بهگزارش خبرگزاری تسنیم و به نقل از recycleye.com؛ صنعت مدیریت پسماند در آستانه یک انقلاب هوش مصنوعی قرار دارد. صنعتی که زمانی کسبوکاری کسلکننده، کثیف و مبتنی بر نیروی انسانی تلقی میشد، اکنون بهسرعت در حال تبدیل شدن به بخشی فناورمحور با ارزشی چند تریلیون دلاری در مقیاس جهانی است.
بررسیهای انجامشده نشان میدهد بزرگی بازار جهانی مدیریت پسماند در سال 2025 حدود 1.28 تریلیون دلار است و پیشبینی میشود تا سال 2034 این رقم با نرخ رشد مرکب سالانه 6.72 درصد به حدود 2.30 تریلیون دلار برسد.
به این ترتیب روند روبهرشد بازار تفکیک پسماند آنچنان جذاب است که بسیاری از شرکتهای چندملیتی را به خود مشغول کرده که در خط مقدم این تحول، شرکتهایی مانند Coastal Waste & Recycling و نوآوران فناوری مانند Guident قرار دارند که رباتهای خودران آنها در حال بازتعریف بهرهوری عملیاتی و استانداردهای ایمنی هستند.
این در حالی است که از دیگر نوآوریهای قابل توجه میتوان به سامانههای جداسازی زبالههای الکترونیکی مبتنی بر هوش مصنوعی شرکت Hiro Robotics و فناوری پایش هوش مصنوعی شرکت Biffa اشاره کرد.
بازاری تحت فشار
برای درک واقعیت روند روبهرشد این بازار بهتر است به یک نقطه، مثل ایالات متحده آمریکا، متمرکز شده و در نهایت با بررسی روند روبهرشد این صنعت آن را به سراسر دهکده جهانی تعمیم دهیم.
برآوردها نشان میدهد تولید پسماند جامد شهری در آمریکا از 2.1 میلیارد تن در سال 2023 به 3.8 میلیارد تن تا سال 2050 افزایش یابد که این آمار نشان میدهد با توجه به متکی بودن روند تفکیک پسماند در ایالات متحده به نیروی انسانی، چه فشار مضاعفی بر نیروی فعال در این بخش ایجاد خواهد کرد.
برخی از فعالان این عرصه با اشاره به روند روبهرشد تولید پسماند و اهمیت بازیافت آن در ایالات متحده معتقدند در آیندهای نهچندان دور، کمبود نیروی کار، نگرانیهای ایمنی و افزایش هزینههای عملیاتی سرمایهگذاران را بهگونهای زمینگیر خواهد کرد و ورود فناوریهای نوین در این بخش را نهتنها غیرقابل انکار، بلکه به یک الزام تبدیل میکند.
آغاز انقلاب رباتیک
از سوی دیگر به گفته کارشناسان، فناوریهای نوین و همچنین علم رباتیک با در نظر گرفتن روند روبهرشد گردش مالی در این بخش، جای تردید باقی نمیگذارد که جایگزینی رباتها (بهخصوص رباتهای خودکار مبتنی بر هوش مصنوعی) به جای نیروی انسانی در اغلب بخشهای تفکیک پسماند تنها چاره و جایگزین است تا بتوان با استفاده از این روند بهصورت 24 ساعته و هفت روز هفته نسبت به تفکیک و بازیافت پسماند اقدام کرد.
فناوری WatchBot شرکت Guident به چالشهای عملیاتی مهمی میپردازد که دهههاست این صنعت را درگیر کردهاند. این پلتفرم مجموعهای از کاربردهای حیاتی را در تأسیسات شرکت مزبور پوشش میدهد؛ از جمله بازرسیهای حرارتی، تشخیص آسیب کامیونها، پایش رعایت استفاده از تجهیزات حفاظت فردی (PPE)، بررسی قفسهای مخازن و موارد دیگر.
به گفته مدیران پروژه یادشده، این قابلیتها مستقیماً به کاهش هزینههای عملیاتی، بهبود نتایج ایمنی و ارتقای انطباق با مقررات منجر میشوند—عواملی کلیدی در صنعتی که با نظارت و مقررات فزاینده مواجه است—که بدون تردید در آینده نزدیک موضوع تفکیک خودکار پسماند توسط رباتها به موضوعی جذابتر از حال حاضر تبدیل خواهد شد.
این گروه تأکید دارند ارزش بازار رباتهای تفکیک پسماند در سال 2024 برابر با 7.14 میلیارد دلار بوده و پیشبینی میشود از 8.82 میلیارد دلار در سال 2025 به 59.34 میلیارد دلار با نرخ رشد مرکب سالانه 23.60 درصد تا سال 2034 برسد و نکته قابل توجه و جذاب ماجرا اینجاست که هوش مصنوعی استفادهشده در رباتها با در نظر گرفتن اینکه روزبهروز میتواند بر اساس آموختههای خود روند را تسهیل کند، به ایجاد ارزش افزوده برای سرمایهگذاران خواهد افزود.
فرصت جهانی
اگرچه بر اساس دادههای یادشده شاید اینگونه به نظر برسد که فرصت سرمایهگذاری تنها در آمریکای شمالی وجود دارد، اما بررسی دادههای بینالمللی و همچنین روند روبهرشد ایجاد پسماند در منطقه آسیا–اقیانوسیه نشان میدهد که این روند در حال جهانی شدن است و فرصتهای گستردهای در گوشهوکنار جهان بهزودی ایجاد میشود.
آمارهای ثبتشده نشان میدهد اندازه بازار مدیریت پسماند آسیا–اقیانوسیه در سال 2024 حدود 720 میلیارد دلار بوده و پیشبینی میشود تا سال 2034 به حدود 1,390 میلیارد دلار با نرخ رشد مرکب سالانه 6.80 درصد برسد. شهرنشینی سریع در بازارهای نوظهور، تقاضای عظیمی برای راهکارهای کارآمد مدیریت پسماند ایجاد کرده، در حالی که بازارهای توسعهیافته با فشار برای افزایش نرخ بازیافت و کاهش اثرات زیستمحیطی مواجهاند.
این در حالی است که نباید فراموش کرد وضع قوانین جدید درباره حفاظت از محیط زیست بهگونهای روندی صعودی و البته سختگیرانه به خود گرفتهاند که اهمیت توجه به کیفیت مدیریت و بازیافت پسماندها در گوشهوکنار جهان را دوچندان کردهاند. بهعنوان مثال، اجرای قانون رهگیری صادرات پسماندهای خطرناک از طریق سامانه e-Manifest توسط آژانس حفاظت محیط زیست ایالات متحده (EPA) یکی از آنهاست.
بر اساس این قانون، حذف تدریجی پلاستیکهای یکبارمصرف از خریدهای فدرال تا سال 2027 میلادی اجرایی و در قراردادهای تأمینکنندگان ثبت شده و این تغییرات سیاستی، الزامات انطباقی ایجاد میکنند که راهکارهای خودکار و دادهمحور را نسبت به فرایندهای دستی در موقعیت برتر قرار میدهد.
از سوی دیگر، بازارهای اروپایی نیز فرصتهایی به همان اندازه قابل توجه ارائه میدهند. مقررات حملونقل پسماند اتحادیه اروپا که از مه 2024 اجرایی شده، صادرات به کشورهای غیرعضو OECD را محدود میکند و رهگیری دیجیتال سراسری را تا سال 2026 الزامی کرده و چنین مقرراتی به نفع شرکتهایی است که میتوانند قابلیتهای رهگیری و تفکیک جامع و مبتنی بر فناوری ارائه دهند.
فراتر از تفکیک: انقلاب پایش
در مجموع با توجه به اینکه روند رباتیکشدن تفکیک پسماندها در بسیاری از کشورهای توسعهیافته آغاز شده و در برخی رسانهها به صدر اخبار رسیده است، بهعنوان مثال استقرار WatchBot در Coastal Waste & Recycling نشان میدهد که سامانههای خودران چگونه میتوانند فراتر از جابهجایی مواد، به چالشهای عملیاتی پاسخ دهند.
به گفته کارشناسان، پلتفرم ابری این سامانه امکان کنترل و برنامهریزی از راه دور ربات نظارتی خودران را فراهم میکند و همچنین مدیریت سطوح دسترسی کاربران، اعلان پیامها، عیبیابی ربات و هشدارهای نفوذ را ممکن میسازد.
این قابلیت بهویژه در صنعتی ارزشمند است که تأسیسات آن اغلب در مناطق دورافتاده با تجهیزات و مواد باارزش فعالیت میکنند. پیشگیری از آتشسوزی از طریق پایش حرارتی، بازدارندگی سرقت و راستیآزمایی انطباق، ارزشهای قابل اندازهگیری ایجاد میکند که هزینههای سرمایهگذاری را توجیه میسازد. برای شرکتی مانند Coastal با عملیات پراکنده در چندین ایالت، قابلیتهای پایش متمرکز میتواند نیاز به نظارت انسانی را بهطور چشمگیری کاهش دهد و در عین حال زمان واکنش به رخدادهای بحرانی را بهبود بخشد.
پیامدهای سرمایهگذاری و چشمانداز بازار
به هر حال، همگرایی فشارهای مقرراتی، نیاز به بهرهوری عملیاتی و توانمندیهای فناورانه، مبنای سرمایهگذاری قانعکنندهای برای سامانههای خودران مدیریت پسماند ایجاد میکند و بر همین اساس پیشبینی میشود بازار رباتهای خودران تفکیک پسماند از 4.2 میلیارد دلار در سال 2024 به 11.8 میلیارد دلار با نرخ رشد مرکب 10.50 درصد تا سال 2034 گسترش یابد.
به این ترتیب برای شرکتهای فعال در این بخش و البته مجموعههای مدیریت پسماند، انتخاب فناوریهای نوین روزبهروز روشنتر شده، بهگونهای که اغلب شرکتهای فعال برای سرمایهگذاری در بخشهای اتوماسیون یا پذیرش پسماند اکنون در رقابتی قابل توجه قرار گرفتهاند و شاهد مثال این روند نیز همهگیری کرونا شد.
این اپیدمی موجب کمبود نیروی انسانی بسیار گستردهای در مراکز مدیریت پسماند سراسر جهان شد و به همین دلیل مراکز بازیافت برای پردازش مجدد پسماند و پاسخگویی به تقاضای نهایی با مشکل مواجه شدند. این شرایط راه را برای رشد رباتهای مبتنی بر هوش مصنوعی هموار کرد تا به کاهش این مشکل کمک کنند. برای مثال، فناوری جداسازی مانیتور و صفحهنمایش تلویزیون شرکت ایتالیایی Hiro Robotics قادر است در هر ساعت 60 تا 90 صفحه تلویزیون را پردازش کند؛ رقمی بسیار فراتر از توان معقول یک انسان. آنها همچنین فناوریای دارند که میتواند 15 پیچ را در یک دقیقه از زبالههای الکترونیکی جدا کند.
فعالان عرصه بازیافت پسماند بر این باورند که ارائهدهندگان فناوری در این بازار نیز با چشماندازهای جذابی روبهرو هستند که با تداوم پیشرفت قابلیتهای هوش مصنوعی و رباتیک، بازار قابل دسترس فراتر از کاربردهای سنتی تفکیک گسترش مییابد و حوزههایی مانند بازرسی، پایش و نگهداشت پیشبینانه را دربر میگیرد. شرکتهایی که بتوانند راهکارهای یکپارچه ارائه دهند—مانند ترکیب پایش نظارتی و پایش عملیاتی در راهکار Guident—در موقعیت مناسبی برای کسب ارزش فراتر قرار دارند.
نگاهی به آینده
دگرگونی مدیریت پسماند از یک صنعت خدماتی متکی بر نیروی کار به عملیاتی فناورمحور، یکی از مهمترین تغییرات صنعتی زمان ما را رقم میزند؛ بهصورتی که برای بازار گستردهتر، مسیر روشن است: مدلسازی این گزارش نشان میدهد که اتخاذ اقدامات پیشگیری و مدیریت پسماند میتواند هزینههای خالص سالانه را تا سال 2050 به 270.2 میلیارد دلار محدود کند؛ در مقایسه با هزینههای بسیار بالاتر در صورت عدم مداخله. رباتیک خودران نقشی محوری در دستیابی به این بهرهوریها ایفا خواهد کرد.
پایه درآمدی 1.3 تریلیون دلاری صنعت مدیریت پسماند، در کنار رشد انفجاری فناوریهای خودران، فرصتی کمنظیر ایجاد میکند که در آن منافع اجتماعی با فرصتهای تجاری همراستا میشوند. با ادامه افزایش تولید پسماند شهری و سختگیرانهتر شدن الزامات مقرراتی، شرکتهایی که در یکپارچهسازی سامانههای خودران تبحر یابند، آینده این صنعت را شکل خواهند داد، اما نباید فراموش کنیم که انقلاب مدتی است آغاز شده و با سرعت ادامه دارد.
انتهای پیام/