به گزارش خبرگزاری تسنیم از دهدشت، بافت تاریخی بلادشاپور که پیشتر عمدتاً به دوران اوج خود در عصر صفویه و یادگار شاپور ساسانی شناخته میشد، با کاوشهای باستانشناسی اخیر، هویتی بسیار کهنتر از تصورات پیشین به خود گرفته است و هیئت 14 نفره کاوشگران در لایهنگاریهای علمی این مجموعه، آثاری منسوب به هزاره پنجم پیش از میلاد کشف کردهاند که قدمت این شهر را به بیش از هفت هزار سال میرساند.
این کشف، نقش دهدشت را نه تنها به عنوان یک محور تجاری مهم در دوران صفوی، بلکه به عنوان یکی از نخستین سکونتگاههای مهم در جنوب غرب ایران، در دورههای پیش از تاریخ، متحول ساخته و لزوم توجه جدیتر به حفاظت و ساماندهی این میراث کمنظیر را دوچندان میکند.
این بافت که روزگاری 45 هکتار وسعت داشت، یکی از بزرگترین مجموعههای تاریخی کشور به شمار میرود و امروز تنها 35 تا 37 هکتار از آن باقیمانده؛ میراثی ارزشمند که از سال 1364 در فهرست آثار ملی ثبت شده است و بافت تاریخی دهدشت در گذشته، گذرگاه استراتژیک تجارت بین اصفهان و بنادر جنوبی بوده؛ نقشی که این شهر را به یکی از محورهای اقتصادی دوران صفوی تبدیل کرد.
در دل این بافت، هنوز میتوان نشانههای شهری بزرگ و پویا را دید؛ بیش از دو هزار خانه تاریخی، بازار بزرگ دهدشت، مساجد، حمامها، کاروانسراها، ارگ حکومتی، برج و باروها و بقاع متبرکه و غیره در میان آنها، کاروانسرای دهدشت با مساحت 1600 مترمربع، 38 حجره، ایوانهای بلند و حیاط سنگفرششده، همچنان اقتدار معماری صفوی را یادآوری میکند.
نوروز رجبی، عضو هیئت باستانشناسی کاوش لایهنگاریهای بافت تاریخی دهدشت در این خصوص به تسنیم، گفت: بافت تاریخی یکی از ارزشمندترین و ارجمندترین بافتهای تاریخی ایران است که در دوره صفویه اهمیت بسیار زیادی داشته و متون تاریخی به ما میگوید که این شهر نقش جدی بین تبادلات اقتصادی و تجاری میان سواحل خلیج فارس و فلات مرکز ایران و به طور ویژه اصفهان که مرکز دولت صفوی بوده عمل میکرده است.
وی ادامه داد: راستهبازارهای گسترده، حمامهای زیاد، مساجد گوناگون، سرا و کاروانسرا و مناطق مسکونی زیادی در این بافت تاریخی وجود دارد که شما میتوانید به اهمیت این بافت در ابن بازه زمانی بیشتر پی ببرید و متون و شواهد تاریخی به ما میگویند که بافت تاریخی دهدشت در دوره صفویه اهمیت پیدا میکند اگرچه پژوهشگرانی که حوزه کار آنها اینجا بود؛ مانند دکتر سپید نامه و دکتر مسعودی و کار زیادی را در این بافت تاریخی انجام دادند با بررسی متون و منابع تاریخی متوجه میشوند بافت تاریخی دهدشت پیش از دوره صفویه نیز اهمیت داشته و نقش زیادی را در تحولات اجتماعی و اقتصادی میان مناطق کوهستانی و مناطق پست ایفا میکرده است.
بافت تاریخی دهدشت مجموعهای که سالها آن را یادگار دوران صفویه میدانستند، اما کاوشهای تازه نشان میدهد این شهر، تاریخی بسیار عمیقتر و شگفتانگیزتر دارد و نزدیک به یک ماه است که گروه 14 نفره باستانشناسان در این بافت مشغول مطالعه و لایهنگاری علمی هستند.
در این کاوشها، آثاری از قرون اولیه و میانی اسلامی، همچنین نشانههایی از دورههای ساسانی، اشکانی و هخامنشی و حتی لایههایی متعلق به هزاره دوم و سوم پیش از میلاد شناسایی شده است و اما مهمترین و شگفتانگیزترین یافته، در لایههای عمیقتر ثبت شده؛ جایی که باستانشناسان توانستهاند آثاری متعلق به هزاره پنجم پیش از میلاد کشف کنند.کشفی که قدمت دهدشت یا همان بلاد شاپور را به بیش از هفت هزار سال میرساند.
سرپرست هیئت باستانشناسی کاوش لایهنگاریهای بافت تاریخی دهدشت نیز به تسنیم گفت: شهر تاریخی دهدشت یکی از گستردهترین و سالمترین بافتهای تاریخی ایران است که در نوع خود شهری کمنظیر است که بسیاری از آثار معماری اینجا همچنان پابرجاست و قابلیت احیا را دارد و لازمه آن این است که ما بتوانیم یک طرح ساماندهی مناسبی داشته باشیم.
ذبیحالله مسعودی افزود: یکی از خلأهای تاریخی که در بافت تاریخی دهدشت وجود داشت این بود که تا تابهحال پژوهش عمیق علمی بر روی شهر تاریخی دهدشت انجام نشده بود؛ یعنی زمانی که درباره شهر تاریخی دهدشت صحبت میکردیم که این شهر مربوط به چه دورهای است اغلب محققین نظرشان بر این بود که این شهر مربوط به دوره صفویه است و این یک سؤال بنیادی بود که ما به دنبال آن بودیم که ببینیم که توالی و تسلسل فرهنگی در این بافت تاریخی چه بوده؟ و در چه دورههایی در این شهر استقرار وجود داشته؟ که ما بر همین اساس یک طرح پژوهشی ارائه دادیم که پس از اخذ مجوزهای لازم از سازمان میراثفرهنگی یک تیم 14 نفره در اینجا مستقر شدیم و حدود یک ماه است که در چندین گُمانه این بافت را مورد کاوش لایه نگاری قرار می دهیم.
وی ادامه داد: یافته و شواهدی که اینجا بدست آمده شگفتانگیز بوده و اطلاعاتی که ما راجع به شهر تاریخی دهدشت داشتیم را کاملاً دگرگون کرده است و ما در کاوشهای اینجا آثاری از دورههای مختلف تاریخی و پیش از تاریخی را کشف کردیم که نشان میدهد این محوطه صرفاً یک محوطه دوره صفوی نیست؛ بلکه آثاری از قرون میانه اسلامی، قرون اولیه اسلامی، دورههای ساسانی، اشکانی، هخامنشی، ایلامی داشتیم و حتی آثاری از هزاره دوم و سوم نیز کشف کردیم.
مسعودی افزود: در این برنامه لایهنگاری که کاملاً بهصورت علمی و در واقع یک مطالعه پژوهشی محسوب میشود ما آثار و شواهدی از دوره پنجم پیش از میلاد را بدست آوردیم که درواقع نشان میدهد اینجا یکی از نخستین روستاهایی بوده که در منطقه جنوب غرب ایران وجود داشته و این میتواند روند مطالعات و میزان اهمیت شهر تاریخی دهدشت را نسبت به دورههای گذشته کاملاً دگرگون کند.
وی عنوان کرد: این یافته نشان میدهد که باید مطالعات بیشتری روی این شهر صورت گیرد، چون این یافتههای ما صرفاً در گمانههای کوچک بود و نیازمند این است که میزان مطالعات بیشتر شود تا بتوانیم کی شناخت کامل و جامعی از این شهر بدست آوریم.
به گزارش تسنیم، کشف قدمت هفتهزاری ساله دهدشت، تصویر تازهای از این شهر ارائه میدهد، شهری با هویتی کهن که امروز بیش از هر زمان دیگری، نیازمند حفاظت، مرمت و توجه جدی است، تا این میراث ارزشمند، برای آینده باقی بماند.
.
گزارش از امیررضا برنگ پور
انتهای پیام/