به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، نشست علمی «منزلتشناسی تطبیقی پیامبر اعظم(ص)؛ از حقیقت محمدیه تا خاتمیت تاریخی» با حضور اساتید و پژوهشگران علوم اسلامی، در مؤسسه آموزش عالی امام رضا(ع) برگزار شد.
در این نشست، حجتالاسلام اصغر میرزاپور، معاون آموزش و تهذیب مؤسسه آموزش عالی امام رضا(ع)، به تبیین ابعاد کلامی، عرفانی، تاریخی و تمدنی جایگاه رسول اکرم(ص) از منظر فریقین (شیعه و اهلسنت) پرداخت و تأکید کرد: «منزلتشناسی پیامبر(ص) صرفاً یک بحث تاریخی نیست، بلکه تعیینکننده نوع الگوگیری، فهم تاریخ اسلام و حتی نقد روایتهای تاریخی است.»
منزلتشناسی تطبیقی؛ روشی برای فهم دقیقتر پیامبر(ص)
وی با توضیح مفهوم «منزلتشناسی تطبیقی» اظهار داشت: در این رویکرد، تصویر پیامبر اعظم(ص) در دو سنت بزرگ اسلامی بهصورت روشمند کنار یکدیگر قرار میگیرد تا از رهگذر مقایسه و تنقیح، تصویری پالایششده و علمی از جایگاه واقعی آن حضرت ارائه شود.
به گفته وی، این روش بر چهار گام استوار است: مقایسه منابع، استخراج مشترکات معتبر، سنجش اختلافات با معیارهای بنیادین، و در نهایت ارائه تصویری منقّح و قابل دفاع از رسول خدا(ص).
«حقیقت محمدیه»؛ بعد ازلی وجود پیامبر(ص)
حجتالاسلام میرزاپور در ادامه با اشاره به مفهوم «نور محمدی» یا «حقیقت محمدیه» گفت: این مفهوم، که در روایات شیعه و اهلسنت مشترک است، به جنبه ازلی و ملکوتی وجود پیامبر(ص) اشاره دارد؛ حقیقتی که در عرفان اسلامی از آن به عنوان «عقل اول» و سرچشمه همه فیوضات وجودی یاد میشود.
وی افزود: پیامبر(ص) صرفاً یک شخصیت تاریخی نیست، بلکه تجلی یک حقیقت الهی در قالب بشری است.
«خاتمیت تاریخی»؛ پایان نبوت تشریعی
سخنران نشست، «خاتمیت تاریخی» را بعد دیگر شخصیت پیامبر(ص) دانست و تصریح کرد: آیه «وَلٰکِن رَسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِیِّینَ» به روشنی بر پایان نبوت تشریعی دلالت دارد.
او با تبیین دیدگاه اهلسنت و شیعه افزود: هر دو مذهب بر اصل خاتمیت اتفاق دارند، اما شیعه بر این باور است که با ختم نبوت، هدایت الهی در قالب «ولایت» و «امامت» استمرار مییابد و اهلبیت(ع) حافظ و مفسر دین کاملشدهاند.
نقد گزارشهای تاریخی با معیار «نور محمدی»
در بخش دیگری از نشست، حجتالاسلام میرزاپور تأکید کرد که «حقیقت محمدیه» میتواند بهعنوان یک معیار معرفتی برای سنجش روایتهای تاریخی به کار رود.
وی با ذکر نمونههایی مانند داستان «غرانیق»، اتهام سحر شدن پیامبر(ص)، ماجرای افک، گزارشهای تحریفشده از دوران پیش از بعثت و نیز نقلهای مبتذل درباره زندگی شخصی پیامبر(ص)، تصریح کرد: بسیاری از این گزارشها با مقام عصمت، نورانیت و جایگاه ملکوتی رسول خدا(ص) ناسازگارند و از منظر قرآنی، عقلی و کلامی قابل پذیرش نیستند.
به گفته وی، مفسران بزرگی از هر دو مذهب، از جمله علامه طباطبایی و فخر رازی، برخی از این روایات را صریحاً مردود دانستهاند.
تاریخنگاری هدایتمحور در برابر نقلگرایی صرف
معاون آموزش و تهذیب مؤسسه امام رضا(ع) در جمعبندی سخنان خود خاطرنشان کرد: نگاه کلامی–عرفانی به سیره نبوی، یک روش علمی قدرتمند برای نقد تاریخ است و میتواند «تاریخ تحریفشده بشری» را با «حقیقت ثابت وحیانی» محک بزند.
وی تأکید کرد: مورخ و مبلغ دینی باید پیش از نقل هر گزارشی، آن را با معیار عصمت، حکمت الهی و شأن پیامبر خاتم(ص) بسنجد تا ناخواسته به ترویج تحریفها و اکاذیب دامن نزند.
در پایان این نشست علمی، بر ضرورت بازخوانی سیره نبوی با رویکردی تطبیقی، عقلانی و هدایتمحور تأکید شد؛ رویکردی که میتواند تصویری جامع، منسجم و قابل دفاع از پیامبر اعظم(ص) در پیوستاری از «ازل»، «تاریخ» و «ولایت» ارائه دهد.
انتهای پیام/