به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، آبیاری مزارع محصولات اساسی مانند گندم، جو و ذرت با استفاده از فاضلاب خام و تصفیهنشده، چالشی بحرانی در کلانشهر شیراز رقم زده است. این وضعیت، مستقیماً بهداشت شهروندان را به خطر میاندازد؛ زیرا محصولاتی که با این آبهای آلوده رشد میکنند، به منبعی برای انتقال احتمالی بیماریها و آلایندههای خطرناک تبدیل میشوند.
حال سؤال اساسی این است که چرا با وجود این تهدیدات آشکار، فعالیتهای سودجویانه مبتنی بر این شیوههای آبیاری در شیراز متوقف نمیشود؟
طی سالهای اخیر، دستگاه قضایی بهدلیل اهمیت حیاتی و فوریت مقابله با تهدید آشکار سلامت عمومی ناشی از کشت محصولات آلوده، به این مسئله ورود کرده و اقداماتی را برای برخورد با متخلفان آغاز کرده است.
با این حال، شواهد و گزارشهای موجود نشان میدهد که این روند غیربهداشتی و مخاطرهآمیز همچنان در بخشهایی از مناطق جنوب شرق شیراز ادامه دارد.
عوامل تداوم بحران
اینکه چرا باز هم شاهد آبیاری مزارع با استفاده از فاضلاب خام و تصفیهنشده هستیم، علل گوناگونی دارد؛ از جمله ضعف در اقدام قاطع و هماهنگ. اگرچه تلاشهایی برای مدیریت و کنترل این بحران صورت گرفته و نهادهای مسئول بر خطرات مصرف گندم، جو و ذرت آلوده تأکید کردهاند، اما به نظر میرسد ارادهای جدی، قاطع و کاملاً هماهنگ برای ریشهکن کردن کامل این معضل حیاتی وجود ندارد. این شرایط، تهدید ناشی از مصرف این محصولات را همچنان بر سر شهروندان شیرازی حفظ کرده است.
همچنین ناکارآمدی مجازاتها و پایین بودن هزینه جرم، یکی از عوامل کلیدی در تداوم و حتی گسترش این تخلف، ضعف نظام بازدارندگی است. در حقیقت، در برابر سود قابل توجهی که متخلفان از طریق کشت و عرضه این محصولات کسب میکنند، جریمهها و اقدامات قانونی فعلی فاقد اثرگذاری لازم برای ایجاد ترس و پشیمانی هستند.
این وضعیت به سهم خود، موجب عدم بازدارندگی کافی شده و جذابیت این روش کشت غیرقانونی و در نتیجه، تمایل به افزایش سطح زیر کشت محصولات آلوده را تشدید کرده است.
انهدام 1100 هکتار اراضی آلوده در جنوب شیراز
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان شیراز در این باره به خبرنگار تسنیم اعلام کرد که در راستای مقابله با تخلفات و تضمین سلامت عمومی، اقدامات قاطعی برای جلوگیری از کشت غیرمجاز در اراضی نزدیک به تصفیهخانههای فاضلاب انجام شده و زارعت زمینهای متخلف منهدم شدند.
محمد میرزایی با اشاره به وجود دو تصفیهخانه در شیراز (جنوب شهر و شهر صدرا در نزدیکی باجگاه)، نگرانیها در مورد کیفیت آب تصفیه شده و استفاده غیرمجاز آن در کشاورزی را مطرح کرد.
وی به کیفیت پایین آب تصفیه اشاره کرد و توضیح داد که آب تصفیه شده از این دو مرکز دارای کیفیت درجه 30 است، که برای مصارف کشاورزی و به ویژه برای آبیاری محصولات قابل استفاده مناسب نبوده و قابلیت لازم را ندارد.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان شیراز خاطرنشان کرد: تصفیهخانه جنوب شیراز قادر به تصفیه تمام فاضلاب نیست و تنها حدود 30 درصد از فاضلاب را تصفیه میکند و باقیمانده فاضلاب به صورت خام رها میشود.
میرزایی اظهار کرد: کشاورزان در زمینهای مجاور از این آب برای آبیاری محصولاتی نظیر گندم و جو استفاده میکردند.
وی تأکید کرد که با همکاری دستگاههای ذیربط، از جمله مدیریت جهاد کشاورزی، شبکه بهداشت، محیط زیست و اداره راه و با دستور مراجع قضایی، با متخلفان برخورد انجام شده است.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان شیراز به انهدام اراضی آلوده نیز اشاره و بیان کرد: سال گذشته حدود 1100 هکتار از اراضی متخلف در جنوب شیراز که از این آب استفاده میکردند، منهدم شد و از بین رفت.
میرزایی همچنین به شهروندان اطمینان داد که هیچ مشکلی در خصوص استفاده از سبزی و صیفیجات نیز وجود ندارد و شهروندان میتوانند با اطمینان خاطر مصرف کنند.
وی تصریح کرد: هیچ گزارش و مشاهدهای مبنی بر کشت سبزی و صیفیجات با این آب وجود نداشته، به جز یک هکتار در سال گذشته که آن هم منهدم شد.
عدم بازدارندگی احکام و افزایش زیر کشت
کارشناس مسئول بهداشت محیط مرکز بهداشت شهدای والفجر نیز در گفتوگو با خبرنگار تسنیم با اشاره به پیگیریها و اقدامات قضایی انجام شده در خصوص کشت محصولات کشاورزی با استفاده از آبهای نامتعارف و آلوده در دو نقطه از شیراز، گزارشی از وضعیت این تخلفات ارائه کرد.
محمدعلی محسنیپور تأکید کرد که متأسفانه با وجود صدور احکام قضایی، این روند بازدارنده نبوده و میزان اراضی زیر کشت سال به سال افزایش یافته است.
وی با بیان اینکه این مشکل 40 تا 50 سال است که در منطقه مغفول مانده بود، به اقدامات انجام شده در چهار تا پنج سال اخیر اشاره کرد و گفت: این تخلف در دو نقطه از شیراز شامل جنوب شرق شیراز و دره قرهپیری مشاهده شده است.
کارشناس مسئول بهداشت محیط مرکز بهداشت شهدای والفجر خاطرنشان کرد: محصولات کشت شده با آبهای نامتعارف شامل گندم، جو و ذرت هستند.
محسنیپور تأکید کرد که برخلاف گذشته، دیگر برنج در این مناطق کشت نمیشود و در شیراز اصولا سبزیجات کاشته نمیشود.
وی به میزان امحاء محصولات هم اشاره و بیان کرد: در پنج سال اخیر، با تشکیل گشتهای دانشگاه علوم پزشکی و همکاری ادارات، تقریبا 2000 هکتار از محصولات امحاء شده است. این امحاء در سالهای مختلف شامل 1100 هکتار، 350 هکتار، و 520 هکتار بوده است.
به گفته محسنیپور، 22 نفر متخلف اصلی با اراضی بین 150 تا 300 هکتار وجود دارند.همچنین حدود 200 نفر نیز متخلف خُرد با اراضی 2، 3 یا 5 هکتاری هستند.
وی به اقدامات قضایی انجام شده در این باره هم اشاره کرد و گفت: تاکنون 150 تا 200 پرونده قضایی تشکیل شده است.برای 100 نفر از متخلفان هم حکم قطعی صادر شده است.
کارشناس مسئول بهداشت محیط مرکز بهداشت شهدای والفجر با بیان این نکته که سالانه حدود 340 تا 350 اخطار صادر میشود، ضمن ابراز گلهمندی از وضعیت موجود، اعلام کرد: ما از قوه قضاییه گلایه کردیم که چرا این همه احکامی که صادر شده بازدارنده نبوده و الان سال به سال هکتار زیر کشت محصولات بیشتر میشود.
محسنیپور تأکید کرد که در حال حاضر، افرادی که حکم برایشان صادر شده، کشت نمیکنند؛ اما یکی از متخلفان، زمینهای خالی را اجاره کرده و دوباره مشغول کشت است؛ این موضوع نشان میدهد که باید برخوردی سختگیرانهتر با این تخلفات صورت گیرد.
وی همچنین بر لزوم پاسخگویی مدیران ادارات متولی تأکید کرد و گفت: باید علاوه بر کشاورز، از مدیران اداراتی که مسئولیت آبفا و فاضلاب را دارند، پاسخ خواسته شود.
کارشناس مسئول بهداشت محیط مرکز بهداشت شهدای والفجر به نقش دادستانی هم در این خصوص اشاره و عنوان کرد که پروندهها و درخواست احکام از طریق دانشگاه علوم پزشکی به دادستانی فرستاده و حکم توسط دادستان صادر میشود.
به گفته محسنیپور، ارگانهایی مانند جهاد کشاورزی، محیط زیست و آبفا نیز باید پاسخگو باشند که چرا بعد از 5 سال، میزان زیر کشت کاهش نیافته، بلکه بیشتر شده است.
وی تصریح کرد که برخی کشاورزان ادعا میکنند که فاضلاب به زمین آنها آمده، که این امر ممکن است شک و تردید برای قاضی ایجاد کند. به همین دلیل، باید مدیران متولی به میدان آمده یا حکم قاضی علیه آنها صادر شود.
کارشناس مسئول بهداشت محیط مرکز بهداشت شهدای والفجر ابراز امیدواری کرد که اگر متولیان وظیفه سازمانی خود را درست انجام دهند، میزان کشت با آبهای نامتعارف در منطقه جنوب شرق شیراز به سمت صفر حرکت کند.
استفاده از فاضلاب تأثیرات سوء بر سلامت و محیط زیست دارد
معاون نظارت و پایش محیط زیست فارس نیز در گفتوگو با تسنیم اعلام کرد که اصلیترین اقدام محیط زیست در مواجهه با استفاده از آبهای نامتعارف و فاضلابها، پیگیری از طریق وزارت نیرو (شرکت آب و فاضلاب) برای تصفیه کامل تمام فاضلابهای تولیدی در سطح استان است.
قاسم نهاوندی گفت: محیط زیست بر این باور است که برخورد باید با عامل اصلی آلودگی باشد و در این زمینه، وظیفه خود را در مواردی از جمله پیگیری تصفیه فاضلاب و پایش آلودگی خاک متمرکز کرده است.
وی ادامه داد: نتایج پایشها در سالهای گذشته نشان داده که میزان فعلی فاضلابها خاک را به میزان زیادی آلوده نمیکند، چرا که خاک خاصیت خودپالایی دارد.
معاون ادارهکل محیط زیست فارس اضافه کرد: محیط زیست در قالب گشتهای همپوشان با حضور دستگاههای مرتبط، همکاری لازم را برای برخورد با متخلفین دارد و کارشناسان خود را اعزام میکند.
نهاوندی همچنین تأکید کرد که محیط زیست صاحب صلاحیت مستقیم برای ورود به این قضیه نیست و دستگاههای متولی دیگری مسئولیت دارند.
وی توضیح داد: تعیین تأثیر فاضلاب بر محصولات گیاهی و غلات و انتقال آلودگی به آنها، خارج از حوزه اختیارات و تخصص محیط زیست است.
معاون ادارهکل محیط زیست فارس عنوان کرد: این موضوع در حیطه اختیارات مراجع ذیصلاح مانند دانشگاههای علوم پزشکی و سازمان استاندارد قرار دارد.
به گفته نهاوندی، محیط زیست با وجود حدود اختیارات قانونی، معتقد است که استفاده از فاضلاب یا آبهای نامتعارف قطعا میتواند تأثیرات سوء بر سلامت و محیط زیست داشته باشد و با جدیت این موضوع را پیگیری میکند.
انتهای پیام/424.