به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، این روزها بسیاری از تحلیلگران ترکیه، درباره نظم نوین جهانی حرف میزنند. به ویژه جراید و رسانههای نزدیک به حزب عدالت و توسعه، مداوماً به این موضوع اشاره میکنند که با توجه به تحولات اخیر و فاصله گرفتن آمریکای ترامپ از ناتو و اروپا، فضا برای قدرت نمایی دفاعی ترکیه، بیش از هر زمان دیگری مساعد است.
پیشرفت نسبی در خودکفایی صنایع دفاعی در ترکیه و ارائه تفسیرهای خاص و اغراقآمیز درباره نقش این کشور در تحولات منطقه و جهان، نسخههای دفاعی راهبردی جدیدی را پیش کشیده است.
روزنامه ینی شفق چاپ آنکارا از جراید اخوانیهای نزدیک به حزب حاکم ترکیه، درباره راهبرد دفاعی ترکیه، به 4 محور اصلی اشاره کرده و مدعی آن است که سازگاری با الزامات عصر جدید، ارتباط مستقیمی با قدرت نظامی دارد.
4 محور اصلی راهبرد نیروهای مسلح ترکیه
ینی شفق درباره مبانی مهم استراتژی دفاعی ترکیه نوشته است: با افزایش خطرات جنگ جهانی، ارتشها در حال بازسازی ساختار خود هستند. نیروهای مسلح ترکیه نیز با بهرهگیری از مزایای پیشرفت و خودکفایی در صنعت دفاعی، نقشه راه خود را حول چهار استراتژی اساسی بنا کردهاند:
الف) سامانهها پدافند هوایی.
ب) سیستمها و ادوات بدون سرنشین.
ج) فناوریهای موشکی.
د) سیستمهای رزمی مبتنی بر هوش مصنوعی.
تحلیلگر ینی شفق میگوید: «نیروهای مسلح ترکیه (TAF)، در تلاش برای گذار به ساختاری با فناوری پیشرفته متناسب با نیازهای جنگ مدرن، خود را با الزامات و با خواستههای عصر جدید سازگار میکند. چرا که ترکیه برای رسیدن به اهداف مهم خود، نیازمند افزایش قدرت است».
ترکیه در سه سال گذشته علاقه ویژهای به گنبد هوایی و سیستمهای پدافند هوایی نشان داده و به تلاشهای خود برای استقرار کامل سیستم گنبد فولادی ادامه میدهد.
اخیراً قراردادی 6.5 میلیارد دلاری بین ASELSAN و ریاست صنایع دفاعی برای تکمیل گنبد فولادی امضا شده است. همچنین ساخت اولین بلوک ناوشکن پدافند هوایی TF-2000 که بخشی از این سیستم خواهد بود، در فرماندهی کشتیسازی نیروی دریایی استانبول آغاز شده است.
پروژه گنبد فولادی ترکیه به عنوان یک پیشرفت بزرگ در قابلیتهای دفاع هوایی این کشور، نشاندهنده تعهد آن به نوآوریهای تکنولوژیکی و استقلال استراتژیک است. ترکیه قصد دارد با ترکیب حسگرها، تسلیحات و شبکههای ارتباطی تولید داخل در یک سیستم واحد مبتنی بر هوش مصنوعی، یک سپر دفاعی کامل در برابر انواع تهدیدات هوایی ایجاد کند.
تمایل ترکیه برای مبارزه با انواع تهدیدات، مانند سیستمهای موشکی پیشرفته و پهپادها، در استراتژی چندلایه گنبد فولادی منعکس شده که شامل سیستمهای دفاعی کوتاهبرد، میانبرد و دوربرد است.
سرحد سوها چوبوکچی اوغلو کارشناس مسائل نظامی در این خصوص میگوید: «این پروژه علاوه بر تقویت قابلیتهای ترکیه، پیامدهای ژئوپلیتیکی قابل توجهی نیز دارد. ترکیه با ساخت یک سیستم دفاع هوایی پیشرفته در داخل، جایگاه خود را به عنوان یک بازیگر اصلی در پویایی امنیت منطقهای مجدداً تأیید میکند. اما دستیابی به این اهداف مستلزم مدیریت موانع مالی، ژئوپلیتیکی و فناوری است. برای موفقیت این پروژه، مشکلاتی مانند افزایش احتمالی هزینهها، تأخیر در توسعه و ادغام سیستم با زیرساختهای فعلی باید حل شود».
ستون دوم، سیستمها و ادوات بدون سرنشین است. این ادوات به عنوان عناصر حیاتی در تغییر مسیر میدانهای نبرد فناوری امروزی نقش برجسته دارند و در حال تبدیل شدن به محور استراتژیهای جهانی و تغییر شکل قابلیتهای نظامی کشورها هستند. ترکیه این حوزه را با طراحی و تولید هواپیمای بدون سرنشین (پهپاد) آغاز کرد و سپس راه خود را با قایقهای نظامی بدون سرنشین و همچنین ادوات زمینی بدون سرنشین (UGV) ادامه میدهد.
ستون سوم استراتژی دفاعی نیروهای مسلح ترکیه، توجه به فناوریهای موشکی است. شرکت ملی رُکتسان ROKETSAN در حال فعالیت در فناوریهای موشکی است و تولید موشکهای مافوق صوت در ماههای آتی، نقطه تمرکز اصلی ترکیه خواهد بود.
چهارمین محور این استراتژی، تمرکز بر سیستمهای مبتنی بر هوش مصنوعی است. سیستمهای مبتنی بر هوش مصنوعی، امنیت سایبری، جنگ الکترونیک و قابلیتهای ارتباطی فضایی را گسترش خواهند داد. نیروی هوایی ترکیه با مفهوم جدید خود، همه این سیستمها را به سطح بالاتری خواهد برد و بار را از دوش سربازان در میدان نبرد برمیدارد.
یکی از حوزههایی که ترکیه درباره آن، جنجال رسانهای به پا کرده، اهداف حوزه هواپیماهای جنگنده بدون خلبان است. طی روزهای گذشته دو مدل از این هواپیماها یعنی قزل الما و عنقا (ANKA-III) آزمایشهای موفقیت آمیزی را پشت سر گذاشتند.
قزل الما ساخت صنایع بایکار و محصول سلجوق بیرقدار داماد اردوغان است و عنقا نیز در صنایع هوافضای ترکیه (TAI) توسعه یافته و پس از تکمیل چهل و ششمین سورتی پرواز و شلیک موشک هوا به هوا امتحان خود را پس دادند.
چهار محور مزبور از استراتژی دفاعی نیروهای مسلح ترکیه (دفاع هوایی، سیستمهای بدون سرنشین، فناوریهای موشکی و هوش مصنوعی) نشاندهنده پیشرفت ترکیه در صنعت دفاعی است.
با این حال، برخی از تحلیلگران و اندیشکدههای خارجی، تبلیغات دولت ترکیه در این حوزه را اغراقآمیز ارزیابی کرده و به چالشهایی مانند پایداری بلندمدت، ادغام در سیستمهای دیگر و منابع انسانی اشاره میکنند.
به عنوان مثال، پروژه «گنبد فولادی» تلاشهای ترکیه برای ایجاد معماری دفاع هوایی چندلایه خود، مشابه گنبد آهنین رژیم صهیونیستی را نشان میدهد. اما هنوز مشخص نیست که ترکیه به عنوان یک کشور عضو ناتو، کارآیی این سیستم را چگونه برای متحدین خود شرح خواهد داد و آیا این سامانه میتواند با تسلیحات ناتو نیز ادغام شود یا خیر.
اندیشکده TRENDS Research به این اشاره کرده که ممکن است سیستم گنبد فولادی ترکیه از بسیاری جهات خودکفا باشد اما برخلاف گنبد آهنین رژیم صهیونیستی، در نبرد آزمایش نشده و رسیدن این سامانه جدید به ظرفیت کامل آن تا دهه 2030 طول خواهد کشید.
از دیگر سو، اندیشکده دفاع و امنیت آسیا، بر این باور است که «گنبد فولادی به عنوان سامانه دفاعی ترکیه، معماری دفاع هوایی مستقلی در اختیار این کشور میگذارد و تحرک مستقلی را از ناتو فراهم میکند اما فاقد دفاع موشک بالستیک دوربرد است و این یک نقطه ضعف مهم است».
این نگرش، شبیه گزارش شورای آتلانتیک است که آشکارا اعلام کرده «موشکهای مافوق صوت و سرمایهگذاریهای هوش مصنوعی ترکیه، برای ناتو مهم است. اما در دو حوزه مهم یعنی در ظرفیت صنعتی و ادغام فناوری، دارای محدودیت جدی هستند».
یکی دیگر از چالشهای ترکیه، مربوط به واکنشها و بازخوردهای پیرامونی است. به عنوان مثال، درباره گنبد فولادین ترکیه، یونان نگران پتانسیل این سیستم برای نظارت بر فضای هوایی دریای اژه و شرق مدیترانه است و ممکن است رقابت بین دو کشور به دلیل سوء تفاهمها و محاسبات اشتباه تشدید شود. ترکیه باید بین پایبندی خود به استانداردهای بینالمللی و توافقنامههای کنترل تسلیحات و اهداف خود در امنیت ملی، تعادل برقرار کند.
تحلیلگران دفاعی میگویند: سامانه ترکیهای گنبد فولادی هنوز به طور کامل یکپارچه نشده و فاقد دفاع موشکی بالستیک دوربرد است. علاوه بر این، ادغام کامل با سیستمهای ناتو زمانبر خواهد بود.
درباره سیستمها و ادوات بدون سرنشین نیز باید گفت: پهپادها به عنوان مهمترین دستاورد ترکیه در این حوزه، موفق بودهاند. با این حال، مسائل لجستیکی، امنیت نرمافزاری و مقررات بینالمللی برای سیستمهای بدون سرنشین زمینی و دریایی همچنان پابرجاست و شواهد نشان میدهد که ترکیه برای تامین بسیاری از قطعات مهم و استراتژیک، هنوز هم نیازمند منابع خارجی است.
اما درباره فناوریهای موشکی، علاوه بر مشکلات علمی و فنی، پای مسائل اقتصادی نیز در میان است. چرا که تولید موشکهای مافوق صوت پرهزینه و از نظر فنی چالشبرانگیز است و زیرساختها و سایتهای آزمایشی صنایع دفاعی ترکیه هنوز هم مهیای تولید انبوه نیست.
در بخش هوش مصنوعی نیز، ترکیه همچنان با دو مشکل مهم یعنی کمبود منابع انسانی آموزشدیده و موانع فنی الگوریتمی روبروست.
انتهای پیام/