گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم ـ یکصدونودوچهارمین شماره از پادکست «در عمق» که به بررسی مهمترین روندها، تحولات و همچنین شخصیتها در غرب آسیا میپردازد، روز یکشنبه 16 آذر 1404 ضبط و منتشر شد. «علیرضا مجیدی»، کارشناس مسائل غرب آسیا در چند شماره پیشِروی این پادکست به بررسی علل و عوامل سقوط حکومت بشار اسد در سوریه و تحولات یک سال اخیر دولت موقت بهرهبری احمد الشرع در عرصه داخل و خارجی میپردازد.
برای فهم بحران 2011 در سوریه، باید مجموعهای از تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را کنار یکدیگر قرار داد. از اوایل دهه 2000، دولت سوریه تلاشهایی برای تغییر الگوی اقتصادی و گشودن فضا برای بخش خصوصی انجام داد.
این تغییرات، هرچند در ابتدا با هدف افزایش رشد اقتصادی بود، اما به شکلگیری نابرابریهای تازه و جابهجایی برخی از توازنهای قدیمی در جامعه انجامید. بخشهایی از جمعیت احساس کردند که در روندهای جدید سهم کمتری دارند و فرصتهای اقتصادی بهطور نامتوازن در حال توزیع است.
همزمان، خشکسالی طولانی و کمسابقه، فشار زیادی بر مناطق روستایی وارد کرد. بسیاری از خانوادهها که زندگیشان به کشاورزی وابسته بود، با کاهش شدید درآمد مواجه شدند و بهسمت شهرهای بزرگ مهاجرت کردند.
افزایش جمعیت در حاشیه شهرها، آن هم در شرایط محدودیت شغل و خدمات، تنشهای اجتماعی را تقویت کرد و سطح نارضایتی عمومی را بالا برد.
با آغاز اعتراضات 2011، نحوه مواجهه حکومت نیز به بحرانهای پیشین افزود. دولت سوریه تلاش کرد با تکیه بر ابزارهای امنیتی، اوضاع را بهسرعت کنترل کند؛ اما این رویکرد در برخی مناطق نتیجه عکس داد و دامنه اعتراضات را گستردهتر کرد. بخشی از جامعه که پیشتر صرفاً ناراضی بود، بهتدریج وارد فضای رویارویی شد و سرکوب به نتیجه نرسید.
در همین حال، ضعفهای نهادی که طی سالها در دستگاه اداری و نظامی انباشته شده بود، خود را آشکار کرد. ساختاری که باید بحران را مدیریت میکرد، آمادگی کامل نداشت و این امر موجب شد بحران با سرعت بیشتری گسترش یابد.
در سطح داخلی، بازیگران مختلفی در این روند نقش داشتند؛ معترضان شهری، گروههای جوانان، شبکههای محلی مسلح و مجموعهای از نیروهای مذهبی و اجتماعی که هرکدام از زاویهای به رژیم فشار وارد کردند، ترکیب این عوامل، زمینهساز فروپاشی نظم سیاسی پیشین سوریه شد.
انتهای پیام/+