جامعه این است: فرصت برابر بدهید. لطفاً با نگاه ترحمآمیز، ما را خلع سلاح نکنید. ما محدودیت جسمی داریم، اما ناتوان و فاقد استعداد نیستیم. با دادن فرصت تحصیل، اشتغال، ازدواج و حضور در اجتماع، به ما کمک میکنید تا استعدادهای خدادادی خود را شکوفا کنیم. آنگاه خواهید دید که ما نه سربار جامعه، که خدمتگزاران و افتخاراتی برای جامعه خواهیم بود. ما خواهان مشارکت در ساختن هستیم، فقط کافی است در را به رویمان باز کنید.
گفتوگو از: بهاره صابر
انتهای پیام/