به گزارش خبرگزاری تسنیم از تبریز، روز دانشجو، یادآور نقش بی‌بدیل دانشگاه و دانشجویان در سرنوشت کشورمان است. این روز، یادبود سه دانشجوی دانشکده فنی دانشگاه تهران (مصطفی بزرگ‌نیا، احمد قندچی و مهدی شریعت رضوی) است که در 16 آذر 1332 و در جریان اعتراض به ازسرگیری روابط با بریتانیا و سفر معاون رئیس‌جمهور وقت آمریکا، ریچارد نیکسون، شهید شدند. این واقعه، دانشگاه را نه صرفاً به عنوان یک نهاد آموزشی، بلکه به عنوان کانونی اثرگذار در تحولات اجتماعی و سیاسی کشور تثبیت کرد.

امروز، در حالی که جامعه با پیچیدگی‌های فراوانی روبروست، پرسش از نقش دانشگاه و کیفیت تربیت دانشجویان بیش از هر زمان دیگری مطرح است. دانشجوی امروز، نه یک «درمانده» که یک «سرمایه ملی» و «شهروند آینده‌ساز» است. دانشگاه نیز وظیفه دارد تا با تربیت «کنشگران آگاه و مسئولیت‌پذیر»، این سرمایه را برای ساختن فردای کشور شکوفا کند.

از تماشاگری تا کنشگری: گمشده دانشگاه معاصر

کنشگری، فعالیتی آگاهانه و عامدانه است که با هدف ایجاد تغییر و بهبود در جامعه شکل می‌گیرد و با نقادی، مسئولیت‌پذیری و ایجاد همبستگی اجتماعی همراه است. این همان ظرفیتی است که ریشه در تاریخ جنبش دانشجویی ایران دارد.

اما چرا گاهی تصور می‌شود این نقش کمرنگ شده است؟ یک تحلیل راهبردی نشان می‌دهد که تمایل به تماشاگری به جای کنشگری، اغلب ناشی از این باور است که کنشگری نتیجه‌ای ندارد یا منفعتی برای فرد به همراه نمی‌آورد. این ناامیدی می‌تواند ریشه در برخی از عوامل داشته باشد:

دغدغه‌های معیشتی و ابهام آینده: فشارهای اقتصادی، انرژی و تمرکز دانشجو را می‌گیرد.

فقدان مهارت‌های عملی اثرگذاری: بسیاری از دانشجویان انگیزه و ایده دارند، اما نمی‌دانند چگونه و از کجا باید اقدام مؤثر را آغاز کنند.

ضعف در تبیین «چرایی» مسئولیت‌پذیری: زمانی که رابطه میان تلاش فرد و پیشرفت کل جامعه به درستی تبیین نشود، انگیزه جمعی ضعیف می‌شود.

بازگرداندن دانشگاه به نقش کانون تربیت کنشگر، نیازمند یک برنامه نظام‌مند است. بر اساس نظریه‌های تربیت کنشگر، این مسیر را می‌توان در شش گام اساسی دنبال کرد:

گام اول: امیدآفرینی و شکستن گفتمان «نمی‌توانیم»

دانشگاه باید با تبیین دستاوردهای تاریخی مقاومت و پیشرفت کشور در قالب سخنرانی‌ها و نمایشگاه‌ها، باور به امکان تغییر را در دانشجویان زنده کند. هدف این است که فضای یأس را به فضایی سرشار از امید و امکان تبدیل کنیم.

گام دوم: تبیین اهمیت و ارزش کنشگری

باید برای دانشجو روشن شود که فایده کنشگری به هزینه‌اش می‌ارزد. برگزاری کارگاه‌های آینده‌پژوهی و دعوت از متخصصانی که نقش خود را در توسعه کشور ایفا کرده‌اند، می‌تواند الگوی ملموسی از اثرگذاری ارائه دهد.

گام سوم: آموزش مهارت‌های عملی «چگونگی» اثرگذاری

انگیزه باید به اقدام عملی تبدیل شود. دانشگاه می‌تواند با ایجاد کارگاه‌های مهارت‌محور در زمینه‌هایی مانند گفت‌وگوی مؤثر، کار تیمی، مدیریت پروژه‌های اجتماعی و سواد رسانه‌ای، ابزارهای لازم را در اختیار دانشجویان قرار دهد.

گام چهارم: تقویت پیوند فرد و جامعه

نگاه فردمحور باید با روحیه جمعی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی جایگزین شود. طراحی پروژه‌های خدمات اجتماعی اجباری یا داوطلبانه و فرصت‌های کارآموزی در نهادهای محلی، این پیوند را عینی می‌سازد.

گام پنجم: تداوم تبلیغ و تذکر

فرهنگ کنشگری باید در میان انبوه اخبار روزمره زنده بماند. اختصاص تیترهای ثابت در نشریات دانشگاهی و برنامه‌های مستمر در فضای مجازی دانشگاه برای معرفی کنشگران و پروژه‌های موفق، این تداوم را ایجاد می‌کند.

گام ششم: الگوسازی عملی توسط اساتید و مدیران

هیچ چیز به اندازه مشاهده عینی تأثیرگذاری، اشتیاق ایجاد نمی‌کند. وقتی اساتید و مدیران دانشگاه به صورت فعال در پروژه‌های اجتماعی مشارکت کنند، به الگوهای زنده و قابل اتکایی برای دانشجویان تبدیل می‌شوند.

روز دانشجو فقط یک یادبود تاریخی نیست، بلکه فراخوانی همیشگی برای بازتعریف مسئولیت‌ها است. دانشگاه امروز باید خود را «مدرسه تربیت کنشگر» بداند. تحقق این امر نیازمند عزم جزم تمام اجزای این نهاد، از مدیریت و اساتید تا خود دانشجویان است. اساتید باید فراتر از انتقال دانش، منادی امید و راهنمای عمل باشند. دانشجویان نیز باید بپذیرند که آینده‌سازانی هستند که ساختن فردا از کنش آگاهانه امروز آنان آغاز می‌شود.

انتهای پیام/